مسند عبدالله بن عمر
| مسند عبدالله بن عمر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طرسوسي، محمد بن ابراهيم (نویسنده) عرموش، احمد راتب (محقق) |
| ناشر | دار النفائس |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1987م , 1407ق |
| چاپ | 5 |
| موضوع | احاديث اهل سنت - قرن 1ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ع2م5 117/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مسند عبدالله بن عمر، با تخریج ابوامیه محمد بن ابراهیم طرسوسی، حاوی روایات عبدالله بن عمر در قالب کتابی است یک جلدی، به زبان عربی با موضوع روایات اسلامی. این اثر با تحقیق احمد راتب عرموش، توسط انتشارات دارالنفائس بیروت برای پنجمین مرتبه چاپ شده است.
ساختار
کتاب دارای مقدمه و محتوای مطالب است. محتوای مطالب به‌صورت ذکر روایات، سماعات در اول مسند، سماعات آخر آن و ذکر روایات برحسب مباحث فقهی، از ایمان و طهارات تا مباحث وصیت و طلاق و... است و در انتهای اثر، روایات متفرقه ذکر شده است.
گزارش محتوا
گرچه علمای امت، قواعدی را وضع نموده‌اند که می‌توان به کمک آنها حدیث صحیح را از ناصحیح بازشناخت و درجه صحت و ضعف هر حدیث را دانست، لکن در خود حدیث صحیح، ناسخ و منسوخ، خاص و عام و احادیث احکام و قصص و... وجود دارد و کتاب‌های صحاح چاپ‌شده، تمامی روایات صحیح را در خود ندارد و گاه نیز روایات ضعیف یا منسوخی در آن مشاهده می‌شود... درحالی‌که کتاب‌های بسیاری هست که در آنها روایات صحیح خطی وجود دارد و آن کتب، به‌رغم پیشرفت در میدان چاپ و نشر، به چاپ نرسیده‌اند. این امر، مستلزم این شده است که محقق اثر سعی در چاپ کتاب‌های خطی که در نظرش، صحیح بوده و هنوز چاپ نشده، بکند؛ زیرا گاه در میان آن یک حدیث وجود دارد که در کتاب‌های دیگر نیست و می‌تواند راه‌گشای حل یک مسئله شرعی مهم باشد؛ گاه نسخ یک حکم شرعی یا خاص یک عام یا اسباب یک قول و ظروفی که روایت در آن بیان شده یا... در آن حدیث وجود دارد[۱].
علم حدیث مراحلی را طی کرده؛ مثلا ابن شهاب، روایاتی را که نزدش صحیح بوده جمع کرده است و خود را به ترتیب معینی ملتزم نکرده است. پس از او، شعبی، روایاتش را در یک باب از ابواب فقهی جمع کرده. اما مالک، گام بزرگی را در علم حدیث و طریقه تصنیف حدیث در اهل سنت برداشته؛ زیرا احادیث پیامبر(ص) را که نزد خودش صحیح می‌دانست، برحسب ابواب مختلف فقهی جمع کرد. اما طریقه ترتیب در کتاب‌های مسانید (که مفردش، مسند است)، طریقه خاصی است که از روش‌های پیش‌گفته، ممتاز است؛ قوام روش در کتاب‌های مسانید بر این است که صاحب مسند (یعنی نویسنده آن)، صحابی یا عده‌ای از صحابه را ذکر می‌کند و در ترجمه صحابی، روایاتی را که او از اساتیدش از طریق آن صحابی ذکر کرده، نقل می‌کند؛ مثلا نویسنده کتاب مسند، امیرالمؤمنین علی(ع) را در نظر می‌گیرد و در ترجمه او، احادیثی را که مصنف از اساتیدش شنیده و روایت کرده و سندشان به امام علی(ع) می‌رسد، روایت می‌کند. کتاب مسند، گاه به صحابی واحدی بسنده می‌کند و گاه شامل تعدادی از صحابه می‌شود. در این میان نیز گاه در ذکر اسامی صحابه، ترتیب الفبایی مراعات شده و گاه نه. طریقه تصنیف مسانید دشواری‌هایی دارد؛ از جمله سختی در مراجعه این کتاب‌ها؛ زیرا گاه صحابی تعداد زیادی از احادیث را روایت می‌کند و کسی که بخواهد به حدیث معینی از آن مراجعه کند، باید به تمام روایات رجوع نماید. تعداد کتاب‌های مسند، بسیار است و مسند احمد در میان کتاب‌های مسانید، از شهرت بیشتری برخوردار است. این کتاب چاپ شده و رواج دارد. در میان مسانید، کتاب‌هایی هم هست که تاکنون چاپ نشده است. مسند عبدالله بن عمر بن خطاب با تخریج ابوامیه محمد بن ابراهیم طرسوسی، یکی از مسانیدی است که پیش‌تر چاپ نشده بوده و توسط این ناشر و محقق برای اولین مرتبه چاپ شده است که البته اکنون به پنجمین چاپ آن از همین ناشر رسیده است[۲].
در صفحه ابتدایی کتاب، راویان آن این‌گونه ذکر شده است: «أخبرنا الشيخ أبومحمد عبدالرحمن بن أبي‌الحسن الدَاراني، قراءة عليه في سنة ثمان و خمسينَ و خمسمائة، قال: أخبرنا أبوالفضل أحمد بن علي بن الفضل بن الفرات، قراءة عليه في ذي‌القعدة من سنة تسعينَ و أربعمائة قال: أخبرنا أبومحمد عبدالرحمن بن عثمان بن القاسم بن معروف بن أبي‌نصر، قراءة عليه و نحن نسمع في صفر سنة عشرين و أربعمائة، قال: أخبرنا أبوعلي الحسن بن حبيب بن عبدالملك الحضائري قال:...». سپس روایت اول ذکر گردیده و پس از آن سایر روایات، ذکر شده است[۳].
وضعیت کتاب
چاپ اول این اثر در سال 1393ق، مطابق با 1973م، بوده و چاپ پنجمش در سال 1407ق، مطابق با 1987م.
فهرست اجمالی مطالب در ابتدای اثر آمده و سایر فهارس فنی، شامل فهرست اوایل احادیث و اهم مراجع در انتهای آن. صفحات 13 تا 15 کتاب، حاوی رونوشت تصاویر صفحاتی از نسخه خطی کتاب است. نویسنده، تنها به یک نسخه خطی کتاب دست یافته، ولی آن را نسخه کاملی می‌داند که بیشتر روایاتش در کتاب‌های حدیثی دیگر (به عین نص یا به معنای آن) ذکر شده است[۴].
شیوه و کارهای محقق کتاب، به‌ترتیب زیر است:
- نقل متن و مراجعه به کتاب‌های روایی مختلف برای مقابله آن با احادیث (که زمان و انرژی زیادی برده است)؛
- مراجعه به اسامی راویان در کتاب‌های تراجم و ضبط آنها؛
- ذکر نام‌های راویان مشارالیه با کنیه‌ها و القاب کاملشان در حواشی؛
- شرح بعضی کلمات و تعلیقه بر احادیث با گفتاری که متن را توضیح دهد و درعین‌حال تحقیق را از هدفش دور نکند.
- ذکر روایات به همان صورت نامرتب و باب‌بندی‌نشده در ابتدای متن به جهت ارائه کتاب به همان صورت که نوشته شده و سپس کتابت آنها به‌صورت باب‌بندی‌شده، پس از حذف سند، به جهت تسهیل در مراجعه به روایات؛
- ارائه فهرستی ویژه در اوایل روایات؛
- شماره‌گذاری روایات این اثر[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.