ابن اجدابی، ابراهیم بن اسماعیل
| نام | ابن اجدابی، ابراهیم بن اسماعیل |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اب‍ن‌الاج‍داب‍ی، ابراهیم بن اسماعیل
اب‍ن‌اج‍داب‍ی، اب‍و اس‍ح‍اق ابراهیم بن اسماعیل اجدابی، ابراهیم بن اسماعیل |
| نام پدر | اسماعیل |
| متولد | |
| محل تولد | طرابلس غرب |
| رحلت | 650ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | الأزمنة و الأنواء |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03689AUTHORCODE |
ابن اَجْدابى، ابواسحاق ابراهیم بن اسماعيل لُواتى طرابلسى (سدة 6ق)، اديب، لغت‌شناس و آشنا به علوم قرآن، فقه، كلام، هيأت و نجوم بود. گویا نياكان وى از قبايل بربرى لواته بودند كه در اَدابيه، واقع در میان بَرُقه و طرابلسِ غرب سكونت داشتند و به همین سبب وى به ابن اجدابى شهرت يافت.
ولادت
او در طرابلس غرب به دنيا آمد و در همین شهر علوم متداول عصر خویش را فراگرفت و ظاهراً هيچ گاه از این شهر خارج نشد. تجانى (متوفای 721ق) كه تقريباً منبعى است كه درباره زندگانى ابن اجدابى اطلاعات نسبتاً مفصلى به دست مى‌دهد، در رحله خود (ص264) گوید: از ابن اجدابى پرسيدند: «تو كه هرگز برای كسب علم، پاى [از شهر] بيرون ننهاده‌اى، این علم تو را چگونه حاصل آمد؟» وى پاسخ داد: «من آن را از دو دروازه هُواره و زناته كسب كرده‌ام». در آن زمان دانشمندانى از شرق و غرب طرابلس به آن شهر در مى‌آمدند و ابن اجدابى به ديدارشان مى‌رفت و كسب دانش مى‌كرد.
اساتید و شاگردان
از زندگانى وى و نيز شاگردان، استادان و معاصران او اطلاعى به دست ما نرسيده است، تنها مى‌دانيم كه وى با ابن هانش طرابلسى، قاضى طرابلس در سال‌هاى 444-477ق، معاصر بود.
از آن‌جا كه ابن اجدابى خطى خوش داشته، گویا به استنساخ کتاب نيز مى‌پرداخته است. گویند امیر ابوزكرياى حفصى (625 -647ق.) به کتاب‌هایى كه به خط وى نوشته شده بود، اشتياق بسيار داشت، چنان‌كه وقتى خبر يافت کتاب «الفصيح» به خط ابن اجدابى در طرابلس به فروش رفته است، پیکى به آن‌جا فرستاد تا کتاب را برای وى باز خرد.
وفات
تاريخ ولادت او روشن نيست و سال مرگ او با اختلاف فاحش، 650 و پيش از 600ق ياد شده است، اما معاصر بودنش با قاضى ابن هانش نشان مى‌دهد كه در حدود نيمه دوم قرن 5ق زنده بوده است. وى در طرابلس درگذشت و در همان‌جا مدفون گرديد.
آثار
او آثار متعددى دارد، بدين قرار:
الف-آثار چاپى:
- كفاية المتحفّظ و نهایة المتلفّظ؛
- کتاب الازمنه والانواء.
ب- آثار منسوب:
- دو کتاب در علم عروض كه گویا به شيوه آن روزگار یکى مفصل و ديگرى مختصر بوده است؛
- کتاب في الرد على ابى حفص بن مكى في تثقيف اللسان؛
- کتاب في شرح ماآخره ياء مشددة من الاسماء و بيان اعتلال هذه الياء...؛
- المختصر في علم الانساب؛
- رسالة الحول.
برخى بر این شمار، کتاب «اختصار نسب قريش لابى عبدالله ابن زبير» را نيز مى‌افزايند. اثر ديگرى به نام «کتاب البديع» نيز به او منسوب است كه هيچ یک از منابع متقدم و متأخر به آن اشاره نكرده‌اند. این کتاب ظاهراً یکى از مصادر تحرير التحبير ابن ابی‌اصبع (متوفای 654ق) بوده است.[۱].
پانویس
منابع مقاله