النبي الأعظم صلیاللهعليهوآلهوسلم بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمةاللهعليه: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - ' (س)' به '(س)') |
جز (جایگزینی متن - 'على بن ابىطالب(ع)' به 'على بن ابىطالب(ع) ') |
||
خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
ى)- امام حسين(ع): موضوع بررسى و تحقيق اين جلد، آشنايى با فضايل و مناقب امام حسين(ع) مىباشد. نويسنده در ابتدا، پس از ذكر اخبارى كه به مقام و منزلت امام حسين(ع) اشاره دارد، رشته سخن را با جمعبندى آرا و اقوال [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]]، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، امام شافعى، ثعلبى، ابن حزم و... كه همه آنها از عالمان و محدثان معروف اهل سنت هستند، دنبال كرده است. همه آنها احاديث ثقلين، كوثر، سفينه و... را در منابع روايى اهل سنت گزارش كردهاند. نويسنده همه آنها را بررسى كرده و روايتهايى را هم كه در باب قيام امام حسين(ع) و جور و جفاهايى كه در حق او رفته است، يكبهيك شرح داده است. وى در پايان، راجع به شفا و اجابت دعا در توسل به امام حسين(ع) و ديگر آثار و بركات عرفانى و معنوى آن حضرت، از زبان محدثان، شاعران و مرثيهسرايان، مطالب مفيد و ارزشمندى بيان داشته است ....<ref>همان، ج10</ref> | ى)- امام حسين(ع): موضوع بررسى و تحقيق اين جلد، آشنايى با فضايل و مناقب امام حسين(ع) مىباشد. نويسنده در ابتدا، پس از ذكر اخبارى كه به مقام و منزلت امام حسين(ع) اشاره دارد، رشته سخن را با جمعبندى آرا و اقوال [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]]، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، امام شافعى، ثعلبى، ابن حزم و... كه همه آنها از عالمان و محدثان معروف اهل سنت هستند، دنبال كرده است. همه آنها احاديث ثقلين، كوثر، سفينه و... را در منابع روايى اهل سنت گزارش كردهاند. نويسنده همه آنها را بررسى كرده و روايتهايى را هم كه در باب قيام امام حسين(ع) و جور و جفاهايى كه در حق او رفته است، يكبهيك شرح داده است. وى در پايان، راجع به شفا و اجابت دعا در توسل به امام حسين(ع) و ديگر آثار و بركات عرفانى و معنوى آن حضرت، از زبان محدثان، شاعران و مرثيهسرايان، مطالب مفيد و ارزشمندى بيان داشته است ....<ref>همان، ج10</ref> | ||
ك)- ابوطالب، حامى پيامبر(ص): شناخت شخصيت ابوطالب، موضوع تحقيق اين جلد است. نگارنده ابتدا مطالبى راجع به اسم، لقب و كنيه ابوطالب و مقام و منزلتش در قريش ايراد كرده و بر اين مطلب تصريح مىكند كه وى از لحاظ خصوصيات ظاهرى و جذابيتهاى شكلى و سيمايى، شخصيت برجستهاى بوده است. وى سپس از اوضاع مالى ابوطالب و تجارت وى با شام سخن به ميان آورده و به حمايتهاى مختلف مالى، سياسى و اجتماعى و خانوادگى او نسبت به پيامبر(ص) با ذكر موارد اشاره نموده است. مؤلف دلايل و شواهد محكمى بر ايمان و موحد بودن ابوطالب آورده و اقوال مختلفى از طريق على بن ابىطالب(ع) و ديگر ائمه(ع) در مورد ايمان ابوطالب به پيامبر(ص)، اسلام و توحيد نقل كرده است. ابوطالب، كفالت پيامبر(ص) را در شرايط سخت جاهليت سرزمين عربستان به عهده گرفت و بهخوبى اين مسئوليت را به انجام رساند. نويسنده اين نكته را در جاىجاى اين كتاب با ذكر دلايل تاريخى و حديثى اثبات كرده است ....<ref>همان، ج11</ref> | ك)- ابوطالب، حامى پيامبر(ص): شناخت شخصيت ابوطالب، موضوع تحقيق اين جلد است. نگارنده ابتدا مطالبى راجع به اسم، لقب و كنيه ابوطالب و مقام و منزلتش در قريش ايراد كرده و بر اين مطلب تصريح مىكند كه وى از لحاظ خصوصيات ظاهرى و جذابيتهاى شكلى و سيمايى، شخصيت برجستهاى بوده است. وى سپس از اوضاع مالى ابوطالب و تجارت وى با شام سخن به ميان آورده و به حمايتهاى مختلف مالى، سياسى و اجتماعى و خانوادگى او نسبت به پيامبر(ص) با ذكر موارد اشاره نموده است. مؤلف دلايل و شواهد محكمى بر ايمان و موحد بودن ابوطالب آورده و اقوال مختلفى از طريق [[امام على(ع)|على بن ابىطالب(ع)]] و ديگر ائمه(ع) در مورد ايمان ابوطالب به پيامبر(ص)، اسلام و توحيد نقل كرده است. ابوطالب، كفالت پيامبر(ص) را در شرايط سخت جاهليت سرزمين عربستان به عهده گرفت و بهخوبى اين مسئوليت را به انجام رساند. نويسنده اين نكته را در جاىجاى اين كتاب با ذكر دلايل تاريخى و حديثى اثبات كرده است ....<ref>همان، ج11</ref> | ||
ل)- ياران اميرالمؤمنين(ع): اين اثر به شرح حال و بيان مقام و منزلت ياران [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] پرداخته است. نگارنده، صفحات نخست اين جلد را با گزارشى از شرح حال سلمان فارسى و آرا و اقوال ديگر صحابه آغاز كرده كه از مضامين اين سخنان چنين برمىآيد كه وى، عالم و محدثى بسيار باتقوا بوده است. ابوذر غفارى و تبعيد او به ربذه و مبارزهاش با اسراف و اشرافيت، يكى از موضوعات بحثانگيز رويدادهاى صدر اسلام است كه نويسنده در اين كتاب، بدان پرداخته است. وى در مبحث بعدى، راجع به عمار ياسر، مقداد بن اسود كندى و جابر بن عبدالله انصارى، با استناد به منابع رجالى، سخن گفته و به جزئيات زندگى آنها اشاره كرده است. مؤلف، عنوان مستقلى را براى معرفى شرح حال مالك اشتر، اختصاص داده و صفحات ديگر كتاب را با گزارش مفصل شرح حال [[ابنعباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، حجر بن عدى، مختار بن ابوعبيده ثقفى و ديگران، به پايان برده است ....<ref>همان، ج12</ref> | ل)- ياران اميرالمؤمنين(ع): اين اثر به شرح حال و بيان مقام و منزلت ياران [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] پرداخته است. نگارنده، صفحات نخست اين جلد را با گزارشى از شرح حال سلمان فارسى و آرا و اقوال ديگر صحابه آغاز كرده كه از مضامين اين سخنان چنين برمىآيد كه وى، عالم و محدثى بسيار باتقوا بوده است. ابوذر غفارى و تبعيد او به ربذه و مبارزهاش با اسراف و اشرافيت، يكى از موضوعات بحثانگيز رويدادهاى صدر اسلام است كه نويسنده در اين كتاب، بدان پرداخته است. وى در مبحث بعدى، راجع به عمار ياسر، مقداد بن اسود كندى و جابر بن عبدالله انصارى، با استناد به منابع رجالى، سخن گفته و به جزئيات زندگى آنها اشاره كرده است. مؤلف، عنوان مستقلى را براى معرفى شرح حال مالك اشتر، اختصاص داده و صفحات ديگر كتاب را با گزارش مفصل شرح حال [[ابنعباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، حجر بن عدى، مختار بن ابوعبيده ثقفى و ديگران، به پايان برده است ....<ref>همان، ج12</ref> | ||
خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
ق)- امامان چهارگانه فقه: پژوهشى است درباره پيشوايان مذاهب چهارگانه اهل سنت و شناخت خصوصيات شخصيتى آنها. نگارنده در اين جلد، سخن را با معرفى شرح حال ابوحنيفه آغاز كرده و بر اين مطلب، تصريح نموده است كه برخى از محدثان اهل سنت، براى ابوحنيفه فضايل و مناقبى را برشمردهاند. نويسنده، معتقد است خضوع و خشوع ابوحنيفه يا كثيرالصلاة بودن وى و يا ديگر فضايل و كراماتى كه در مورد او نقل كردهاند، بايد با دقت بيشترى مورد تحقيق و تفحص قرار گيرد. وى مواردى از آرا و نظريات فقهى ابوحنيفه را در باب عبادات و مجازاتها در مورد شرب خمر نقل كرده و در ادامه گزارشى از احوال و اقوال[[ابنادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]] شافعى، امام [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] به مخاطبان عرضه داشته است. مطالعه و معرفى مالك بن انس و آرا و انديشههاى فقهى او در موضوعات مختلف و معنى حديث ثقلين، موضوع مبحث پايانى اين جلد است ....<ref>همان، ج19</ref> | ق)- امامان چهارگانه فقه: پژوهشى است درباره پيشوايان مذاهب چهارگانه اهل سنت و شناخت خصوصيات شخصيتى آنها. نگارنده در اين جلد، سخن را با معرفى شرح حال ابوحنيفه آغاز كرده و بر اين مطلب، تصريح نموده است كه برخى از محدثان اهل سنت، براى ابوحنيفه فضايل و مناقبى را برشمردهاند. نويسنده، معتقد است خضوع و خشوع ابوحنيفه يا كثيرالصلاة بودن وى و يا ديگر فضايل و كراماتى كه در مورد او نقل كردهاند، بايد با دقت بيشترى مورد تحقيق و تفحص قرار گيرد. وى مواردى از آرا و نظريات فقهى ابوحنيفه را در باب عبادات و مجازاتها در مورد شرب خمر نقل كرده و در ادامه گزارشى از احوال و اقوال[[ابنادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]] شافعى، امام [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] به مخاطبان عرضه داشته است. مطالعه و معرفى مالك بن انس و آرا و انديشههاى فقهى او در موضوعات مختلف و معنى حديث ثقلين، موضوع مبحث پايانى اين جلد است ....<ref>همان، ج19</ref> | ||
ر)- داستان غدير خم: در اين جلد، نويسنده، رويداد غدير خم را از ديدگاه منابع تاريخى و حديثى مورد پژوهش قرار داده است. نگارنده، صفحات آغازين كتاب را به شرح و بررسى واقعه غدير بر مبناى آيه مباركه ''' «يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك» ''' اختصاص داده و به احاديث ثقلين و كوثر هم اشاره نموده است. مؤلف، معتقد است كه اكمال و اتمام رسالت پيامبر(ص) با اعلام امامت و جانشينى على بن ابىطالب(ع) تكميل شد و واقعه غدير و احاديث آن، جاى شك و ترديدى براى اثبات مقام امامت و خلافت باقى نگذارده است. وى در جاى ديگر، راجع به عيد غدير در اسلام، آيه تبليغ، آيه اكمال، مضمون سوره «و العصر» و ارتباط آن با اهلبيت(ع) و ولايت مطالبى ايراد كرده و مباحثى از كتاب را هم براى بررسى دلالت متن حديث غدير در نظر گرفته است. نگارنده، معنى حديث غدير را با توجه به قراين و شواهد و دلايل قرآنى اثبات كرده و به مخاطبان نشان مىدهد كه از ديدگاه بسيارى از مفسران، آيههاى تبليغ، تطهير، اتمام و اكمال رسالت، ابلاغ ولايت همه با حديث غدير ارتباط دقيق معنايى و مضمونى دارند ....<ref>همان، ج20</ref> | ر)- داستان غدير خم: در اين جلد، نويسنده، رويداد غدير خم را از ديدگاه منابع تاريخى و حديثى مورد پژوهش قرار داده است. نگارنده، صفحات آغازين كتاب را به شرح و بررسى واقعه غدير بر مبناى آيه مباركه ''' «يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك» ''' اختصاص داده و به احاديث ثقلين و كوثر هم اشاره نموده است. مؤلف، معتقد است كه اكمال و اتمام رسالت پيامبر(ص) با اعلام امامت و جانشينى [[امام على(ع)|على بن ابىطالب(ع)]] تكميل شد و واقعه غدير و احاديث آن، جاى شك و ترديدى براى اثبات مقام امامت و خلافت باقى نگذارده است. وى در جاى ديگر، راجع به عيد غدير در اسلام، آيه تبليغ، آيه اكمال، مضمون سوره «و العصر» و ارتباط آن با اهلبيت(ع) و ولايت مطالبى ايراد كرده و مباحثى از كتاب را هم براى بررسى دلالت متن حديث غدير در نظر گرفته است. نگارنده، معنى حديث غدير را با توجه به قراين و شواهد و دلايل قرآنى اثبات كرده و به مخاطبان نشان مىدهد كه از ديدگاه بسيارى از مفسران، آيههاى تبليغ، تطهير، اتمام و اكمال رسالت، ابلاغ ولايت همه با حديث غدير ارتباط دقيق معنايى و مضمونى دارند ....<ref>همان، ج20</ref> | ||
ش)- كتابهاى دروغين: اين نوشتار، اخبار، سخنان و مطالب منابع و متون رجالى و حديثى را در باب فضايل على بن ابىطالب(ع) و غدير خم مورد مطالعه و بررسى قرار داده است. نويسنده در مبحث نخست، درباره شيعه على(ع) و اوصاف و خصوصيات آنها، مطالبى ايراد كرده و روايتهاى فراوانى را در خصوص شيعه و اهلبيت(ع) از كتاب «عقد الفريد» ابن عبدربه استخراج نموده كه همه بر منزلت والاى شيعه تأكيد و تصريح نمودهاند. وى سپس كتاب «الفرق بين الفرق» بغدادى و «ملل و نحل» شهرستانى را بهدقت بررسى كرده و مطالبى در خصوص علم و فضيلت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] از آنها نقل نموده است. «منهاج السنة»، «[[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]]» [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، «محاضرات تاريخ الأمم الإسلامية»، «السنة و الشيعة و الصراع بين الإسلام» و «الوثنية» كتابهاى ديگرى هستند كه در آنها اقوالى در باب رويدادهاى صدر اسلام، شرح حال صحابه، مقام و موقعيت اهلبيت(ع) و [[امام على(ع)]] نقل شده است. مؤلف به گزارشهاى مختلفى از لابهلاى مباحث اين آثار اكتفا كرده و باز هم نكتههاى آموزندهاى در باب اصالت و حقانيت شيعه به مخاطبان عرضه داشته است ....<ref>همان، ج21</ref> | ش)- كتابهاى دروغين: اين نوشتار، اخبار، سخنان و مطالب منابع و متون رجالى و حديثى را در باب فضايل [[امام على(ع)|على بن ابىطالب(ع)]] و غدير خم مورد مطالعه و بررسى قرار داده است. نويسنده در مبحث نخست، درباره شيعه على(ع) و اوصاف و خصوصيات آنها، مطالبى ايراد كرده و روايتهاى فراوانى را در خصوص شيعه و اهلبيت(ع) از كتاب «عقد الفريد» ابن عبدربه استخراج نموده كه همه بر منزلت والاى شيعه تأكيد و تصريح نمودهاند. وى سپس كتاب «الفرق بين الفرق» بغدادى و «ملل و نحل» شهرستانى را بهدقت بررسى كرده و مطالبى در خصوص علم و فضيلت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] از آنها نقل نموده است. «منهاج السنة»، «[[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]]» [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، «محاضرات تاريخ الأمم الإسلامية»، «السنة و الشيعة و الصراع بين الإسلام» و «الوثنية» كتابهاى ديگرى هستند كه در آنها اقوالى در باب رويدادهاى صدر اسلام، شرح حال صحابه، مقام و موقعيت اهلبيت(ع) و [[امام على(ع)]] نقل شده است. مؤلف به گزارشهاى مختلفى از لابهلاى مباحث اين آثار اكتفا كرده و باز هم نكتههاى آموزندهاى در باب اصالت و حقانيت شيعه به مخاطبان عرضه داشته است ....<ref>همان، ج21</ref> | ||
ت)- شيعه على(ع): كتاب حاضر، شيعه را از ديدگاه منابع تاريخى و حديثى، مورد كندوكاو قرار داده است. نگارنده، سخن را با تعريف لغوى شيعه بر اساس قول پيامبر(ص) آغاز كرده و بر اين مطلب تصريح مىكند كه تعبيرهايى چون «خير البرية» يا «آنها بهترين و نيكوكارترين مردم هستند»، بر پيروان على(ع) اطلاق شده است. وى سپس دلايلى براى اثبات شيعه و ابطال آرا و اقوال ديگر فرق و مذاهبى كه براى شيعه اصالت و حقانيتى قائل نيستند، آورده و باز هم احاديثى از قول پيامبر(ص) با اين مضامين: شيعيان رستگارانند، شيعه جايگاهش بهشت است و ديگر تعابيرى از اين دست در پاسخ مخالفان ارايه نموده است. مؤلف در جاى ديگر، راجع به نظرگاههاى كلامى و اعتقادى شيعه با استناد به آرا و اقوال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و ديگران سخن گفته و در پايان به ظلم و ستمهايى كه بر شيعه در دوره بنى اميه و پس از آن رفته، اشاراتى كرده است ....<ref>همان، ج22</ref> | ت)- شيعه على(ع): كتاب حاضر، شيعه را از ديدگاه منابع تاريخى و حديثى، مورد كندوكاو قرار داده است. نگارنده، سخن را با تعريف لغوى شيعه بر اساس قول پيامبر(ص) آغاز كرده و بر اين مطلب تصريح مىكند كه تعبيرهايى چون «خير البرية» يا «آنها بهترين و نيكوكارترين مردم هستند»، بر پيروان على(ع) اطلاق شده است. وى سپس دلايلى براى اثبات شيعه و ابطال آرا و اقوال ديگر فرق و مذاهبى كه براى شيعه اصالت و حقانيتى قائل نيستند، آورده و باز هم احاديثى از قول پيامبر(ص) با اين مضامين: شيعيان رستگارانند، شيعه جايگاهش بهشت است و ديگر تعابيرى از اين دست در پاسخ مخالفان ارايه نموده است. مؤلف در جاى ديگر، راجع به نظرگاههاى كلامى و اعتقادى شيعه با استناد به آرا و اقوال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و ديگران سخن گفته و در پايان به ظلم و ستمهايى كه بر شيعه در دوره بنى اميه و پس از آن رفته، اشاراتى كرده است ....<ref>همان، ج22</ref> |
نسخهٔ ۲۵ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۱۳
نام کتاب | بحث مستل من موسوعة الغدیر للعلامة الأمینی رحمة الله علیه |
---|---|
نام های دیگر کتاب | بحث مستل من موسوعه الغدیر للعلامه الامینی رحمه الله علیه
الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب - التخلیص |
پدیدآورندگان | امینی، عبدالحسین (نويسنده)
شفیعی، محمدحسن (محقق) |
زبان | عربی |
کد کنگره | BP 223/54 /الف8 غ4015 1389* |
موضوع | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت
علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - فضایل غدیر خم محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. |
ناشر | موسسة ميراث النبوة |
مکان نشر | قم - ایران |
سال نشر | 1431 هـ.ق |
کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE18799AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة الله عليه تحقيق، تلخيص و طبقهبندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مىباشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است.
كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است.
كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و بهويژه جوانان نوشته شده است ....[۱]
آنچه باعث اهميت اين كتاب مىشود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مىزدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است.
ساختار
كتاب با مقدمه گردآورنده آغاز و مطالب در 27 موضوع، در 29 جلد، تنظيم شده است.
جلد نخست مجموعه «الغدير» علامه امينى، درباره واقعه غدير بوده و ساير مجلدهاى آن، اشعار و مطالبى پراكنده درباره واقعه غدير را شامل مىشود. موضوع مباحث كتاب «الغدير»، بر اساس مناسبتهاى شرح اشعار آورده شده است، اما در اثر حاضر، 27 موضوع اصلى گردآورى و مطالب بر اساس آن، طبقهبندى شده است؛ در واقع سرفصلها و چينش مطالب، توسط گردآورنده و به شكل انتخابى بوده، اما محور مطالب، همان مطالب مجموعه «الغدير» مىباشد.
گزارش محتوا
در مقدمه، به بيان انگيزه تأليف و توضيح برخى اقدامات انجامگرفته در كتاب، پرداخته شده است ....[۲]
27 موضوعى كه از «الغدير» گردآورى شده و اين مجموعه، بر اساس آنها شكل گرفته است، به ترتيب عبارتند از:
الف)- پيامبر اعظم(ص): مطالب مربوط به آن حضرت در جلد 1-1 و 1-2 گردآورى شده است. از جمله مباحث مطرحشده پيرامون اين موضوع، عبارتند از: فضيلت پيامبر(ص)؛ استحباب تسميه به اسم پيامبر(ص)؛ مقام نبوت؛ اجتهاد در مقابل رسول الله(ص) (متن كتاب، ج1-1)؛ كذابين و وضاعين؛ سلسله روايات موضوعه منسوب به پيامبر(ص)؛ رحلت آن حضرت ....[۳]
ب)- ثقل اكبر قرآن كريم: مطالعه و شرح و بسط سخنان و وصاياى پيامبر(ص) در غدير خم پيرامون ثقل اكبر، موضوع تحقيق و تتبع اين كتاب مىباشد. نگارنده در اين جلد، اقوالى را كه محدثان در باب رويداد غدير و حوادث پس از حجةالوداع نقل كردهاند، بررسى كرده و راجع به حديث معتبر و مستند ثقلين، آيه تبليغ و آيه ولايت كه توسط فرشته وحى جبرئيل بر پيامبر(ص) نازل شده، سخن گفته است. در قرآن در سوره «و العصر» و آيات 22 سوره زمر و ديگر آيههاى قرآن نظير «السابقون السابقون اولئك المقربون» ، آيه مودت و قربى، آيه سلام و درود بر پيامبر، يك سلسله موضوعات مرتبط با اهلبيت(ع)، خلافت و امامت امام على(ع) استنباط شده كه مؤلف آنها را در اين جلد بررسى كرده است. نويسنده براى اثبات حقانيت امام على(ع) با استناد به آرا و اقوال مفسران و محدثان ذيل عناوين فرعى ديگرى، مطالبى ايراد كرده و در مجموع گزارش كاملى از علم و فضل حضرت على(ع) و ارجحيت و افضليت ايشان بر ديگر صحابه در امر خلافت و هدايت مسلمانان به مخاطبان عرضه داشته است ....[۴]
ج)- ثقل اصغر، اهلبيت(ع): مطالعه و بررسى شأن و منزلت اهلبيت(ع) از ديدگاه آيات و روايات، موضوع تحقيق اين جلد مىباشد. نگارنده نخست راجع به آياتى كه در شأن و منزلت اهلبيت(ع) نازل شده، از جمله آيه 56 سوره احزاب با مضمون سلام و درود بر پيامبر اكرم(ص) بحث كرده است. وى سپس، احاديثى را از قول محدثان اهل سنت چون ابن حجر، ابن تيميه و ابن كثير و ديگران در باب دوستى و مودت اهلبيت(ع) نقل كرده و آنها را شرح و بسط داده است. نويسنده، بحثى زيبا و مستدل پيرامون شأن نزول آيه شريفه «و يطعمون الطعام على حبه مسكينا و يتيما و اسيرا» و اينكه مراد از اطعامكنندگان در اين آيه شريفه، حضرت على(ع)، حضرت فاطمه زهرا(س)، امام حسن(ع) و امام حسين(ع) است، مطرح نموده و سپس مقام و منزلت اهلبيت(ع) را از وجوه و جنبههاى مختلف از ديدگاه منابع و متون معتبر حديثى اهل سنت مورد كندوكاو قرار داده و هريك را ذيل عناوين جداگانهاى طبقهبندى كرده است ....[۵]
د)- على(ع) در قرآن: شناخت شخصيت و جايگاه حضرت على(ع) از ديدگاه قرآن، موضوع تحقيق اين جلد است. نويسنده طرح ديدگاههاى خود را با تحليل و بررسى آيه 67 سوره مائده «يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك...» كه در سال حجةالوداع بر پيامبر(ص) نازل شده است، آغاز كرده است. برخى از مورخان، مفسران و محدثان، موضوع و مضمون اين آيه را اعلام امامت و جانشينى پيامبر(ص) دانسته و معتقدند آيات 61 سوره توبه، 35 سوره يونس، 18 سوره حشر، 47 سوره نساء، 3 سوره مائده و ديگر آياتى كه موضوع و پيام آنها هدايت مسلمانان است، همه مرتبط با امامت و با دو آيه تبليغ و آيه اكمال دين پيوند مفهومى و اعتقادى دارند. نگارنده پس از تبيين مبحث امامت و جانشينى حضرت على(ع) از آيه مودت، آيه صراط، آيات سوره عصر و آيه «و السابقون السابقون» ، آيه 33 سوره انفال، آيات 1 تا 3 سوره معارج و آيه انفاق ....[۶]، سخن به ميان آورده است. وى در پايان، مفاد و مضمون اين آيات را از ديدگاه مفسران مورد شرح و بحث قرار داده و منزلت و امامت حضرت على(ع) را بر اساس آنها اثبات كرده است ....[۷]
ه)- على(ع) در سنت: مطالعه و معرفى ابعاد وجودى شخصيت امام على(ع) از ديدگاه منابع اهل سنت، موضوع تحقيق اين جلد مىباشد. نگارنده نخست درباره ولادت حضرت امير(ع) در كعبه و اقوال و احاديثى كه در اين زمينه ذكر شده بحث كرده و سپس از كنيه و نام و لقب آن حضرت و ويژگىهاى شكلى و ظاهرى امام على(ع) سخن به ميان آورده است. ازدواج آن حضرت با فاطمه زهرا(س) و سخنانى كه از پيامبر(ص) در اين زمينه نقل شده و نخستين كسى كه به وحى ايمان آورده، دو مبحث مهم ديگرى است كه نويسنده در اين جلد به تحليل و بررسى آنها پرداخته است. وى آرا و اقوال ابن عباس، ذهبى، ابوجعفر اسكافى، ابوبكر و عمر را عينا در لابهلاى مباحث خود آورده است. مؤلف پس از گزارش كامل شرح حال زندگانى امام على(ع)، فصل پايانى كتاب را به واقعه و داستان غدير خم كه مرحله اتمام و اكمال رسالت پيامبر(ص) ناميده مىشود، به سرانجام رسانده است. نگارنده، اقوال و احاديثى را هم كه در باب اصالت و حقانيت خلافت و امامت حضرت على(ع) نقل شده با استناد به منابع آنها نقل كرده است ....[۸]
و)- على(ع) از زبان مخالفان: در اين جلد، خوانندگان، امام على(ع) را از زبان و سخن مخالفان خواهند شناخت. نويسنده، رشته سخن را با بررسى آرا و اقوال ابوبكر، عمر، عايشه، زبير، معاويه و عمرو بن العاص آغاز كرده كه همه آنها به علم و فضل و مديريت حضرت على(ع) حتى با لحن و تعبير حسادت و مخالفت اعتراف مىنمايند. امام شافعى، امام احمد حنبل، جاحظ، مسعودى مورخ معروف درباره علم و دانايى امام على(ع) نسبت به قرآن، حديث، تفسير و ديگر حقايق و معارف دينى، سخنانى ايراد كردهاند كه مؤلف در اين جلد به توضيح و تبيين آنها پرداخته است. وى در صفحات پايانى كتاب باز هم عالمان، مورخان و محدثان و متكلمان بزرگى را نام برده كه هريك از آنها بهنوعى به علم و فضل و خصوصيات و صفات عرفانى امام على(ع) اشاره كردهاند ....[۹]
ز)- على(ع) سيد مظلومان: مطالعه و بررسى شرح حال و سرگذشت امام على(ع)، موضوع پژوهش كتاب حاضر است. نگارنده در فصل نخست، درباره عالمان و محدثانى كه در مورد امامت و ولايت حضرت على(ع) و فضايل و مناقب اهلبيت(ع) تشكيك كرده و شبهاتى طرح كردهاند بحث نموده است. مؤلف با ذكر احاديث معتبر و نيز دلايل عقلى، آرا و نظريات ابن تيميه و ديگر منكران علم و فضل حضرت على(ع) را رد كرده و دريافتها و برداشتهاى خود را ذيل عناوين مختلفى دستهبندى نموده است. وى اين نكته را متذكر مىگردد كه فضايل و منزلت علمى، فكرى و دينى حضرت على(ع) از طريق محدثان فراوانى در منابع حديثى نقل شده و جاى انكار باقى نمىماند. نويسنده در جاى ديگر، راجع به رابطه بسيار نزديك حضرت على(ع) با پيامبر(ص) در همه رويدادها و وقايع صدر اسلام، ايمان و عدالت آن حضرت و طرفدارى آن حضرت از حق، بهتفصيل سخن گفته است. نگارنده در پايان، خوانندگان را با مظلوميتهاى آن حضرت، جور و جفاهايى كه در حق او رفت با شرح و تفصيل بسيار بحث كرده و مستندات خود را هم با ذكر مشخصات در پاورقى ذكر كرده است ....[۱۰]
ح)- صديقه طاهره: در اين جلد به بيان شرح حال و مقام و منزلت عرفانى و معنوى فاطمه زهرا(س) پرداخته شده است. نگارنده در ابتدا راجع به ولادت حضرت زهرا(ع) و خصوصيات ظاهرى آن حضرت سخن گفته و اقوال و احاديثى را كه از پيامبر(ص) و حضرت خديجه(س)، حضرت على(ع) و ديگر صحابه در خصوص حضرت فاطمه(س) و اوصاف و حالات آن حضرت نقل شده، با استناد به منابع آنها، از نظر خوانندگان گذرانده است. در مورد شخصيت حضرت فاطمه(س) گاه از قول عايشه و عثمان سخنانى نقل شده كه همه نشاندهنده فضايل و مناقب حضرت فاطمه(س) و اهلبيت(ع) است. وى در اين كتاب، ذهن مخاطبان را به موضوع ازدواج آن حضرت با امام على(ع) و خصوصيات و ويژگىهاى اين ازدواج و فوايد و بركات آن معطوف داشته است. پس از رحلت پيامبر(ص) و خلافت ابوبكر در نتيجه شوراى بنى ساعده، حضرت فاطمه(س) با مشكلات و مصايبى مواجه شد و بين آن حضرت و ابوبكر بر سر موضوع خلافت و ديگر دستورات و توصيههايى كه پيامبر(ص) فرموده بود، گفتگوهايى سر گرفت. نويسنده گزارش كاملى از اين رويدادها و وقايع به دست داده و به منابع حديثى و محدثان آن هم اشاره نموده است ....[۱۱]
ط)- امام حسن(ع): در اين جلد، نويسنده سخنانى را كه پيامبر(ص) در مورد امام حسن(ع) بيان كرده با شرح و تفصيل از نظر خوانندگان گذرانده است. نگارنده در صفحات نخست، احاديثى را از قول پيامبر(ص) نقل كرده كه در آنها، با تعبيرات مختلف از حضرت فاطمه(س) و فرزندانش(ع)، بهويژه امام حسن(ع) نام برده شده است. موضوع محورى اين احاديث، ذكر فضايل و مناقب امام حسن(ع) مىباشد. مؤلف اين روايات را از آثار و تأليفات ابوجعفر اسكافى، محمد بن جرير طبرى، امام فخر رازى، ابن حجر عسقلانى و ديگران استخراج كرده است. همچنين به شبهات و اشكالاتى كه برخى، همچون ابن تيميه در مورد ناظر بودن آيات 8 و 23 سورههاى انسان و شورا به اهلبيت(ع)، وارد كردهاند، پاسخ گفته است.
در جاهاى ديگر كتاب، راجع به مصايب و ستمهايى كه بر آن حضرت رفته و حقوقى كه از او غصب شده، با توضيح و تفصيل، سخن گفته شده است ....[۱۲]
ى)- امام حسين(ع): موضوع بررسى و تحقيق اين جلد، آشنايى با فضايل و مناقب امام حسين(ع) مىباشد. نويسنده در ابتدا، پس از ذكر اخبارى كه به مقام و منزلت امام حسين(ع) اشاره دارد، رشته سخن را با جمعبندى آرا و اقوال ابن تيميه، ابن كثير، امام شافعى، ثعلبى، ابن حزم و... كه همه آنها از عالمان و محدثان معروف اهل سنت هستند، دنبال كرده است. همه آنها احاديث ثقلين، كوثر، سفينه و... را در منابع روايى اهل سنت گزارش كردهاند. نويسنده همه آنها را بررسى كرده و روايتهايى را هم كه در باب قيام امام حسين(ع) و جور و جفاهايى كه در حق او رفته است، يكبهيك شرح داده است. وى در پايان، راجع به شفا و اجابت دعا در توسل به امام حسين(ع) و ديگر آثار و بركات عرفانى و معنوى آن حضرت، از زبان محدثان، شاعران و مرثيهسرايان، مطالب مفيد و ارزشمندى بيان داشته است ....[۱۳]
ك)- ابوطالب، حامى پيامبر(ص): شناخت شخصيت ابوطالب، موضوع تحقيق اين جلد است. نگارنده ابتدا مطالبى راجع به اسم، لقب و كنيه ابوطالب و مقام و منزلتش در قريش ايراد كرده و بر اين مطلب تصريح مىكند كه وى از لحاظ خصوصيات ظاهرى و جذابيتهاى شكلى و سيمايى، شخصيت برجستهاى بوده است. وى سپس از اوضاع مالى ابوطالب و تجارت وى با شام سخن به ميان آورده و به حمايتهاى مختلف مالى، سياسى و اجتماعى و خانوادگى او نسبت به پيامبر(ص) با ذكر موارد اشاره نموده است. مؤلف دلايل و شواهد محكمى بر ايمان و موحد بودن ابوطالب آورده و اقوال مختلفى از طريق على بن ابىطالب(ع) و ديگر ائمه(ع) در مورد ايمان ابوطالب به پيامبر(ص)، اسلام و توحيد نقل كرده است. ابوطالب، كفالت پيامبر(ص) را در شرايط سخت جاهليت سرزمين عربستان به عهده گرفت و بهخوبى اين مسئوليت را به انجام رساند. نويسنده اين نكته را در جاىجاى اين كتاب با ذكر دلايل تاريخى و حديثى اثبات كرده است ....[۱۴]
ل)- ياران اميرالمؤمنين(ع): اين اثر به شرح حال و بيان مقام و منزلت ياران حضرت على(ع) پرداخته است. نگارنده، صفحات نخست اين جلد را با گزارشى از شرح حال سلمان فارسى و آرا و اقوال ديگر صحابه آغاز كرده كه از مضامين اين سخنان چنين برمىآيد كه وى، عالم و محدثى بسيار باتقوا بوده است. ابوذر غفارى و تبعيد او به ربذه و مبارزهاش با اسراف و اشرافيت، يكى از موضوعات بحثانگيز رويدادهاى صدر اسلام است كه نويسنده در اين كتاب، بدان پرداخته است. وى در مبحث بعدى، راجع به عمار ياسر، مقداد بن اسود كندى و جابر بن عبدالله انصارى، با استناد به منابع رجالى، سخن گفته و به جزئيات زندگى آنها اشاره كرده است. مؤلف، عنوان مستقلى را براى معرفى شرح حال مالك اشتر، اختصاص داده و صفحات ديگر كتاب را با گزارش مفصل شرح حال ابن عباس، حجر بن عدى، مختار بن ابوعبيده ثقفى و ديگران، به پايان برده است ....[۱۵]
م)- على و خلفا: اين موضوع، دو جلد از اين مجموعه را به خود اختصاص داده است. از جمله مباحث مطرحشده پيرامون اين موضوع، عبارتند از: غلو در مورد ابوبكر؛ ادله بر ايمان ابوطالب؛ غلو در فضايل عمر و فضايل وارده پيرامون عثمان در صحاح و مسانيد ....[۱۶]
ن)- بنى اميه: در اين جلد، خوانندگان با سلسله بنى اميه و سرگذشت اين خاندان آشنا مىشوند. نگارنده در صفحات آغازين كتاب، به گزارشها و روايتهاى تاريخى در باب تبارشناسى خاندان بنى اميه و افزايش و گسترش افراد آن در دورههاى بعدى پرداخته و عمدتا اخبار و اطلاعات خود را از تاريخ طبرى و منابع معتبر ديگر استخراج كرده است. عثمان، معاويه و مروان بن حكم، يك سلسله بدعتهايى در دين پديد آوردند كه اعمالى چون نهى از حج تمتع، نماز جمعه در روز چهارشنبه، ايراد خطبه در مقدمه نماز، ترك تكبير و ازدواج با دو خواهر همزمان از جمله آنهاست. نويسنده، بدعتهاى آنان را از منابع تاريخى، كلامى و حديثى استخراج كرده و مغايرت آنها را با قرآن و سنت پيامبر(ص) نشان داده است. وى در ادامه راجع به تحولات سياسى و اجتماعى اين سلسله و اقدامات و فعاليتهاى ابوسفيان و معاويه در تحكيم و تثبيت اين سلسله بهتفصيل سخن گفته است. مؤلف در پايان، به آرا، نظريات، ديدگاهها و برخوردهاى يزيد بن معاويه و عمر بن عبدالعزيز با خاندان پيامبر(ص)، اهلبيت(ع) و امام على(ع) كه با يكديگر تفاوت اساسى داشتند، اشاره مىنمايد ....[۱۷]
س)- معاوية بن ابىسفيان: در اين جلد، به مطالعه و بيان شرح حال و سرگذشت معاوية بن ابوسفيان پرداخته شده است. نويسنده در صفحات نخست، سخنانى را كه منابع تاريخى و رجالى در مورد معاويه نقل كردهاند عينا ذكر كرده است. همه اين اقوال، نشان مىدهد كه خصوصيات و حالات معاويه در همه حوادث صدر اسلام، منافقانه بوده و پس از رحلت پيامبر(ص) جنگ صفين و ديگر مصايب مسلمانان در دوره عثمان و خلافت امام على(ع) با توطئه و تحريكات وى رخ نموده است. وى در ادامه راجع به محرماتى كه معاويه مرتكب مىشد، نظير رباخوارى و ديگر بدعتهايى كه در احكام و حدود خدا پديد آورد، بهتفصيل سخن گفته است. مؤلف در صفحات بعدى، عناوينى را هم براى شرح ستمهاى معاويه و اعلام يزيد بهعنوان ولىعهد خود اختصاص داده است. وى در مباحث ديگر، ذهن خوانندگان را به موضوعات تاريخى مهمى چون مواضع و ديدگاههاى معاويه نسبت به امام حسن(ع) و سركوبى شيعيان و كشتار ياران باوفاى امام على(ع) توسط معاويه كه هريك با حوادث كوچك و بزرگ ديگرى همراه بود، معطوف داشته است ....[۱۸]
ع)- عمرو بن عاص: اين نوشتار به مطالعه و بررسى خصوصيات و ويژگىهاى عمرو بن عاص اختصاص يافته است. نگارنده در اين جلد، راجع به نام و نسب، زادگاه، پدر و نياكان وى و نيز رابطه ابوسفيان با عاص سخن گفته است. از عمرو بن عاص با واژهها و عباراتى چون نابغه عرب و الفاظ ديگرى كه نشان از بزرگى دارد، ياد كردهاند، كه نويسنده، با يك سلسله احاديث ديگر آنها را بررسى و نقد كرده است. وى در ادامه، راجع به ارتباط عمرو بن عاص با معاويه، ايمان و معتقدات او، دريافتها و برداشتهاى شخصىاش از سيره و سنت و ديگر اقدامات و فعاليتهاى سياسى و اجتماعى وى در دوره خلفا بحث كرده است. مؤلف در پايان، ديدگاههاى عمرو بن عاص و معاويه را در مورد حديث غدير، موضوع خلافت، غنا و موسيقى و ديگر مسائل اعتقادى و كلامى تشريح كرده و به وفات او هم اشاره نموده است ....[۱۹]
ف)- اصحاب جمل: اين اثر خوانندگان را با شخصيت اصحاب جمل و آرا و افكارشان آشنا مىسازد. نگارنده نخست درباره عايشه و خصايص اخلاقى و رفتارى وى و حضورش در جنگ جمل و ملاقات و گفتگوهايى كه ديگر اصحاب جمل با وى داشتهاند سخن گفته است. منابع تاريخى و رجالى فراوان از عايشه در موضوعات مختلف، مطالبى را نقل كردهاند و براى وى، فضايل و مناقبى را برشمردهاند. نويسنده برخى از سخنان عايشه را در خصوص خلفا بيان نموده و به مخاطبان نشان داده است كه آرا و نظريات او در باب فضايل و مناقب ابوبكر، عمر و عثمان و نيز نقل قولهاى عايشه در خصوص مسائل اجتماعى و نيز برخى احكام فقهى با تعاليم پيامبر(ص) همخوانى و هماهنگى ندارد. وى در ادامه، راجع به شخصيت طلحه و زبير و نقش و حضورشان در وقايع سياسى و نظامى دوره عثمان و جنگ جمل، با ذكر جزئيات بحث كرده است. مؤلف اين نكته را متذكر مىگردد كه طلحه و زبير، دريافتها و برداشتهاى خاصى از اصول و فروع دين داشتند و همين امر آنان را به رويارويى با حضرت على(ع) و نقض عهد و پيمانهاى خود با اميرالمؤمنين(ع) وادار ساخت ....[۲۰]
ص)- يزيد بن معاويه: از جمله مباحث مطرحشده در اين جلد، عبارت است از: بيعت گرفتن معاويه براى يزيد و جريان به شهادت رسيدن امام حسين(ع) ....[۲۱]
ق)- امامان چهارگانه فقه: پژوهشى است درباره پيشوايان مذاهب چهارگانه اهل سنت و شناخت خصوصيات شخصيتى آنها. نگارنده در اين جلد، سخن را با معرفى شرح حال ابوحنيفه آغاز كرده و بر اين مطلب، تصريح نموده است كه برخى از محدثان اهل سنت، براى ابوحنيفه فضايل و مناقبى را برشمردهاند. نويسنده، معتقد است خضوع و خشوع ابوحنيفه يا كثيرالصلاة بودن وى و يا ديگر فضايل و كراماتى كه در مورد او نقل كردهاند، بايد با دقت بيشترى مورد تحقيق و تفحص قرار گيرد. وى مواردى از آرا و نظريات فقهى ابوحنيفه را در باب عبادات و مجازاتها در مورد شرب خمر نقل كرده و در ادامه گزارشى از احوال و اقوال ابن ادريس شافعى، امام احمد بن حنبل به مخاطبان عرضه داشته است. مطالعه و معرفى مالك بن انس و آرا و انديشههاى فقهى او در موضوعات مختلف و معنى حديث ثقلين، موضوع مبحث پايانى اين جلد است ....[۲۲]
ر)- داستان غدير خم: در اين جلد، نويسنده، رويداد غدير خم را از ديدگاه منابع تاريخى و حديثى مورد پژوهش قرار داده است. نگارنده، صفحات آغازين كتاب را به شرح و بررسى واقعه غدير بر مبناى آيه مباركه «يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك» اختصاص داده و به احاديث ثقلين و كوثر هم اشاره نموده است. مؤلف، معتقد است كه اكمال و اتمام رسالت پيامبر(ص) با اعلام امامت و جانشينى على بن ابىطالب(ع) تكميل شد و واقعه غدير و احاديث آن، جاى شك و ترديدى براى اثبات مقام امامت و خلافت باقى نگذارده است. وى در جاى ديگر، راجع به عيد غدير در اسلام، آيه تبليغ، آيه اكمال، مضمون سوره «و العصر» و ارتباط آن با اهلبيت(ع) و ولايت مطالبى ايراد كرده و مباحثى از كتاب را هم براى بررسى دلالت متن حديث غدير در نظر گرفته است. نگارنده، معنى حديث غدير را با توجه به قراين و شواهد و دلايل قرآنى اثبات كرده و به مخاطبان نشان مىدهد كه از ديدگاه بسيارى از مفسران، آيههاى تبليغ، تطهير، اتمام و اكمال رسالت، ابلاغ ولايت همه با حديث غدير ارتباط دقيق معنايى و مضمونى دارند ....[۲۳]
ش)- كتابهاى دروغين: اين نوشتار، اخبار، سخنان و مطالب منابع و متون رجالى و حديثى را در باب فضايل على بن ابىطالب(ع) و غدير خم مورد مطالعه و بررسى قرار داده است. نويسنده در مبحث نخست، درباره شيعه على(ع) و اوصاف و خصوصيات آنها، مطالبى ايراد كرده و روايتهاى فراوانى را در خصوص شيعه و اهلبيت(ع) از كتاب «عقد الفريد» ابن عبدربه استخراج نموده كه همه بر منزلت والاى شيعه تأكيد و تصريح نمودهاند. وى سپس كتاب «الفرق بين الفرق» بغدادى و «ملل و نحل» شهرستانى را بهدقت بررسى كرده و مطالبى در خصوص علم و فضيلت حضرت على(ع) از آنها نقل نموده است. «منهاج السنة»، «البداية و النهاية» ابن كثير، «محاضرات تاريخ الأمم الإسلامية»، «السنة و الشيعة و الصراع بين الإسلام» و «الوثنية» كتابهاى ديگرى هستند كه در آنها اقوالى در باب رويدادهاى صدر اسلام، شرح حال صحابه، مقام و موقعيت اهلبيت(ع) و امام على(ع) نقل شده است. مؤلف به گزارشهاى مختلفى از لابهلاى مباحث اين آثار اكتفا كرده و باز هم نكتههاى آموزندهاى در باب اصالت و حقانيت شيعه به مخاطبان عرضه داشته است ....[۲۴]
ت)- شيعه على(ع): كتاب حاضر، شيعه را از ديدگاه منابع تاريخى و حديثى، مورد كندوكاو قرار داده است. نگارنده، سخن را با تعريف لغوى شيعه بر اساس قول پيامبر(ص) آغاز كرده و بر اين مطلب تصريح مىكند كه تعبيرهايى چون «خير البرية» يا «آنها بهترين و نيكوكارترين مردم هستند»، بر پيروان على(ع) اطلاق شده است. وى سپس دلايلى براى اثبات شيعه و ابطال آرا و اقوال ديگر فرق و مذاهبى كه براى شيعه اصالت و حقانيتى قائل نيستند، آورده و باز هم احاديثى از قول پيامبر(ص) با اين مضامين: شيعيان رستگارانند، شيعه جايگاهش بهشت است و ديگر تعابيرى از اين دست در پاسخ مخالفان ارايه نموده است. مؤلف در جاى ديگر، راجع به نظرگاههاى كلامى و اعتقادى شيعه با استناد به آرا و اقوال شيخ طوسى و ديگران سخن گفته و در پايان به ظلم و ستمهايى كه بر شيعه در دوره بنى اميه و پس از آن رفته، اشاراتى كرده است ....[۲۵]
ث)- غلو و فضائل: در اين جلد، نويسنده سخنان غلوآميز و دور از حقيقتى را كه برخى منابع در باب ابوبكر و ديگران نقل كردهاند، گردآورى و گزارش كرده است. مؤلف در صفحات نخست، خوانندگان را با واژه غلو در مباحث اعتقادى و كلامى آشنا ساخته و اين نكته را متذكر مىگردد كه غلو از گرايشهاى احساسى و نفسانى انسان سرچشمه گرفته و پشتوانه آن جهل و تعصب است. نگارنده سپس راجع به گفتگوهايى ميان مهاجر و انصار در شوراى سقيفه بنى ساعده و فضايلى كه به ابوبكر نسبت دادهاند، سخن گفته است. وى در ادامه با ذكر پارهاى دلايل نقلى و بررسى شخصيت ابوبكر در دروه جاهليت، وى را از لحاظ اخلاقى مورد بررسى و نقد قرار داده و معتقد است كه وى در آشنايى با كتاب و سنت، استنباط احكام، علم تفسير و شناخت احاديث، از مقام و مرتبت والايى برخوردار نبوده است. نويسنده در صفحات بعد، به موارد اشتباهات و اشكالات سياسى و اجتماعى، علمى و دينى و مديريتى خلفاى بعدى با ذكر مصاديق اشاره كرده و در پايان باز هم از طرق مختلف، راجع به غلو در فضايل برخى صحابه و خلفا بحث كرده و بر اين مطلب تأكيد مىكند كه بسيارى از فضايل اخلاقى كه براى خلفا ذكر كردهاند، پايه و اساس محكمى ندارد ....[۲۶]
خ)- خلافت و امامت: تعريف و تبيين مسئله خلافت و امامت، موضوع تحقيق اين كتاب است. نگارنده نخست درباره خلافت و امامت از زبان پيامبر اكرم(ص) سخن گفته و بر اين مطلب تصريح ورزيده كه آن حضرت، فقيه و پيشواى فاجر و مجتهد جاهل را آفت دين دانسته است. وى سپس واقعه غدير و رويدادهاى پيش از آن و مقدمات و زمينههاى خلافت و جانشينى حضرت امير(ع) را در غدير خم مورد بحث و بررسى قرار داده است. مؤلف در ادامه، ذهن خوانندگان را به تحقيق و تحليل حديث ثقلين، كوثر، حديث غدير و سندهاى آن جلب كرده و راجع به مفاد و مضمون حديث غدير، با استناد به آرا و نظريات مفسران و محدثان، سخن گفته است. ديدگاه كلامى شيعه در باب خلافت و امامت و ضرورت تعيين و نصب امام از جانب خداوند با ديدگاه اهلسنت در باب خلافت اختلافاتى دارد كه اين موضوع را نويسنده در اين جلد، بهخوبى شرح داده است. وى در پايان، به انحرافاتى كه در سيرت و سنت پيامبر(ص) پديد آمد و اينكه منصب خلافت توسط بنى اميه غصب شد، با شرح و تفصيل، بحث كرده است ....[۲۷]
ذ)- اجتهاد: در اين جلد، خوانندگان با چگونگى شكلگيرى اجتهاد در اسلام آشنا مىشوند. نگارنده در مبحث اول، راجع به آرا و نظرياتى كه خليفه اول بنا بر استنباط و نتيجهگيرىهاى خود در دين و احكام شرعى پديدآورد، سخن گفته و موارد آن را يكبهيك ذكر كرده است. نويسنده، معتقد است ابوبكر، عمر و عثمان، از كتاب و سنت دريافتها و برداشتهايى مبتنى بر رأى شخصى داشتهاند كه با مفاد و مضمون تعاليم پيامبر(ص)، مغايرت داشت. وى سپس راجع به خصوصيات و مشخصات رأى و اينكه عالمان و محدثان اهل سنت چه تعريفى از رأى به دست دادهاند، مطالبى را ايراد كرده و آرا و اقوال ابن حزم اندلسى، ابن حجر عسقلانى و ديگران را در اين زمينه نقل كرده است. مؤلف بر اين مطلب تصريح دارد كه اجماع و قياس، از ديگر اركان اجتهاد نزد اهل سنت شناخته شده كه پس از رحلت پيامبر(ص) در دوره خلفا و بعدها در دوره بنى اميه نشر و گسترش يافت ....[۲۸]
ض)- شعر و شعرا: كتاب حاضر خوانندگان را با شعر و شاعران صدر اسلام و شعرايى كه در باب عظمت و منزلت غدير اشعارى سرودهاند، آشنا مىسازد. نگارنده در ابتدا راجع به شعر و شاعرى و اقوالى كه در اين زمينه از قول محدثان نقل شده و اينكه شعر و شاعر از نگاه قرآن و سنت چه منزلتى داشته، سخن مىگويد. ذكر اينكه شعر، سحر بيان است يا مطلبى بيهوده است و يا بايد آن را از الهامات غيبى دانست، موضوعات صفحات بعدى است كه نويسنده بدان پرداخته و به مقام و منزلت شعر و شعرا در دوره ائمه(ع) هم اشاراتى مىنمايد. وى در ادامه، شاعرانى را كه در شأن و وصف غدير اشعارى سرودهاند، يكبهيك نام برده و نخستين آنها را خود اميرالمؤمنين(ع) مىداند. حسان بن ثابت، قيس انصارى، محمد حميرى و عمرو بن عاص از جمله شاعرانى هستند كه در سده اول در ابيات و قصايد خود از واقعه غدير خم ياد كردهاند. وى در صفحات ديگر كتاب به ترتيب شاعران غدير را از سده دوم هجرى تا سده دوازدهم به ترتيب نام برده و براى معرفى هريك از آنها عنوان جداگانهاى در نظر گرفته است ....[۲۹]
ظ)- سرقتهاى حديثى: موضوع آخرين جلد اين مجموعه، بررسى و تشخيص احاديث اصيل و صحيح و كشف و شناخت دخل، تصرف و تحريف در آنها مىباشد. نگارنده در اين باره حديث «توسل حضرت آدم به اشباح خمسه(ع)»، «صديق اين امت حضرت زهراست»، «على(ع) از من است و من از على(ع)» و «على(ع) با حق و حق با على(ع) است» را يكبهيك بررسى كرده است. اين روايتها با تغيير و تصرف در مضمون و عبارات، بهگونه ديگرى نقل شده كه نويسنده به چگونگى اين تحريفات و ورود آن به منابع روايى و حديثى سخن گفته است. وى در پايان مطالب خود باز هم دسته ديگرى از روايات صحيح و حقيقى را كه به شكل ساختگى و جعلى در منابع روايى نقل شده، مورد نقد و بررسى قرار داده و آنها را از يكديگر بازشناسى كرده است ....[۳۰]
در پايان مىتوان چنين گفت كه از جمله ويژگىهاى اين مجموعه ارزشمند، آن است كه كتابهاى آن، از روانى مطلوبى برخوردارند؛ ازاينرو مىتوانند مورد استفاده اقشار مختلف مردم اعم از روحانيان، دانشگاهيان و توده مردم قرار گيرند.
وضعيت كتاب
اين اثر در مدت چهار سال به زبانهاى عربى و فارسى تدوين و تلخيص شده است. مجموعه عربى آن در 27 موضوع و 29 جلد (اثر مورد بحث در مقاله حاضر) و مجموعه فارسى آن در 27 موضوع و 31 جلد تدوين و تأليف شده است. اين مجموعه به زبان اردو هم برگردانده شده است ....[۳۱]
فهرست مطالب هر جلد، بههمراه فهرست منابع مورد استفاده محقق، در پايان همان جلد آمده است.
توضيحات محقق پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن، بههمراه منابع، در پاورقىها جاى گرفته است.
از جمله اقداماتى كه محقق در اين اثر انجام داده، عبارت است از:
1. انتقال مصادر و منابع مذكور در متن به پاورقىها و قرار دادن تحقيقات و مطالب افزودهشده، بين پرانتز؛
2. ارجاع نصوص به مصادر اصلى آنها؛
3. درج عناوين ابحاث و سرفصلها با حروف بزرگتر بهمنظور تسهيل دستيابى خواننده به مطالب؛
4. افزودن فهارس فنى ارزشمند به كتاب ....[۳۲]
پانويس
- ↑ مقدمه، ج1-1، ص3
- ↑ مقدمه، ج1-1، ص3- 25
- ↑ متن كتاب، ج1-2
- ↑ همان، ج2
- ↑ همان، ج3
- ↑ 274 سوره بقره
- ↑ همان، ج4
- ↑ همان، ج5
- ↑ همان، ج6
- ↑ همان، ج7
- ↑ همان، ج8
- ↑ همان، ج9
- ↑ همان، ج10
- ↑ همان، ج11
- ↑ همان، ج12
- ↑ همان، ج13-1 و 13-2
- ↑ همان، ج14
- ↑ همان، ج15
- ↑ همان، ج16
- ↑ همان، ج17
- ↑ همان، ج18
- ↑ همان، ج19
- ↑ همان، ج20
- ↑ همان، ج21
- ↑ همان، ج22
- ↑ همان، ج23
- ↑ همان، ج24
- ↑ همان، ج25
- ↑ همان، ج26
- ↑ همان، ج26
- ↑ خبرگزارى كتاب ايران
- ↑ مقدمه، ج1-1، ص24
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.