إعراب القرآن (انصاری)
| نام کتاب | اعراب القرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | عثمان، محمد (محقق)
انصاری، زکریا بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | مکتبة الثقافة الدينية |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 2009 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE17678AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
إعراب القرآن اثر ابويحيى زكريا بن محمد بن احمد مصرى شافعى (926ق) با تحقيق محمد عثمان، در موضوع تجزيه و تركيب كلمات و جملات مشكل قرآن كريم است كه به زبان عربى و در نيمه اول قرن دهم هجرى نوشته شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده تركيب و تجزيه آيات قرآن كريم (البته قسمت‌هاى مشكل و مورد اختلاف، نه تك‌تك كلمات) از فاتحة الكتاب تا پايان قرآن مى‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه ابتدا مطالبى پيرامون اهميت لغت عربى و نزول قرآن بر طبق آن بيان گرديده و سپس، زندگى‌نامه مختصرى از نويسنده ارائه گرديده است. از جمله مباحث مطرح‌شده در اين مقدمه، عبارتند از: حفظ لغت عربى به‌وسيله اسلام و قرآن، فضيلت لغت عربى بر ساير لغات، علم به لغت عربى شرط امامت و پيش‌قدم گرديدن در علوم دينى، نياز علوم دينى به لغت عربى، برترين نصوص بودن قرآن در لغت عرب [۱].
نويسنده در هر آيه از آيات قرآن، مواردى را كه از نظر صرفى و نحوى و اشتقاق سؤال‌انگيز بوده، مطرح كرده و آن‌ها را تجزيه و تحليل نموده است. در اين ميان، گاه به بيان معناى برخى از لغات نيز پرداخته است. به نمونه‌اى از كار مؤلف توجه فرماييد:
وى در سوره حمد، در تحليل «بسم» مى‌نويسد: «اگر گفته شود چرا الف در اينجا حذف شده، ولى در آيه «اقرأ باسم ربك الذي خلق» ، ثابت مانده است (مقصود حذف و ثبوت در كتابت است)؟ پاسخ داده مى‌شود كه علت حذف در اينجا، كثرت استعمال مى‌باشد.
اگر گفته شود چگونه «اسم» به «الله» اضافه شده، درحالى‌كه الله خود اسم است؟ جواب داده مى‌شود كه اسم، لازمه مسماست و تسميه غير از اسم مى‌باشد و نيز پاسخ داده مى‌شود كه در اين كلام، مضافى حذف گرديده و تقدير آن چنين است: «باسم مسمى الله». «الله» در اصل «الإله» بوده، حركت همزه به لام معرفه داده شده، سپس لام، ساكن گرديده و در لام دوم ادغام شده، آن‌گاه چنانچه قبل از آن كسره نباشد، با تفخيم ادا مى‌گردد و اگر قبل از آن كسره باشد، با ترقيق ادا مى‌شود. تفخيم در اين اسم (الله)، از ويژگى‌هاى آن است» [۲].
از جمله ويژگى‌هاى اين اثر، اختصار مطالب و دقت نويسنده در تجزيه و تركيب و تحليل كلمات قرآن كريم است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها به توضيح و تشريح برخى از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است.
محقق كتاب اقداماتى همچون: دو بار مقابله متن كتاب با نسخه خطى آن، تخريج آيات قرآن كريم و ثبت شماره سوره و آيات، توضيح و تشريح مطالبى از نص كتاب كه نياز به تبيين و توضيح داشته در پاورقى‌ها، تنظيم فهرست براى مطالب كتاب و... را در باره كتاب انجام داده است [۳].
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.