همدانی، یوسف بن ایوب
| نام | همدانی، یوسف بن ایوب |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابویعقوب یوسف بن ایوب همدانی
همذانی، یوسف بن ایوب خواجه یوسف همدانی |
| نام پدر | ایوب |
| متولد | 440 یا 441ق |
| محل تولد | بوزنجرد همدان |
| رحلت | 22 ربیع‌الاول سال 535ق |
| اساتید | ابراهیم بن على بن یوسف فیروزآبادى |
| برخی آثار | رتبة الحیات |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03387AUTHORCODE |
ابویعقوب یوسف بن ایوب بن یوسف بن حسین بوزنجردى همدانى (متوفای 535ق)، پیر بنیان‌گذاران طریقت نقشبندى است
ولادت
به سال 440 یا 441ق، در بوزنجرد از قریه‌های همدان دیده به جهان گشود.
تحصیلات
در آغاز جوانى براى کسب علوم و معارف اسلامى به سال 458 یا 459 در سن 18 سالگى راهى نظامیه بغداد شد و فقه شافعى را در نزد شیخ ابراهیم بن على بن یوسف فیروزآبادى فراگرفت و نیز از محضر شیخ ابواسحاق شیرازى (متوفى 476) فقیه معروف شافعى که در آن روزگار ریاست نظامیه را به عهده داشت، کسب فیض کرد. در علم حدیث نیز از کسانی چون ابوالحسن مهتدی بالله، ابوالغنائم هاشمی، ابوجعفر ابن مسلمه و ابوبکر خطیب تعلیم گرفت و افزون بر این از دانشهای نظری نیز بهره‌مند گردید. [۱]
تازه‌جوان بوزنجردى از اقران پیشى گرفت و به اصفهان و بخارا و سمرقند و خراسان و خوارزم و ماوراءالنهر سفر کرد و در سال 506 به بغداد بازگشت و در همان مدرسه نظامیه که روزگارى شاگرد آنجا بود، مجلس وعظ و تدریس تشکیل داد. وى طبق نوشته جامى، در تصوف به ابوعلى فارمدى (متوفى 477) دست ارادت داد و با شیخ عبدالله جوینى و شیخ حسن سمنانى صحبت داشته است.
خواجه یوسف، مرو را براى اقامت خویش برگزیده و در آنجا خانقاهى بنا کرده بود که از نظر تکریم، آن را «کعبه خراسان» مى‌گفتند و در سال‌هاى آخر زندگى براى ارشاد و هدایت سالکان، اغلب به هرات سفر مى‌کرد.
وفات
او در میان راه هرات به مرو در محلی به نام بامئین از قصبه‌های بادغیس در تاریخ 22 ربیع‌الاول سال 535ق وفات یافت و جنازه او را در همان جا به خاک سپردند، اما پس از مدتى یکى از شاگردانش به نام ابن النجار جسدش را به مرو انتقال داد و اینک آرامگاه او در محلى به نام «بیرام‌على» در 30 کیلومترى شمال مرو، مطاف اهل دل است.
آثار
یکى از آثار ارزنده خواجه یوسف، کتاب «رتبة الحیات» است که گنجینه‌اى گران‌قدر از نثر کهن فارسى به شمار مى‌رود.
پانویس
منابع مقاله
- آشنایى با طریقت نقشبندى.
- ناصر گذشته، مقاله ابویعقوب همدانی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد6، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374