إثارة الترغيب و التشويق إلی المساجد الثلاثة و البيت العتيق
| نام کتاب | إثارة الترغيب و التشويق إلی المساجد الثلاثة و البيت العتيق |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | زیارة بیت‌المقدس |
| پدیدآورندگان | ذهبی، مصطفی محمد حسین (محقق)
خوارزمی، محمد بن اسحاق (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 262 /خ9الف2* |
| موضوع | بیت‌المقدس - تاریخ
زیارتگاههای اسلامی - عربستان سعودی - مدینه - تاریخ زیارتگاههای اسلامی - عربستان سعودی - مکه - تاریخ کعبه |
| ناشر | مکتبة نزار مصطفی الباز |
| مکان نشر | مکه مکرمه - عربستان |
| سال نشر | 1418 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11750AUTOMATIONCODE |
إثارة الترغيب و التشويق إلی المساجد الثلاثة و البيت العتيق، اثر عربى محمد بن اسحاق خوارزمى، با تصحيح مصطفى محمدحسین ذهبى، احاديث و اخبار مربوط به فضايل مسجد الحرام، مسجد نبوى و بيت‌المقدس را جمع‌آورى كرده است.
ساختار
کتاب، با دو مقدمه از مصحح و مؤلف آغاز و مطالب، در چهار بخش و هر بخش در چندين فصل، ارائه شده است.
نويسنده، پس از ذكر فضيلت شهرهاى مكه و مدينه، كيفيت بناى كعبه را توضيح داده و بعد از اشاره به جريان هبوط حضرت آدم(ع)، اخبار و روايات مربوط به فضيلت زيارت آرامگاه پيامبر(ص) را ذكر نموده است.
در ادامه، احاديثى كه پيرامون فضايل حج، عمره و مناسك و ادعيه آنها (كه از لحظه خروج از خانه و شهر تا اتمام مناسك و بازگشت به وطن را شامل مى‌شود)، ذكر گرديده است.
در پايان، به فضايل بيت‌المقدس و اهميت زيارت قبر حضرت ابراهيم(ع) اشاره شده است.
منابعى را كه نويسنده از آنها استفاده كرده است، مى‌توان به سه دسته زير تقسيم كرد:
1. آياتى كه به‌صورت صريح، به اين مساجد اشاره كرده و يا طبق نظر مفسرين، مربوط به آنها مى‌باشد؛
2. احاديث نبوى كه مصدر اساسى کتاب را تشكيل داده كه علاوه بر احاديث صحيح و حسن، روايات غريب و ضعيف نيز در آنها به چشم مى‌خورد. البته خود نويسنده در خاتمه به اين نكته اشاره كرده است؛
3. اسرائيليات كه شامل اخبارى از تورات، تلمود و زبور مى‌شود.
گزارش محتوا
مقدمه مصحح، پس از شرح مختصرى از زندگى نويسنده، به منابع و نحوه تصحيح کتاب اشاره كرده است.
مقدمه مؤلف، به توضيح شيوه تدوين مطالب اختصاص يافته است.
قسمت اول، در پنجاه و چهار فصل، احاديث، آيات و حكاياتى را كه به فضيلت و شرافت مكه اشاره دارند، ذكر كرده است.
مكه، بكه، ام القرى، البلد، القريه، البلده، البلد الامين، أم رُحم، الباسه، صُلاح، الناسه، الحاطمه، كوثى، الرأس، البيت العتيق و... از جمله اسامى اين شهر مى‌باشند كه نويسنده معناى اكثر آنها را به همراه آيه، روايت و يا حكايت مربوط به هر كدام، جداگانه ذكر كرده است.
از جمله مباحث مطرح شده در اين قسمت، عبارت است از: ساخته شدن كعبه توسط ملائكه قبل از آدم(ع)، زيارت كعبه توسط ملائكه، جريان هبوط آدم(ع) و اقدام وى براى بناى كعبه و...
قسمت دوم، فضيلت مدينة النبى(ص) و اهميت زيارت پيامبر(ص) را در بيست و پنج فصل، با استفاده از آيات، روايات و حكايات مختلف، بيان كرده است.
نويسنده، در ابتدا، نسب پيامبر(ص) را ذكر كرده و پس از برشمردن اسامى اين شهر، از جمله طيبه، طابه، المسكينه، جابره، المجبوره، المرحومه، المحبه، المحبوبه، الحبيبه، المحببه و... كيفيت فتح اين شهر را توضيح داده است.
از جمله مباحثى كه وى در مورد اين شهر يادآور شده است، عبارت است از فضايل مجاورت، فوت در مدينه، روضه و منبر، ستون توبه، كيفيت زيارت پيامبر(ص)، قبور بقيع، مسجد قباء، شهداى احد، مساجدى كه پيامبر(ص) در آن نماز خواندند، چاه‌هايى كه ايشان با آب آنها وضو و غسل انجام دادند و آداب مراجعت حاجيان از مدينه.
فضليت بيت المقدس، در قسمت سوم، در دوازده فصل، ذكر شده است. نويسنده، به نقل از روايات، معتقد است كه مسجد الاقصى، دومين مسجدى است كه پس از مسجد الحرام ساخته شد و مؤسس اوليه آن، سام بن نوح(ع) بوده و حضرت داود(ع) و سليمان(ع)، آن را مرمت و بازسازى كرده‌اند.
فضيلت نماز در بيت المقدس، حج و نماز در مسجد مدينه و مسجد الاقصى در يك سال، احرام در بيت‌المقدس و اذان در آن، صدقه و روزه در اين مسجد و فضيلت مردن در بيت المقدس، از جمله امورى است كه در اين قسمت، به آنها اشاره شده است.
آخرين قسمت، مختصرى از فضايل زيارت مدفن حضرت ابراهيم(ع) را بيان كرده است. است.
وضعيت کتاب
فهرست احاديث، آثار، اخبار، اشعار، اعلام، اماكن و شهرهاى مذكور در متن و فهرست مصادر و مراجع مورد استفاده مصحح و نيز فهرست موضوعات، توسط مصحح، در آخر کتاب آمده است.
پاورقى‌ها نيز از مصحح بوده كه بيشتر به ذكر منابع و توضيح عبارات مشكل متن اختصاص يافته است.
منابع
مقدمه و متن کتاب.