ابن خزیمه، محمد بن اسحاق

    از ویکی‌نور
    محمد بن اسحاق بن خزیمه
    نام محمد بن اسحاق بن خزیمه
    نام‌های دیگر ابن خزيمه، محمد بن اسحاق

    اب‍ن خ‍زي‍م‍ه‌، اب‍و ب‍ک‍ر م‍ح‍م‍د

    س‍ل‍م‍ي‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن اس‍ح‍اق

    س‍ل‍م‍ي ن‍ي‍ش‍اب‍وري‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن اس‍ح‍اق‌

    Ibn Khuzaymah

    نام پدر اسحاق
    متولد 223ق
    محل تولد نیشابور
    رحلت پنجم ذ‌ی‌قعده سال 311ق
    اساتید اسحاق بن راهویه

    محمد بن حمید

    محمود بن غیلان

    برخی آثار كتاب التوحيد و إثبات صفات الرب عز و جل
    کد مؤلف AUTHORCODE13871AUTHORCODE

    ابوبکر محمد بن اسحاق بن خزیمه (223 – 311ق)، شیخ‌الاسلام، فقیه، محدث، مفسر سلفی مذهب. وی را به‌خاطر کثرت شاگردان، امام‌الائمه لقب داده‌اند. ابن خزیمه از علم کلام بیزار بود و شاگردانش را از وقوع در مباحث کلامی و آموزش چنین مباحثی برحذر می‌داشت.

    او صاحب تألیفات فراوانی است که اگر تنها کتاب‌هایش را در نظر بگیریم، از یک‎صدوچهل اثر تجاوز می‌کند.

    «كتاب التوحيد و إثبات صفات الرب عزوجلّ»، از جمله آثار اوست. محمد بن اسحاق، سلفی‌مذهب بود و به جلوس خدا در بالای آسمان‌های هفت‌گانه اعتقاد داشت. از نظر وی، کسی که به مخلوق بودن قرآن اعتقاد دارد، کافر است و باید توبه کند.

    ولادت و وفات

    وی در سال 223ق، به دنیا آمد[۱] و به گزارش شاگردش ابن حبان، ابن خزیمه 88 سال عمر کرد. وی در شب شنبه، پنجم ذ‌ی‌قعده سال 311ق، پس از نماز عشاء از دنیا رفت و روز شنبه، به خاک سپرده شد[۲].

    مذهب

    او سلفی‌مذهب بود. حاکم از قول محمد بن صالح بن هانی می‌نویسد: از ابن خزیمه شنیدم که می‌گفت: هرکه به نشستن خدا بر عرش، در بالای آسمان‌های هفت‌گانه، اقرار نکند، کافر و مهدور الدم و مالش بر مسلمانان حلال است. حسان بن محمد فقیه هم نقل می‌کند که ابن خزیمه، قرآن را کلام الهی می‌دانست و هرکه را به مخلوق بودن آن اقرار داشت، کافری می‌دانست که اگر توبه نکند، باید وی را کشت و حق دفن در قبرستان مسلمانان نیز از جنازه‌اش سلب می‌شود[۳].

    ابن خزیمه، از علم کلام بدش می‌آمد. منصور بن یحیای طوسی و ابوعبدالرحمن واعظ قدری (که هر دو از مخالفان ابن خزیمه بودند) گفته‌اند: «هذا إمام لا يسرع في الكلام و ينهی أصحابه عن التنازع في الكلام و تعليمه»؛ «او امامی است که با تأنی حرف می‌زند و اصحابش را از مباحث کلامی و آموزش آن، بازمی‌دارد»[۴].

    گفتار وی درباره خویش

    ابوعثمان حیری می‌نویسد: ابن خزیمه به من گفت: هرگاه اراده نوشتن چیزی می‌کردم، نماز استخاره می‌خواندم تا خدا خیر را برای من در آن قرار دهد و سپس شروع به نوشتن می‌کردم[۵]. ابوبکر محمد بن جعفر از وی نقل می‌کند: در پاسخ به سؤال کسی که از وی پرسید این علم را از کجا به دست آورده‌ای؟ گفت: پیامبر خدا(ص) فرموده: «ماء زمزم لما شرب له» و من چون از آن نوشیدم، از خداوند علم نافع خواستم[۶].

    اساتید

    1. اسحاق بن راهویه؛
    2. محمد بن حمید؛
    3. محمود بن غیلان؛
    4. عتبة بن عبدالله حمدی مروزی[۷].

    شاگردان

    1. بخاری؛
    2. محمد بن مسلم؛
    3. محمد بن عبدالله بن عبدالحکم؛
    4. احمد بن مبارک مستملی؛
    5. ابراهیم بن ابوطالب؛
    6. ابوعلی نیشابوری؛
    7. اسحاق بن سعید نسوی؛
    8. ابوعمرو بن حمدان؛
    9. ابوحامد احمد بن محمد بن بالویه؛
    10. ابوبکر احمد بن مهران مقری؛
    11. محمد بن احمد بن بصیر؛
    12. محمد بن فضل بن محمد؛

    و...[۸].

    آثار

    حاکم، در «علوم الحدیث» می‌نویسد: مصنفات ابن خزیمه (به‌جز مسائلش که در صد جزء نوشته و تنها «فقه حدیث بریره» وی سه جزء دارد)، از یک‎صدوچهل کتاب تجاوز می‌کند[۹].

    پانویس

    1. ر.ک: ابن خزیمه، ص22
    2. ر.ک: همان، ص30
    3. ر.ک: همان، ص24-25
    4. ر.ک: همان
    5. ر.ک: همان، ص24
    6. ر.ک: همان، ص24
    7. ر.ک: همان، ص22
    8. ر.ک: همان
    9. ر.ک: همان، ص29

    منابع مقاله

    ابن خزیمه نیشابوری، ابوبکر محمد بن اسحاق، «كتاب التوحيد و إثبات صفات الرب عز و جلّ»، تحقیق و تخریج احادیث: ابومالک احمد بن علی بن مثنی بن عبدالله قفیلی ریاشی رادعی، بی جا، دار عبادالرحمن، چاپ سوم، 1431ق/2010م.

    وابسته‌ها