تكسير الأصنام بين تصريح النبي صلي‌الله‌عليه‌واله‌وسلم و تعتيم البخاري

    از ویکی‌نور
    تكسير الأصنام بين التصريح النبي صلي‌الله‌عليه‌واله‌وسلم و تعتيم البخاري
    تكسير الأصنام بين تصريح النبي صلي‌الله‌عليه‌واله‌وسلم و تعتيم البخاري
    پدیدآورانحسنی، نبیل (نویسنده) العتبة الحسينية المقدسة. قسم الشؤون الفکرية و الثقافية. شعبة الدراسات و البحوث الإسلامية (تهیه کننده)
    عنوان‌های دیگردراسة في الميثولوجيا و التاريخ و رواية الحديث
    ناشرالعتبة الحسينية المقدسة، قسم الشؤون الفکرية و الثقافية
    مکان نشرعراق - کربلای معلی
    سال نشرمجلد1: 2012م , 1433ق
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    BP ۲۴/۵/ح۵ت۸ ۱۳۹۱
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    تكسير الأصنام بين تصريح النبي صلي‌الله‌عليه‌واله‌وسلم و تعتيم البخاري با نام کامل «تكسير الأصنام بين تصريح النبي صلي‌الله‌عليه‌واله‌وسلم و تعتيم البخاري دراسة في الميثولوجيا و التاريخ و رواية الحديث» اثر سید نبیل حسنی، کتابی است عربی که مقدمه آن در سال 1432ق نوشته شده است.[۱]

    کتاب پیرامون شکستن بت‌ها توسط حضرت علی(ع) در لیلة‌المبیت و فتح مکه و دلایل سرپوش گذاشتن بخاری بر این عمل حضرت نوشته شده است.


    ساختار

    کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در دو فصل و هر فصل در سه مسئله تنظیم شده است.

    نویسنده در ابتدا، به بررسی عقاید اعراب قبل از اسلام در جزیرة‌العرب پیرامون مقوله دین پرداخته و سپس دلایل عدم تصریح صحيح البخاري و مسلم بر فضایل حضرت علی(ع) ازجمله شکسته شدن بت‌ها توسط ایشان را مورد بحث و مطالعه قرار داده و در پایان چنین نتیجه‌گیری کرده است که عقاید شخصی بخاری پیرامون اهل‌بیت(ع) دلیل اصلی سانسور او است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه اول، به موضوع کتاب و اهمیت آن اشاره گردیده[۲] و در مقدمه دوم، خلاصه‌ای از محتوای مباحث کتاب، مطرح شده است.[۳]

    مطالب فصل نخست، پیرامون اعتقادات دینی اعراب قبل از اسلام بوده و در ضمن سه مبحث، مطالب این فصل ارائه شده است:

    در مبحث اول، به دنبال معنای دین و کیفیت و چگونگی فهم و برداشت مردم از دین، به‌منظور وقوف بر اصل دیانت بت‌پرستی و پرسش اصنام، ابتدا به تعریف دین پرداخته شده و سپس، گرایش‌های نوین ازجمله دیدگاه بورژوازی و سرمایه‌داری به دین، تفسیر انسان شناسه‌گانه از دین و نظریه اجتماعی در تفسیر دین، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.[۴]

    در مبحث دوم، ضمن بررسی تنوع اعتقادات در جزیره العرب به‌منظور رسیدن به ریشه‌ها و مواطن اصلی این اعتقادات، به بحث پیرامون این مطلب پرداخته شده است که آیا این اعتقادات، حاصل و نتیجه محیط اجتماعی و زندگانی اعراب بوده یا اینکه از خارج از شبه‌جزیره عربستان وارد شده است و نیز این موضوع که اشتراکات میان این عقاید چیست؟ همچنین در این مبحث نقش اساطیر در شکل‌گیری این عقاید در جزیره العرب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.[۵]

    در مبحث سوم، به مطالعه اجزای عبادت اصنام و قدرت انتشار و هیمنه آن بر تمامی جزیره العرب و اسباب و دلایل ظهور این پدیده در مکه پرداخته شده و ارتباط آن با کعبه، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این مبحث همچنین به بررسی نقش نمادگرایی در ظهور بت‌پرستی و تجسد آن در بت‌هایی که بین صفا و مروه قرار داشتند و ارتباط برخی از آن‌ها با اساطیر پرداخته شده است.[۶]

    مباحث فصل دوم، در پی ارائه تحقیقی استوار است که در آن، واقعه شکستن بت‌ها توسط پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و کسانی که با آگاهی تصریح یا سانسور کرده‌اند را بررسی نموده است ایشان این فصل را طی سه فصل توضیح دهد:

    نویسنده در مبحث اول، به مطالعه و کشف و اثبات این نکته پرداخته که شکستن بت‌ها قبل از هجرت نیز صورت گرفته ولی مورد سانسور قرار گرفته است و این عمل(شکستن بت‌ها)، به دست پیامبر(ص) و همراهی و یاری حضرت علی(ع) صورت گرفته است. همچنین در این مبحث، به سایر فضایل حضرت علی(ع) ازجمله خوابیدن وی در بستر پیامبر(ص) در لیلةالمبیت اشاره گردیده و به این نکته تأکید شده است که این فضایل، توسط دشمنان آن حضرت، مورد استقبال قرار نگرفته و بر آن سرپوش گذاشته‌اند[۷]

    در مبحث دوم، به بررسی مباشرت حضرت علی(ع) در شکستن بت‌ها در سال فتح مکه و عدم تصریح بخاری به نقش حضرت علی(ع) پرداخته شده است. ازجمله مطالب مطرح شده در این مبحث، عبارتند از دلایل قیام و اقدام حضرت علی(ع) به شکستن بت‌ها در سال فتح مکه و علت سانسور این مطلب در صحيح البخاري و مسلم؛ شکسته شدن هبل به دست حضرت علی(ع) و عدم بازگو کردن بخاری و مسلم در کتب خود؛ شکسته شدن دو بت «مناة» و «فلس» در سال فتح مکه توسط آن حضرت(ع)؛ شکسته شدن بت‌های قوم نوح که عبارتند از «یغوث»، «یعوق» و «نسرا»؛ دلایل اینکه بتان شکسته شده به دست حضرت علی(ع) در فتح مکه، غیر از بتان شکسته شده توسط ایشان در لیلة‌المبیت بود و دلیل عدم تمکن حضرت علی(ع) بر حمل پیامبر(ص) برای شکستن بت‌ها[۸]

    در آخرین مبحث، به بررسی اعتقادات بخاری پیرامون عترت پیامبر(ص) پرداخته شده و چنین نتیجه‌گیری شده است که این اعتقادات منجر به عدم تصریح وی بر فضایل و مناقب حضرت علی(ع) گردیده است.[۹]

    بخشی از اعتقادات بخاری تحت تأثیر پادشاهان و حاکمان شکل گرفته بود کسانی که منع تدوین حدیث را تا سال 150ق ترویج داده بودند کسانی چون معاویه و سلیمان بن عبدالملک که نسبت به فضائل اهل‌بیت(ع) واکنش‌های تندی انجام می‌دادند.

    زبیر بن بکار می‌گوید: «سلیمان بن عبدالملک در سال 82ق در زمان خلافت پدرش عبدالملک به‌قصد حج به مکه رفت و از ابان بن عثمان بن عفان خواست تا سیره و مغازی پیامبر را برایش بنویسد. ابان گفت: این کتاب نزد من موجود است که آن را از روایت‌های صحیح از کسی که به او اطمینان دارم گرفته‌ام. سلیمان دستور داد از این کتاب ده نسخه برایش بنویسد و چون نوشت سلیمان آن را مطالعه کرد و دید که در آن‌ها از انصار و در بیعت عقبه اول و عقبه دوم و جنگ بدر یاد شده است. او از این امر، مبهوت شد و گفت: من برای این قوم چنین فضیلتی نمی‌دانستم، یا خاندان من حق آن‌ها را نادیده گرفته است و یا آن‌ها این‌گونه نبودند؟ ابان گفت: تقصیر و کوتاهی آنان ما را از گفتن حق باز نمی‌دارد و البته آن‌ها همان‌گونه بودند که در این کتاب برای تو توصیف کرده‌ام. ولی سلیمان دستور داد کتاب‌ها را پاره کرده یا سوزاندند و وقتی این خبر برای پدرش در شام نقل شد به سلیمان گفت: چه نیازی به کتابی داشتی که در آن هیچ فضیلتی برای ما وجود ندارد و مردم شام را از اموری آگاه می‌سازد که نمی‌خواهیم بدانند؟! سلیمان در جواب گفت: به همین جهت دستور دادم آنچه را نوشته بود پاره کنند[۱۰]

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب، به همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.

    در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۱]، به توضیح برخی از مفردات و مطالب متن پرداخته شده است.[۱۲]

    پانویس

    1. مقدمه، ص13
    2. مقدمه نخست، ص7-8
    3. مقدمه دوم، ص9-13
    4. متن کتاب، ص18-24
    5. ر.ک: مقدمه، ص11
    6. همان
    7. همان، ص11-12
    8. همان، ص177-202
    9. همان، ص206-260
    10. همان، ص224 و 225
    11. ر.ک: پاورقی، ص43
    12. ر.ک: همان، ص46

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها