إيضاح الاشتباه

    از ویکی‌نور
    إیضاح الإشتباه
    إيضاح الاشتباه
    پدیدآورانحسون، محمد (محقق) علامه حلی، حسن بن یوسف (نویسنده)
    عنوان‌های دیگرایضاح الاشتباه فی ضبط تراجم الرجال
    ناشرجماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1411 ق
    چاپ1
    موضوعحدیث - علم الرجال

    محدثان شیعه

    نامهای عربی - تلفظ
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏115‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏الف‎‏9
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    إيضاح الاشتباه في أسماء الرواة، اثر حسن بن يوسف بن مطهر حلى، به زبان عربى، پيرامون معرفت اسماء محدثين و رجال اسانيد و ضبط آنها و اسماء آباء و انساب و القاب آنهاست و توسط شيخ محمد الحسّون مورد تحقيق قرار گرفته است.

    اسامى متعددى برای این کتاب ذكر شده است، از قبيل: «إيضاح الاشتباه في ضبط ألفاظ أسامی الرجال و نسبهم»، «إيضاح الاشتباه في أحوال الرجال»، «إيضاح الاشتباه في أسامی الرواة» و «إيضاح الاشتباه في ضبط تراجم الرجال»، ولى صحيح همان است كه در عنوان مقاله ذكر شد.

    ساختار

    در ابتدا مقدمه‌اى از ناشر کتاب[۱]، سپس مقدمه‌اى از محقق[۲] در دو فصل پيرامون کتاب و معرفى مؤلف و در ادامه اصل کتاب با خطبه‌اى از مؤلف[۳] و دو بخش تحت عنوان باب اسماء[۴] و باب كنايات[۵] ذكر شده است.

    گزارش محتوا

    اين کتاب از جمله آثار گران‌قدر و سودمند رجالى علامه حلى است. کتاب بر اساس حروف اوّل نام‌ها ترتيب يافته است، بدون مراعات ترتيب در حرف‌هاى بعدى و نيز نام‌هاى پدران[۶]؛ ازاين‌روى عالمانى به ترتيب و تنظيم دقيق آن پرداخته‌اند، از جمله: مرحوم سيد‌ ‎ابوالقاسم جعفر بن الحسين خوانسارى جد صاحب «روضات» با عنوان «تتمیم الإفصاح في ترتيب الإيضاح» و مرحوم علم‌الهدى فرزند دانشور، مرحوم فيض كاشانى كه افزون بر ترتيب و تنظيم به تكمیل آن نيز همت گماشته‌اند با عنوان «نضد الإيضاح في ترتيب إيضاح الاشتباه».

    محقق، کتاب را بر اساس سه نسخه، مقابله، تصحيح و تحقيق كرده و در جريان پژوهش خود، رجال را به‌اختصار شناسانده و منابع شرح حال آنها را ياد كرده است. اختلاف کتاب را در ضبط نام‌ها با ديگر منابع رجالى مشخص كرده و تكرارها و اختلاف ضبط اسماء را در این کتاب با ديگر آثار علاّمه نشان داده است. محقق محترم، مقدمه‌اى درازدامن دارند كه در آن از کتاب و نام دقيق و چگونگى‌هاى محتواى آن و نيز شرح حال مؤلف و آثارش سخن گفته‌اند.[۷]

    علامه گاهى برخى از نام‌ها را تكرار كرده و يا در ضبط اسماء برخلاف آنچه در «الخلاصة» نگاشته، ضبط كرده است و يا در همین کتاب یک نام را دو گونه ضبط كرده است. این موارد، شناسايى شده و ضمن اشاره به چگونگى آنها در پایان کتاب در ضمن فهرست‌ها همه موارد آمده است.

    تحقيق درباره نام‌ها، القاب و كنيه‌هاى راویان و ضبط دقيق آنها بخش بزرگى از راوى‌شناسى و دانش رجال است. چه بسيار ديده مى‌شود كه یک راوى ضعيف در اثر ابهام نام درست او، به‌جاى یک راوى موثق تلقى مى‌شد و به عكس و گاهى همنامى در میان راویان باعث اين‌گونه مسائل مى‌گرديد؛ ازاين‌روى عالمان و محققان از ديرباز در این راه به چاره‌جویى پرداخته و آثار مختلفى در این زمینه پديد آورده‌اند كه در مجموعه آثارى از این دست با عناوین «المؤتلف و المختلف» و «المتفق و المفترق» مشهورند. از اين‌گونه مسائل، عالمان دانش رجال، در سده‌هاى بعد به مشتبهات و مشتركات تعبير كردند و در این زمینه آثارى نگاشتند؛ از جمله آثار سودمند و كارآمد این فن، همین کتابى است كه به خامه فقيه فيلسوف متكلم و رجالى بزرگ شيعه علامه حسن بن يوسف بن مطهر حلى نگاشته شده است.

    وضعيت کتاب

    کتاب حاضر، شامل 8 فهرست «احاديث شيعه»، «نام‌هاى معصومین»، «مواضيع المقدمه»، «تراجم»، «اعلام»، «اسماء الكتب»، «اماكن و بقاع» و «مصادر» مى‌باشد.

    پانويس


    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. معرفى‌هاى گزارشى،آینه پژوهش مرداد و شهريور 1370 - شماره 8 (‎8 صفحه - از 71 تا78).

    وابسته‌ها