شرح المولد النبوي المسمی بالكوكب الأنور علی عقد الجوهر في مولد النبي الأزهر صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم
| شرح المولد النبوي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | برزنجی، جعفر بن اسماعیل (نويسنده) درويش، نادي فرج (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | المولد النبوي الکوکب الأنور علي عقد الجوهر في مولد النبي الازهر صلي الله عليه و سلم |
| ناشر | مرکز بن العطار للتراث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احاديث اهل سنت - قرن 12ق.
محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - فضايل محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - ميلاد |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ب4 ع7022 24 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح المولد النبوي المسمی بالكوكب الأنور علی عقد الجوهر في مولد النبي الأزهر صلّی‌الله‌علیه‌وسلّم، تألیف جعفر بن اسماعیل برزنجی، کتابی است یک جلدی، به زبان عربی با موضوع تاریخ اسلام و شخصیت‌ها.
نویسنده در این اثر، به شرح کتاب «عقد الجوهر في مولد النبي الأزهر(ص)» پرداخته که اثر پدربزرگش، سید جعفر بن سید حسن برزنجی بوده، است.
وی در این شرح، به بیان خَلقیات و خُلقیات رسول گرامی اسلام، پرداخته است. این کتاب که به تحقیق نادی فرج درویش رسیده، توسط مرکز بن عطار للتراث، چاپ شده است.
ساختار
کتاب، دارای تقدیمیه به قلم دکتر علی محمد عبدالوهاب، مقدمه تحقیق به قلم نادی فرج درویش، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب در فصل‌های متعدد است.
گزارش محتوا
شارح در این کتاب، هر چیز زیبایی از پیامبر اسلام(ص) را بیان کرده و هر مطلب غامضی از کتاب جدش را شرح و هر اشکالی را با دقت، پاسخ داده است.
او با میلاد پیامبر اکرم(ص) آغاز کرده است و متعرض اقوال علما و فقها شده است. سپس اشکالات پیرامون این موضوع را بررسی کرده است و پس از آن از یک حادثه به حادثه دیگر منتقل شده و سخن را در این‌باره به نهایت رسانده است. ابن برزنجی در نگارش این موضوع تنها نیست و قطعا پیش از او دیگرانی نیز در نگارش پیرامون این موضوع بر وی سبقت گرفته‌اند؛ از جمله بزرگانی که در این زمینه اثری نگاشته، جلال‌الدین سیوطی است که «حسن المقصد في عمل المولد» را نوشته است[۱].
شارح، در مقدمه خویش از کتاب جدش یاد می‌کند و از کتاب و نویسنده آن تجلیل می‌نماید؛ نویسنده را فاضل، علامه، امام، خریت و... و کتاب را جلیل‌القدر، در بلاغت سرآمد همه نوشته‌ها در این باب، حاوی معجزات عظیمه و حاکی از شمایل کریمه پیامبر اکرم(ص) و... می‌خواند و آنگاه می‌نویسد: بااینکه این کتاب مشروح است، ولی محتاج به شرحی است که مقاصدش را تحریر کند و فرایدش را منقح نماید و رموز و اسرار پوشیده آن را توضیح دهد و نقاب از رخساره عروسان فوایدش بردارد و عجایب تدقیق و محاسن تحقیقش را آشکار کند... لذا این شرح لطیف و نمونه شریف را بی‌آنکه کسی از من درخواست نماید، نگاشتم و آن را «الكوكب الأنور علی عقد الجوهر» نام نهادم؛ امیدوارم خداوند مرا به راه راست هدایت کند و طوق بندگی‌اش را بر گردنم بیفکند و تاج قبول بر سرم نهد و من و اساتید و والدم را بیامرزد...[۲].
در صفحه 597 کتاب، درباره صفات معنوی حضرت رسول(ص) بحث شده و حیای آن حضرت اولین موضوعی است که نویسنده به آن پرداخته است. او می‌نویسد: از اوصاف کریمه و اخلاق فخیمه آن حضرت(ص) این بود که «شدید الحیاء» بودند. حیا در لغت به معنی تغیر و انکساری است که از خوف عیب گرفتن دیگران بر انسان، بر وی عارض می‌شود. این کلمه از حیات است و حیا در مورد باران، از این کلمه می‌آید، ولی به‌صورت مقصور نوشته می‌شود. حیا در شرع به معنی خلق و خویی است که انسان را بر اجتناب از کارها ی قبیح برمی‌انگیزد و وی را بر انجام کارهای نیک و دوری کردن از کم‌کاری در حق، تشویق می‌کند.
حیا دارای اقسامی است: از جمله حیای کرم، حیای محب از محبوبش، حیای عبودیت، حیای مؤمن از خودش، که این آخری کامل‌ترین نوع حیا است؛ زیرا حیاکننده از خود، سزاوارتر است که از دیگران نیز حیا کند. به‌حسب حیات قلب، حیا هم قابلیت کاهش و افزایش دارد؛ یعنی هر قدر قلب انسان زنده‌تر باشد، حیایش نیز بیشتر است. حیای محمود از جمله اخلاقیات نیکو است؛ زیرا ملاک خوش‌برخوردی با انسان‌ها و بندگی در برابر خدا، حیا است؛ ازاین‌روست که در روایت آمده: «الحياء خير كله».
حیای پیامبر اسلام(ص) مانند سایر اخلاقیات کمالی آن حضرت، به‌عنوان سجیه، یعنی اخلاق غریزی طبیعی در آن حضرت وجود داشت. اختلاف در غریزی یا اکتسابی بودن این خلقیات درباره دیگران غیر از آن حضرت(ص)، جا دارد.
آنان که به غریزی بودن این خلقیات در میان دیگران قائل شده‌اند، به حدیث بخاری «إن الله قسم بينكم أخلاقكم كما قسم أرزاقكم» و دیگرانی که قائل به اکتسابی بودن اخلاقیات هستند، به حدیث «اشج» تمسک کرده‌اند که پیامبر به وی گفت: «در تو دو خصلت هست که خداوند آن دو را دوست دارد؛ این دو خصلت، بردباری و تأنی است». راوی می‌گوید: ای رسول خدا! قدیم باشد یا جدید؟ آن حضرت فرمود: قدیم...
تردید و تکریر سؤال، نشانگر این است که برخی از این اخلاقیات، غریزی است و برخی دیگر اکتسابی. به نظر می‌آید قول حق همین باشد...[۳].
وضعیت کتاب
فهرست منابع و مطالب به‌ترتیب در انتهای اثر پس از محتوای مطالب ذکر شده است. پاورقی‌ها علاوه بر ذکر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در شرح برخی از عبارات متن است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه‌ها و متن کتاب.