ابن سباط غربی، حمزة بن احمد
| نام | ابن سباط غربی، حمزة بن احمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | احمد |
| متولد | نیمه دوم قرن نهم |
| محل تولد | شهر«عبیه» در جنوب بیروت |
| رحلت | پس از 926ق |
| اساتید | احمد بن سباط غربی (پدرش) |
| برخی آثار | صدق الأخبار؛ تاريخ ابن سباط |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02107AUTHORCODE |
حمزة بن احمد بن سباط غربی (متوفی پس از 926ق/1920م)، از معدود مورخانی است که به نسل دوم مورخان تعلق دارد. او یک مورخ باسابقه است که در سال‌های گذار از حکومت ممالیک به حکومت عثمانی می‌زیست. وی صاحب کتاب «صدق الأخبار» است[۱].
ولادت
در مورد تاریخ ولادت حمزة بن احمد، معروف به ابن سباط غربی، اطلاعی در دست نیست، ولی بنا به احتمال راجح، او در نیمه دوم قرن نهم هجری قمری/پانزدهم میلادی، در شهر«عبیه» در جنوب بیروت در دامنه غربی رشته کوه غربی لبنان متولد شده است؛ ازاین‌روست که اقلیم محل تولش را «غرب» و خودش را ابن سباط غربی نامیده‌اند[۲].
تحصیلات
او در زادگاهش «عبیه» رشد کرد. به نظر می‌رسد که وی در تحصیلاتش به پدرش محدود بوده باشد؛ زیرا پدرش معلمی بود که بسیاری از افراد نزد او قرآن می‌آموختند[۳].
همچنین به نظر می‌رسد که ابن سباط با عشق به تاریخ، باستان‌شناسی، ادبیات و شعر بزرگ شده است. او کتابخانه خوبی جمع‌آوری کرد که شامل گروهی از امهات منابع تاریخی بود. او در تصنیف کتاب خود «صدق الأخبار»، که با عنوان «تاريخ ابن سباط» نیز شناخته می‌شود، از آنها استفاده و به آنها اعتماد کرده است[۴].
البته وجهه تاریخی وی بسیار قوی‌تر از وجهه ادبی اوست و درهرحال در جهت نظم ادبی در قدر توان و وسعش کوشیده، ولی خیلی در زمینه نظم و شعر، قوی نبوده است[۵].
البته او نه‌تنها در شعر، بلکه در نثر نیز ضعیف بوده و کتاب «صدق الأخبار» وی شاهد بر این مطلب است و علی‌رغم نقل مستقیم وی از کتاب‌ها و منابع، اشتباهات دستوری و زبانی فراوان در این کتاب است؛ چون وی در متنی که نقل می‌کند تصرف کرده و آن را با شیوه و زبان خودش و گاه حتی با لهجه عامی کوچه و بازار، ذکر می‌نماید[۶].
برخی اطلاعات غلط درباره وی
گرچه اطلاعات ما در مورد زندگی‌نامه وی بسیار اندک است، ولی می‌دانیم اینکه برخی درباره او نوشته‌اند که: «وی یتیم متولد شد و توسط امیر عبدالله تنوخی به فرزندی پذیرفته شد»، نادرست است؛ زیرا امیر عبدالله تنوخی در سال 884ق، درگذشت؛ درحالی‌که پدر و مادر او، در سال 887ق، درگذشتند[۷].
وفات
تاریخ درگذشت وی معلوم نیست؛ هرچند به نظر می‌رسد اندکی پس از 926ق/1520م، در زادگاهش «عبیه» بوده است[۸].
آثار
- صدق الأخبار؛ تاريخ ابن سباط؛
- نزهة المشتاق في بعض جانب المعمور في الآفاق (در جغرافیای کشورها نوشته شده، ولی بیشتر آن از دست رفته و جز صفحاتی چند از آن چیزی باقی نمانده است)؛
- لطائف الإشارات؛
- المخمّسة[۹].
پانویس
منابع مقاله
تدمری عمر عبدالسلام، مقدمه کتاب «صدق الأخبار، تاريخ ابن سباط»، اثر حمزة بن احمد بن سباط غربی، با تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، جروس برس، طرابلس - لبنان، چاپ اول، 1413/1993م.