بر ساحل سخن مولا یا ترجمه فارسی نهج‌البلاغه همراه با زندگانی پر بار علی(ع)

    از ویکی‌نور
    بر ساحل سخن مولا یا ترجمه فارسی نهج‌البلاغه همراه با زندگانی پر بار علی(ع)
    بر ساحل سخن مولا یا ترجمه فارسی نهج‌البلاغه همراه با زندگانی پر بار علی(ع)
    پدیدآورانعقیقی بخشایشی، عبدالرحیم (نویسنده)
    عنوان‌های دیگربر ساحل سخن مولا(ع)، همراه با زندگانی پربار علی(ع) نهج‌البلاغه. فارسی
    ناشردفتر نشر نويد اسلام
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1388 ش
    چاپ1
    شابک964-6485-81-2
    زبانفارسی
    تعداد جلد1

    ترجمه فارسی نهج‌البلاغة يا بر ساحل سخن مولا(ع) همراه با زندگانى پربار على(ع)، اثر عبدالرحيم عقيقى بخشايشى، ترجمه فارسی كتاب «نهج‌البلاغة»، شامل خطبه‌ها، نامه‌ها و كلمات قصار امام على(ع) است و در سال 1388ش. تدوين شده است. نویسنده، ضمن رعايت امانت در ترجمه، كلمات و عبارات را به‌صورتى كاملا شيوا و رسا، ترجمه نموده است.

    وى، كتاب را به سفارش برخى از دوستان كه از وى درخواست نموده بودند تا شروع به تأليف كتابى نمايد كه شامل برگزيده‌هایى از سخنان اميرالمؤمنين(ع) در تمام فنون و شاخه‌هاى متفرق آن، اعم از خطبه‌ها، موعظه‌ها و آداب و رسوم زندگى باشد، تدوين نموده است.

    ساختار

    كتاب، با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در سه بخش، ارائه شده است.

    نویسنده، نخست خطبه‌هاى زيبا، سپس نامه‌هاى گهربار و پس از آن، حكمت‌ها و آداب نيكوى حضرت على(ع) را فراهم آورده و ضمن ترجمه آنها، براى هر كدام از اين اقسام، باب جداگانه‌اى را معين نموده است. در پاره‌اى از موارد نيز در پى هم آوردن و ترتيب مطالب، مورد توجه خاص وى نبوده و لذا در ضمن مطالب انتخاب شده، فصول نامرتب و كلمات زيباى نامنظمی‌آورده شده است.

    گاهى نيز در اثناى سخنان انتخاب شده، لفظى به دو صورت آمده يا مطلبى به صورت مكرر نقل شده است؛ علت اين امر، آن است كه مؤلف در نقل سخنان آن حضرت(ع)، اختلاف شديدى را حس نموده است؛ گاهى سخن انتخاب شده، در نقلى، به‌صورتى آمده است كه صورت منقول آن، در روايت ديگرى، در غير محل اولش با زيادت جملات و يا با آوردن لفظى زيباتر از نقل نخستين پيدا شده و ازاين‌رو، وى، مناسب ديده است تا آن كلام، دوباره نقل شده تا در انتخاب، احتياط شود و سخنان پرارزش امام(ع)، از تباهى، مصون بماند. گاهى نيز علت تكرار، سهو و نسيان وى بوده است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه، ابتدا جلوه‌هایى از حيات پربركت امام على(ع) بيان شده است. نویسنده، ضمن بيان گوشه‌هایى از دوران كودكى و نوجوانى آن حضرت(ع)، به رشد و نماى وى در مكتب پرفروغ الهى اشاره كرده و نمايى از ويژگى‌ها و خصوصيات روحى و معنوى ايشان، از جمله اخلاق نمونه و درخشان، ايثار و شجاعت، زهد و بى‌اعتنايى به دنيا، بهره معنوى از قدرت ظاهرى و... را به تصوير كشيده است.

    وى، معتقد است كه مطالعه و بررسى شخصيت پرعظمت على(ع)، در افكار و انديشه‌هایش، در طرز زيستنش، در كيفيت ايمان آوردنش، در مجاهداتش براى اسلام، در جنگ‌هایش، در اعمالش و در هرآنچه از انديشه به عمل و از قوه به فعل درآورده، نه تنها سازنده، تحرك‌آفرين، ارزنده و دل‌نشين است، بلكه در عصر شكوفايى و نوآورى و در دوران تضارب انديشه‌ها و ارزش‌ها، مى‌تواند شاخص و معيار زندگى اسلامى و سازنده زيربناى اصول و مبانى اعتقادى و منبع الهام‌بخش و سرشار از رهنمودها و ارشادهاى سازنده حيات فردى و اجتماعى انسان‌ها گردد.

    وى، به خوبى، به ابعادى از علم، شجاعت، زهد، سياست، حكومت و سيره اخلاقى و اجتماعى امام على(ع) اشاره كرده و حوادث مهم دوران زندگانى آن حضرت(ع)، به‌ويژه در عصر خلفا و دوران كوتاه حكومت ايشان را به تصوير كشيده و ديدگاه برخى از دانشمندان را در مورد شخصيت همه جانبه آن امام همام(ع) منعكس نموده است.

    وى، معتقد است كه از عجايب سخن آن بزرگوار(ع)، اين است كه اگر كسى در سخنانى كه ايشان درباره زهد و موعظه، پند و اندرز وارد ساخته است، تأمل و تفكر نمايد و از قلب خود اين معنى را بيرون كند كه گوينده‌اش، شخصيتى است عظيم القدر، نافذ الامر و مالك الرقاب، شك و ترديدى نخواهد كرد كه آنها، كلام كسى است كه غير از زهد، نصيبى و جز عبادت، اشتغالى نداشته است و هرگز باور نخواهد كرد آنها، سخن كسى است كه در راه خدا، با شمشير كشيده، در ميدان جنگ، غوطه‌ور شده و پهلوانان را به خاک افكنده است.

    بخش اول، بابى است برگزيده از خطبه‌ها و اوامر اميرالمؤمنين(ع) كه در عين حال، جملات انتخاب شده‌اى نيز از سخنان آن حضرت(ع) در آن، نقل شده است كه خطبه نبوده، ولى به اعتقاد نویسنده، به منزله خطبه است كه در فرصت‌هاى خاصى، همچون جنگ‌هاى پيش آمده و در حوادث و رخدادهاى مهم، ايراد شده است كه تعداد آنها در اين بخش، 241 خطبه است.

    برخى از اين خطبه‌ها، پيرامون سران نفاق، ياران جمل، مرگ و تحذير از آن، توبيخ قاتلان عثمان، اوضاع قبل از اسلام، ناپايدارى و بى‌وفايى دنيا، حادثه قتل عثمان، خوارج، بيعت امام(ع) با مردم، تشويق به بندگى خدا، زنان، رسالت و امامت، پيش‌گويى‌هایى كه در بصره رخ مى‌دهد، ملاحم و پيش‌گويى‌ها، شكايت مردم از عثمان، توصيف خدا و مدح رسول او(ص)، جايگاه خود در پيشگاه رسول خدا(ص)، اوصاف گمراهان و اهل ضلالت، بيان ويژگى‌هاى مؤمن واقعى و درباره حكمين در جنگ صفين مى‌باشد.

    در ميان اين خطبه‌ها، خطبه‌هاى مهم و معروفى همچون شقشقيه، اشباح، قاصعه، ذى قار و... نيز به چشم مى‌خورد.

    بخش دوم، منتخبى است از نامه‌ها، شكايات و فرمان‌هاى آن حضرت(ع) به دشمنان و فرمان‌داران شهرها كه در ميان آنها، برگزيده‌اى از عهدنامه‌ها، پيمان‌ها، وصيت‌نامه‌ها و سفارشات ايشان به اهل‌بيت(ع) و يارانش نيز وجود دارد كه مجموع آنها، 79 نامه مى‌باشد.

    برخى از مخاطبان اين نامه‌ها، عبارتند از: اهل كوفه، مردم بصره پس از فتح بصره، شريح بن حارث قاضى، استاندار آذربايجان، معاوية بن ابى سفيان، جرير بن عبدالله، معقل بن قيس رياحى، ابن عباس، زياد بن ابيه، محمد بن ابى‌بكر، قثم بن عباس، برادرش عقيل، عمرو بن عاص، مصقلة بن هبيره، عثمان بن حنيف انصارى، مالك اشتر، طلحه و زبير، شريح بن هانى، كميل بن زياد نخعى، سلمان فارسی، حارث همدانى، ابوموسى اشعرى و...

    بخش سوم، اختصاص يافته است به برگزيده‌اى از سخنان حكمت‌آميز، مواعظ و كلمات كوتاه آن حضرت(ع) كه منتخب پاسخ‌ها و ديگر رهنمودها و ارشادات ايشان مى‌باشد. اين بخش، دربردارنده مجموع 480 سخن كوتاه، به علاوه نه حديث توضيح‌دار، از سيد‌‎رضى، گردآورنده «نهج‌البلاغة»، است.

    عناوين برخى از اين سخنان و مواعظ، عبارت است از: نكوهش طمع و آزمندى، بيان برخى از صفات، اقبال و ادبار دنيا، معاشرت با مردم، اغتنام فرصت، ترغيب به كار نيك، كفاره گناهان، پرهيز از گناه به هنگام وفور نعمت، آرزوهاى طولانى، اعراض از عادات ناپسند، اركان و ستون‌هاى ايمان، مستحبات و واجبات، ريشه شهوات، طبيعت زن، مقابله به مثل، غربت و تنهایى، سپرى شدن زمان، داستان ضرار بن ضمره، ارزش انسان، شگفتى‌هاى آفرينش، روزه‌دار واقعى، پاک‌سازى دل، طمع‌ورزى، تندرستى در پرتو اخلاق، اهميت و تأثير نماز، علائم ستم‌گر، ثمره عقل و خرد، مسئوليت آگاهان و...

    نویسنده، سعى داشته تا اثر وى، عجايب بلاغت، غرايب فصاحت، گوهرهاى عربیت، كلمات نافذ و نورانى دينى و معنوى را كه در سخنان اميرالمؤمنين(ع) نهفته است، به تصوير بكشد و به خوبى از عهده اين امر، برآمده است.

    هدف وى از گردآورى اين اثر، آن بوده تا افزون بر نماياندن محاسن بى‌شمار و فضايل متعددى كه در كلام اميرالمؤمنين(ع) وجود داشته، قدر و منزلت آن حضرت(ع) را در عرصه فضيلت، فصاحت و بلاغت، آشكار سازد؛ چون به نظر وى، آن حضرت(ع)، از ميان عموم كسانى كه از آنان چيزهاى پراكنده و كوتاهى نقل شده، تنها كسى است كه به آخرين درجه بلاغت و فصاحت رسيده است؛ كلام او دريايى است كه به كرانه آن نتوان رسيد ‎و مجموعه انبوهى است كه نتوان پهلو به پهلوى او زد.

    وضعيت كتاب

    فهرست آيات قرآنى، احاديث نبوى، اعلام، اماكن و مناطق مذكور در متن، مآخذ و منابع مورد استفاده مؤلف و فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.

    در پاورقى‌ها، ضمن ذكر منابع، برخى كلمات و عبارات متن، توضيح داده شده است.

    منابع مقاله

    مقدمه و متن كتاب.