الأسماء الثلاثة
| الأسماء الثلاثة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سبحانی تبریزی، جعفر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الاله، الرب، و العباده رساله موجزه فی تفسیر الاسماء الثلاثه الوارده فی القرآن، و التی تدور علیها رحی البحث عن التوحید و الشرک |
| ناشر | مؤسسة الإمام الصادق علیه‌السلام |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1417 ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-6243-00-2 |
| موضوع | اله (واژه) در قرآن
خدا - نامها رب (واژه) در قرآن عبادت (واژه) در قرآن |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 218 /س2الف5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الاسماء الثلاثة الإله، الرب، العبادة عنوان كتابچه‌اى است كه به زبان عربى توسط آيت‌الله جعفر سبحانى به رشته تحرير در آمده است. این كتاب شرح سه كلمه فوق مى‌باشد كه معانى آنها را در كتاب و سنت مورد دقت قرار داده است.
انگیزه تأليف
نویسنده در مقدمه، سه كلمه: اله، رب عبادت را از مهم‌ترين تعاليم قرآن كريم مى‌شمارد. وى شايسته مى‌داند كه مسلمان باهوش به معناى آن اطلاع يافته و پرده‌هاى ابهام را از معناى این كلمات كنار بزند؛ لذا در این رساله به مطالعه این كلمات در قرآن كريم، سنت نبوى و كلمات علماى ابرار اقدام مى‌كند.
ساختار
تنظيم مباحث كتاب در چهار فصل صورت گرفته است. شرح معناى كلمات مذكور به ترتيب در سه فصل اول انجام شده است. فصل چهارم با فصل سوم كتاب مرتبت بوده و در آن موضوع توسل و عدم تنافى آن با حصر استغاثه به خداوند متعال تبيين شده است.
گزارش محتوا
در اولین فصل از رساله، معناى لغوى " اله " و موارد استعمال و مفهوم آن در قرآن كريم مورد كنكاش قرار گرفته و چنين نتيجه‌گیرى كرده است كه به معناى معبود نبوده، بلكه مراد از آن همان مراد از لفظ " الله " است و فرق آنها جزئى و كلى است.
در تبيين معناى " رب " همانند فصل قبل ابتدا معناى لغوى بررسى شده است. در این مقال به یک نقص در كتب لغت اشاره شده است: مفروض در كتب لغت ضبط موارد استعمال كلمه است، خواه مستعمل فيه همانى باشد كه لفظ برای آن وضع شده است يا نه، و لذا معانى مجازى در كنار معانى لغوى - با این استدلال كه همه مستعمل فيه است - آمده است. این نقص واضحى است كه در كتب لغت و معاجم ديده مى‌شود. وى سپس به ذكر پنج معنا از طرف " مودودى " با استشهاد به قرآن كريم مثال مى‌زند كه در حقيقت صور مختلفه برای یک معناى واحد اصيل است؛ يعنى كسى است كه امور شىء مربّى از حيث اصلاح و تدبير و تربيت به او تفويض شده است. در ادامه مباحث این فصل با استشهاد به آيات قرآن كريم، خالقيت را بر خلاف نظر وهابيت، از معانى رب نمى‌شمارد و برای روشن شدن این مطلب در هفت عنوان معانى مختلف توحيد را شرح مى‌دهد.
كلمه سوم مورد بحث " عبادت " است كه با نقل معناى آن از معاجم مختلف، چنين نتيجه مى‌گیرد كه معناى عبادت صرف خضوع و خشوع نيست، بلكه عبادت خضوع برای شىء از جهت ربوبيت و الوهيت اوست. در ادامه مباحث این فصل به عقائد مشركين و آيات ربوبيت پرداخته شده و در خاتمه نيز به برخى از ثمرات این بحث كه وهابيون آنها را انكار مى‌كنند، اشاره شده است:
- توسل به انبيا و اولیا در قضاء حوائج
- طلب شفاعت از صالحين
- تعظيم اولیاء الله و قبور آنها و زنده نگه داشتن يادشان
- استعانه به اولیاء
در آخرين فصل از كتاب، مبحث مهم توسل تبيين و به شبهات پيرامون آن پاسخ داده شده است. استعانه از غير خداوند به دو گونه قابل تصور است:
- استعانت به غير خدا با اعتقاد به اينكه در وجود يا عملش مستقل از خداست
- استعانت با اعتقاد به عدم استقلال
مورد اول شرك بوده واما استعانت به غير خدا به معناى دوم تجويز شده است و در قرآن كريم شواهدى فراوانى دارد و بسيارى از آيات به سلسله‌اى از مواردى كه از جانب خداوند مأذون هستند، دلالت دارند. در حقيقت مرز بين توحيد و شرك استقلال و عدم استقلال است و لذا اعتقاد به عواملى كه از جانب او مأذونند، عين توحيد است. نویسنده با این استدلال در بحث كوتاهى به شبهات علماء اهل سنت، مانند صاحب المنار پاسخ مى‌دهد.
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب