النحو الكافي

النحو الکافي
النحو الکافي
پدیدآوران	عبد الغني، ايمن امين (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	النحو الكافي
ناشر	دار ابن خلدون
مکان نشر	مصر - اسکندريه
سال نشر	1422ق. = 2002م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	PJ۶۱۵۱/ع۲ن۳ ‏‎
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

النحو الكافي، تألیف ایمن امین عبدالغنی، مشتمل بر مباحث علم نحو به زبانی ساده و برای سطح مبتدی است. کتاب با تحقیقات و پاورقی‌های رمضان عبدالتواب، رشدی طعیمه، ابراهیم ادکاوی و جمال عبدالعزیز احمد منتشر شده است.

ساختار

این کتاب دو جلدی، مشتمل بر پنج مقدمه، چهارده باب و 51 فصل است. در انتهای هر فصل در ذیل عنوان «تطبيقات» آیات، روایات یا اشعار گزینش و مباحث بر آنها تطبیق داده شده است. پس از آن نیز تمارینی برای تثبیت مطالب در ذهن ارائه گردیده است.

گزارش محتوا

رمضان عبدالتواب در مقدمه‌اش بر کتاب چنین نوشته است: «بسیاری از مدرسین علم نحو متوجه این نکته نبوده‌اند که بسیاری از کتب نحوی گذشته که متداول بین محققین است برای مبتدی نوشته نشده است؛ مثلاً المقتضب مبرد، أصول النحو ابن سراج، شرح ابن یعیش بر مفصل زمخشری، شرح ابن عقیل یا شرح اشمونی بر الفیه ابن مالک، قطر الندی و شذور الذهب ابن هشام مصری و... ایشان نمی‌دانستند که کتب فراوانی وجود دارد که برای این نوآموزان نوشته شده است؛ مانند: التفاحة في النحو نوشته ابن نحاس مصری یا مقدمة في النحو اثر خلف الاحمر یا شرح الجمل عبدالقاهر جرجانی یا الآجرومية ابن آجروم و...

این معلمان که تدریس ماده نحو را در مدارس و دانشگاه‌ها به‌عهده دارند، هنگامی ‌که دشواری کتب نحوی پیشین را نزد محصلین احساس ‌کردند دست به تهذیب و پیرایش این کتب ‌زدند و مطالب بی‌ارزش و بی‌فایده یا نزاع بین علما در تفسیر قواعد را حذف و تلاش نمودند که عبارات را ساده کرده و به قواعد اساسی که مانند آنها در زبان عربی فصیح فراوان است بسنده کنند. کتب فراوانی به این شیوه در عصر جدید نوشته شده و در بازار با عناوین النحو الوافي، النحو الصافي، النحو الميسر، النحو المصفی، النحو الجامعي، النحو الوظيفي و... پیدا شده است. استاد ایمن امین عبدالغنی نیز با نگارش کتاب «النحو الكافي» خواسته که در این ساحت مشارکت نماید. وی در همه ابواب به‌خوبی از عهده این کار برآمده و ملاحظات و تعلیقات من پیرامون بعضی مباحث را نیز لحاظ کرده است»^[۱]‏.

نویسنده نیز در مقدمه به گرفتار شدن دانشجو در میان جدال و آراء متناقض نحویان که کتاب‌های آنها را پر کرده، اشاره نموده و معتقد است: «حقیقت آن است که قواعد اساسی نحو زبان عربی را می‌توان در صفحاتی اندک، فارغ از اختلافاتی که سزاوار است در مرحله بعد بیاید، خلاصه نمود»^[۲]‏.

ویژگی‌های کتاب عبارت است از:

اعتماد بر قرآن کریم در استخراج شواهد و مثال‌ها؛
اشتمال بر زوایای مختلف قواعد اساسی نحو، تا آنجا که هیچ قاعده مهم یا باب اصلی مغفول نمانده است؛
جمع بین محتوای ارزشمند و قاعده صحیح: برخی از کتب آموزش نحو بر تعلیم قاعده متمرکز شده‌اند و مضمون را رها کرده‌‌اند، اما در این کتاب بین محتوای خوب که ارزش‌ها را تعلیم می‌دهد یا فضیلت‌ها را نشر می‌دهد و قاعده صحیح که دانشجو می‌خواهد بیاموزد جمع شده است؛
ارائه تدریجی مطالب علمی؛
متن کتاب و پاورقی‌های آن یکدیگر را کامل کرده‌اند: پاورقی‌ها در بسیاری از صفحات شارح متن و روشنگر مفاهیم هستند؛
فراوانی تمرینات: تمرینات در کتب آموزش نحو جایگاه ویژه‌ای دارند و نویسنده کتاب حاضر با اعتقاد به این مطلب و عنایت به آن تمرینات فراوانی را آورده است؛
جمع بین تمرینات معمولی که هدف از آنها تثبیت قواعد است و بین تمرینات ارتباطی که هدف از آنها توانا شدن دانشجو بر تعامل با لغت و ارتباط برقرار کردن با دیگران با زبانی صحیح و در دسترس است؛

و...^[۳]‏.

نمای کلی مطالب کتاب به شکل زیر است:

باب اول: کلام مفید؛
باب دوم: اعراب فعل مضارع؛
باب سوم: اقسام اسم؛
باب چهارم: اعراب و بناء؛
باب پنجم: فاعل، نائب فاعل و مبتدا و خبر؛
باب ششم: مجرورات؛
باب هفتم: نواسخ؛
باب هشتم: مفعولات؛
باب نهم: حال و تمییز و مستثنی؛
باب دهم: توابع؛
باب یازدهم: نداء؛
باب دوازدهم: اعداد؛
باب سیزدهم: اعمال مصادر و مشتقات؛
باب چهاردهم: اسالیب^[۴]‏.

وضعیت کتاب

کتاب، مشتمل بر جداول و تلخیص‌هایی است که موضوعات پراکنده را گرد آورده است تا خواننده را در احاطه بر مباحث و یادآوری آنها یاری دهد.

همچنین حاوی پنج فهرست است که در انتهای جلد دوم ارائه شده است: دو فهرست اجمالی و مفصل مطالب و فهارس آیات، احادیث و اشعار. در پاورقی‌‎های کتاب آدرس آیات و روایات و توضیحات و ارجاعات مفیدی ذکر شده است.