مکتبی شیرازی
| نام | مکتبی شیرازی |
|---|---|
| نام های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE4648AUTHORCODE |
مكتبى شيرازى، از شاعران معروف شيراز در اواخر قرن نهم و نيمه اول قرن دهم هجرى قمرى است. او در «مسجدبردى» در شش كيلومترى غرب شيراز (قصرالدشت) زاده شد و در مدارس شيراز سال‌ها به تحصيل دانش و فنون ادب پرداخته و سپس در زادگاه خود به مكتب‌دارى مشغول شده و از اين جهت تخلص خود را مكتبى گذاشته است. او به خراسان و هندوستان سفر كرد، در بازگشت به عربستان رفت و از صحراى نجد گذشت. از آثار او منظومه ليلى و مجنون كه در سال 895 هجرى قمرى به تقليد از نظامى سروده شده است، شهرت دارد. مثنوى ديگرى از او در حدود 200 بيت در تفسير كلمات قصار على بن ابى‌طالب در دست است. آثار ديگرى نيز به وى نسبت داده‌اند. آرمگاه مكتبى در محل مكتب‌خانه خود در قصرالدشت شيراز قرار دارد.
بنا بر نوشته محمد قزوينى، مكتبى شيرازى «شخصى است»، جامع فنون فضايل و كمالات كه در علم موسيقى دستى توانا دارد، سازى مثل قانون تصنيف كرده است، ليلى و مجنون را در غايت زيبايى ساخته و اين ابيات از يكى از مثنوى‌هاى خمسه اوست:
| بحر زمين آمد و كهسار موج | آه از اين قلزم بسيار موج | |
| كاين همه مردم كه بر او مى‌روند | عاقبۀ الامر فرو مى‌روند |
سخن سام ميرزا صفوى، درباره ارتباط تخلّص مكتبى با شغل او، مكتب‌دارى، هم پذيرفتنى است و احتمالا اطلاع اجمالى او از حكايات شاهنامه، آثار نظامى و عطار، مرزبان نامه و غير آن، از همين جاست. آيا سال 916 را كه محمد صالح اصفهانى در شاهد صادق براى سال درگذشت مكتبى شيرازى گفته است، مى‌توان پذيرفت، توجه به ميزان اعتبار ترجمه مجالس النفائس و چگونگى سخن مترجم كه وى را به مثابه شخصيتى در قيد حيات معرفى مى‌كند، آن را در محل ترديد قرار مى‌دهد.