المنهج الرجالي و العمل الرائد في الموسوعة الرجالیة لسید الطائفة آیةالله‌العظمی البروجردی قدس‌سره
| المنهج الرجالي و العمل الرائد في الموسوعة الرجالیة لسید الطائفة آیت‌الله البروجردی(قدس‌سره) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرکز الابحاث و الدراسات الاسلاميه (مصحح)
بروجردی، حسین (نویسنده) صافی گلپایگانی، لطف‌الله (محرر) حسینی جلالی، محمدرضا (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الأحادیث المقلوبة و جواباتها/ حجیه الشهرة: من تقریر درس اصول الفقه للإمام السید البروجردي |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1380 ش یا 1422 ق |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-371-009-2 |
| موضوع | احادیث مقلوب
بروجردی، حسین، 1253 - 1340. موسوعه الرجالیه - نقد و تفسیر حدیث - علم الرجال |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 114 /ب4 م8083 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المنهج الرجالي، اثر سيد محمدرضا حسینى جلالى (متولد كربلا 1324ش، مقيم ایران) است كه در آن، روش رجالى آيت‌الله بروجردى را شرح داده است. نام كامل اين اثر عبارت است از: «المنهج الرجالي و العمل الرائد في الموسوعة الرجالية لسيد الطائفة آیت‌الله العظمى البروجردي(قده)».
همچنين دو رساله «الأحاديث المقلوبة و جواباتها»، از آثار آيت‌الله بروجردى (به زبان فارسی، ترجمه به عربى از حسینى جلالى) و «بحث حجيت شهرت»، تقرير مباحث اصولى آيت‌الله بروجردى، به قلم آيت‌الله لطف‌الله صافى گلپايگانى، در پايان اين اثر ملحق شده است. زبان اثر حاضر - مقدمات، متن و ملحقات - عربى است.
ساختار
اثر حاضر از مقدمه ناشر و مقدمه‌هاى سه‌گانه نویسنده و متن اصلى (شامل 2 باب و ملحقات) تشكيل شده است. روش نویسنده در اين اثر، پژوهشى، انتقادى و اجتهادى است.
مصحح محترم براى تحقيق و تصحيح اثر حاضر از آثار مهم و متعددى (136 كتاب به زبان عربى) استفاده كرده است.
گزارش محتوا
برخى از مطالب كتاب حاضر كه روشنگر روش و محتواى آن است عبارت است از:
1. «... و در بين معاصرين، امام بروجردى به جهت اين ويژگى‌ها ممتاز است: او تلاشى اصولى و متمايز داشت كه از آن جمله بود: نوآورى و دقت و اعتماد بر جديدترين نظريه‌ها به گواهى استادان بزرگش و عالمان اصول در عصرش (مانند آخوند خراسانى صاحب كفاية الاصول كه براى او به داشتن چنين ويژگى اعتراف كرده در اجازه اجتهاد مطلقى كه به او در سال 1328ق، داده). او در علم الحديث بزرگ‌ترين دانشنامه روايى در قرن چهاردهم؛ يعنى «جامع أحاديث الشيعة» را با همه نظم و تبويب و دقتش تأليف كرد و در علم فقه، صاحب كرسى تدريس شد و در حوزه علميه قم كه پُر از دانشمندان و فاضلان بود، به تعليم پرداخت و روش‌هاى استدلال فقهى را نوسازى كرد و نظريه رجالى‌اش را در پژوهش فقهى‌اش به كار برد و از نتايج آن در علم فقه استفاده كرد كه آثار اين عملكرد در تقريرات دروس ايشان كه شاگردانش نوشته‌اند منعكس است. اين تقريرات منبع اساسى ما براى نگارش كتاب حاضر و استخراج روش رجالى ايشان است».[۱]
2. نویسنده بعد از توضيح روش رجالى آيت‌الله بروجردى سرانجام به اين نتيجه رسيده است: «... مراحل معالجه رجالى در سند در نزد سيد به اين ترتيب است: مرحله اول: ترجيح دلالى با پذيرش شهرت فتوائى و در برابرش شذوذ است؛ مرحله دوم: ترجيح صدورى نه از جهت سند، گاه با پذيرش كثرت روايت و مقابلش انفراد است و گاه با رد آن به‌خاطر اضطراب و نااستوارى راوى در نقل متن و مقابلش ضبط است؛ مرحله سوم: با تضعيفات سندى است و آن عبارت است از: 1. تضعيف به‌خاطر غلو؛ 2. تضعيف به‌خاطر ارسال و ملاحظه طبقات؛ 3. تضعيف به جهت جهالت و عدم توثيق و اين مورد به‌ندرت به آن پناه برده مى‌شود؛ 4. تضعيف به‌خاطر موافقت با عامه. پس بايد اين مراحل را پيروى كنيم تا بر عملكرد سيد در تطبيق نظريه رجالى‌اش واقف شويم».[۲]
3. در مورد ملحقات اول (الأحاديث المقلوبة و جواباتها) گفتنى است كه بعد از درگذشت آيت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى و در هنگامه رسيدن مرجعيت شيعه به آيت‌الله بروجردى، برخى از خبرگان نقشه‌اى كشيدند و ده روايت را گرد هم آورده و اسنادش را دگرگون ساختند و متن‌هایش را با يكديگر آميختند و به‌صورتى واژگون به كانديداهاى مرجعيت عرضه كردند و به‌صورت سؤال انحرافى، پرسش‌هایى در مورد متن روايات مطرح كردند. سرانجام اين فقط جناب بروجردى بود كه سند هر متنى را بادقت مشخص كرد و اسناد درهم‌آميخته يكايك روايات را سامان بخشيد و به‌صورت صحيح و اصلى‌اش نشان داد و پاسخ صحيحى به پرسش‌ها عرضه كرد و نتيجه اين آزمون علمى، آن شد كه شیعیان مطيع او شدند و مرجعيت و اعلميتش را پذيرفتند.[۳]
4. دانستنى است كه در آزمايش مذكور، همه انواع قلب جمع شده و به همين جهت مشكل‌تر از نمونه‌هاى مذكور در تاريخ است؛ افزون بر آنكه در آن، پرسش‌هایى از متون روايات مطرح شده كه داخل در بحث قلب با تعاريف گوناگونش نيست. اين آزمايش، عظمت علمى و توانايى روايى و رجالى آيت‌الله بروجردى را به‌خوبى آشكار ساخت. راز جواب سريع و دقيق آيت‌الله بروجردى به اين روايات مقلوب برایم ناگشوده مانده بود، تاآنكه خداى كريم اسباب چاپ كتاب بزرگ ايشان به نام «الموسوعة الرجالية» را فراهم آورد و با مطالعه آن فهميدم و هيبت و عظمت سيد در نظرم بيشتر شد... و همين مطلب انگيزه‌اى شد كه به نگارش كتاب «المنهج الرجالي» بپردازم تا روش رجالى او را توضيح دهم و... در مورد اين آزمايش و چگونگى‌اش چيزى نمى‌دانستم و كسى را هم نمى‌شناختم كه مطلبى بداند تاآنكه موفق به آشنايى با آقاى علوى، نوه آقاى بروجردى شدم و او مطالبى در مورد شرح حال فرزندان و بازماندگان ايشان برایم فرستاد و در بين اين مطالب، چند صفحه پرسش و پاسخ بود كه بعد از دقت معلوم شد همان پرسش‌ها از روايات مقلوب است و من خداى را شكر كردم... وقتى آقاى علوى را از اين موضوع باخبر كردم، فهميدم كه مطلبى در اين رابطه نشنيده است... تعداد اين پرسش‌ها نُه‌تا است؛ درحالى‌كه سيد بحرالعلوم خبر داده كه اين پرسش‌ها ده‌تا است و من دليل اين اختلاف را نمى‌دانم و اين نسخه اصلى (فارسی) احتمال اشتباه در آن نيست؛ زيرا با اسامى و ارقام تصريح به عدد كرده و در پايان نيز عبارت «تحريراً» را آورده كه دلالت بر پايان مطلب دارد. اين پرسش‌ها شامل همه اقسام قلب (اغراب، اعلال، عكس، تركيب و ابدال) است. افزون بر آنكه اين پرسش‌ها شامل پرسش‌هایى از متون است و سائل متونى را برگزيده كه حاوى مطالبى مشكل است كه معنا و تفسيرش را هر كسى نمى‌داند و اكثرش از مسائل عقائدى و فكرى است؛ همان‌طوركه برخى حاوى «غريب» و يا «مختلف» است.[۴]
وضعيت كتاب
براى كتاب حاضر، به ترتيب فهرست اجمالى در آغاز كتاب و فهرست‌هاى فنى (آيات، روايات، الفاظ خاصه، اعلام و مؤلفات و كتب) و فهرست منابع و فهرست تفصيلى مطالب در پايان فراهم شده است.
كتاب حاضر، مستند است و مصحح محترم، ارجاعات و توضيحاتش را به دو صورت درون‌متنى و پاورقى آورده است.
پانویس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. البداية في علم الدراية، الشهيد الثاني، تصحيح السيد محمدرضا الحسيني‌الجلالي، قم منشورات المفيد، الطبعة الأولى، 1421ق.