أدب التشيع في الشمال الإفريقي - حتی نهاية القرن الثامن الهجري

أدب التشيع في الشمال الإفريقي حتى نهایة القرن الثامن الهجري، اثر عبدالأمیر عبدالزهره عناد الغزالى، پژوهشى تحليلى و مستند درباره ادبيات شيعى در شمال آفريقا است. شمال آفريقا شامل كشورهاى ليبى، تونس، الجزاير و مغرب معاصر مى‌باشد. کتاب، به زبان عربى و در سال 1422ق، نوشته شده است.

ادب التشیع فی الشمال الافریقی - حتی نهایه القرن الثامن الهجری
پدیدآوران	غزالی، عبدالامیر عبدالزهره عناد (نویسنده) رستم پور، رقیه (مصحح)
ناشر	فرهنگ منهاج
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1383 ش
چاپ	1
شابک	‎964-8383-12-X
موضوع	ادبیات شیعه - آفریقای شمالی از آغاز تا قرن 8ق. - تاریخ و نقد ادبیات عربی - آفریقای شمالی - از آغاز تا قرن 8ق. - تاریخ و نقد
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJA‎‏ ‎‏2085‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏غ‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب، در چهار باب و هر باب در چندين فصل، تنظيم گرديده است. در این تحليل، انواع شعر و نثر و ادوار آن در این منطقه، بررسى مى‌شود و نشانه‌هاى فرهنگ شيعى در آن‌ها شناسايى و بحث مى‌شود. ابتدا از نفوذ شيعه و تاريخ آن در منطقه شمال آفريقا بحث شده و سپس از حكومت‌هاى فاطمیان، ادارسه، موحدين و مرابطين كه حامى و حامل فرهنگ شيعه بودند و اينكه چگونه این فرهنگ، گسترش يافت، سخن به میان آمده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، به نكاتى پيرامون کتاب و روش نگارش آن، اشاره گرديده است. باب اول، به بررسى جايگاه اسلام و تشيع در شمال آفريقا اختصاص يافته است. از جمله مباحثى كه نویسنده در این باب، بدان پرداخته، عبارت است از: جغرافياى شمال آفريقا و مغرب عربى و سكان آن؛ لغت و كلامى كه مردم شمال آفريقا بدان سخن مى‌گویند؛ نقش دين و ديانت در شمال آفريقا؛ تعريف شمال آفريقا و بيان منظور از آن؛ تشيع و ادوار تاريخى آن در شمال آفريقا؛ تبليغاتى كه شیعیان در شمال آفريقا انجام داده‌اند؛ تشيع ادارسه؛ تشيع در زمان فاطمیان و پس از ايشان؛ مذاهب اسلامى گوناگونى كه در شمال آفريقا وجود دارد؛ دولت اغاليه و تشيع و. در باب دوم، به بررسى ادبيات عرب و شيعه، در شمال آفريقا پرداخته شده است. باب سوم، به عصور مختلف ادبيات شيعى در شمال آفريقا و رجال و سرشناسان آن، اختصاص يافته است. از جمله این عصور، عبارتند از: عصر علوى، ادريسى، فاطمى، موحدى، حفصى، مرينى و. بسيارى از اديبان و شاعران شيعى و آثار ادبى در این قسمت، معرفى شده‌اند، از جمله: ادريس بن عبدالله بن حسن، ادريس بن ادريس بن عبدالله، ابوعبدالله صنعانى، عبيدالله المهدى، محمد القائم بن عبيدالله المهدى، اسماعيل المنصور بن محمد القائم، معد بن اسماعيل، تمیم بن المعزلدين‌الله الفاطمى، العزيز الفاطمى، قاضى نعمان ابوحنيفه، محمد بن تومرت. در آخرين باب، انواع و ویژگى‌هاى ادبيات شيعى در شمال آفريقا، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. از جمله مباحثى كه در این باب، مطرح گرديده است، عبارتند از: شعر و اغراض آن؛ مهدى منتظر؛ امامت، وصايت و عصمت؛ شعر سياسى و ویژگى‌هاى آن؛ غدير؛ حسین(ع) و كربلا؛ رثاء؛ مدح و هجو؛ انواع نثر؛ خطابه؛ رسائل و کتابت ديوانى؛ نثر علمى و مؤلفات و مصنفات؛ خصوصيات و ویژگى‌هاى ادبيات تشيع در شمال آفريقا؛ خصائص فنى ادبيات شيعى.

وضعيت کتاب

فهرست مطالب در ابتدا و زندگى‌نامه برخى از ادباى تشيع و معروف‌ترين رجال آن در شمال آفريقا، حكام و خلفاى شيعى در شمال آفريقا به‌صورت ملحقات و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده نویسنده در انتهاى کتاب آمده است. در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحاتى پيرامون برخى از عبارات و كلمات متن داده شده است.

پانویس

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب. 2. «ادبيات (تعداد منابع: 120 اصلى و 7 ارجاعى)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: اطلاع‌رسانى و کتابدارى، «کتاب‌هاى اسلامى»، پاييز و زمستان 1385، شماره 26 و 27.