أساليب بلاغية؛ الفصاحة - البلاغة - المعاني

أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني

نام کتاب	أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني
نام های دیگر کتاب	الفصاحه - البلاغه - المعانی
پدیدآورندگان	مطلوب، احمد (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏‎‏PJA‎‏ ‎‏2028‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏الف‎‏5
موضوع	ادبیات عربی - تاریخ و نقد زبان عربی - بدیع زبان عربی - معانی و بیان شعر عربی - تاریخ و نقد
ناشر	وکالة المطبوعات
مکان نشر	کویت -
سال نشر	1980 م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE15369AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

أساليب بلاغية، الفصاحة - البلاغة - المعاني، اثر احمد مطلوب، كتابى است به زبان عربى، پيرامون فنون بلاغت و بررسى موضوعاتى از قبيل فصاحت، بلاغت و مباحثى كه در دانش معانى از قديم مطرح بوده است.

ساختار

كتاب، با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در دو بخش و هر بخش در چندين فصل، تنظيم شده است.

نويسنده در ابتدا، «فصاحت» را از لحاظ لغوى و اصطلاحى، مورد بحث و بررسى قرار داده و سپس به علم معانى و مباحث مختلف آن پرداخته است.

گزارش محتوا

در مقدمه، پس از اشاره به جايگاه علم معانى، موضوع بخش‌هاى كتاب، بيان و توضيح مختصرى پيرامون آن‌ها ارائه گرديده است.

بخش اول، در دو فصل زير، تنظيم شده است:

فصل اول، به بررسى لغوى و اصطلاحى «فصاحت» اختصاص يافته و در آن، ضمن بحث از فصاحت در قرآن و احاديث، به ترتيب كلام و ديدگاه علما و بزرگان زير، پيرامون آن، مطرح گرديده است: جاحظ؛ ابن قتيبه؛ مبرد؛ ثعلب؛ ابن المعتز؛ قدامه؛ ابن وهب؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ ابن اثير؛ السكاكى؛ ابن مالك و خطيب قزوينى . در همين فصل خاطرنشان شده است كه برخى از بزرگان، تفاوتى بين واژه فصاحت و بلاغت نگذاشته‌اند، بلكه يكى را به‌جاى ديگرى به كار برده‌اند؛ مثلا جاحظ، بلاغت را چنين تعريف كرده است: «كلام را در صورتى مى‌توان بليغ دانست كه لفظ و معنا با هم به گوش و دل برسند؛ نه اينكه ورود لفظ به گوش، زودتر از ورود معناى آن به دل باشد»؛ در اين تعريف، فصاحت و بلاغت، با هم درآميخته‌اند .

نويسنده در ادامه، عبارتى را از ابن قتيبه (267ق) نقل كرده كه وى ضمن بحث از الفاظ، شعر را به چهار گونه زير تقسيم كرده است:

1. شعرى كه هم لفظش زيباست و هم معنايش نيكو؛

2. شعرى كه لفظش زيباست، ولى از فايده خالى است؛

3. شعرى كه معناى آن نيكو، ولى الفاظ آن قاصر است؛

4. شعرى كه لفظ و معناى آن، هر دو متأخر است .

در فصل دوم نيز ضمن بررسى لغوى و اصطلاحى بلاغت، ديدگاه علماى زير مورد بحث و بررسى قرار گرفته است: جاحظ؛ مبرد؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ ابن اثير؛ سكاكى و خطيب قزوينى .

به نظر نويسنده، بلاغت از كلماتى است كه استعمال آن در كتب ادب، شايع بوده و در بسيارى از مواقع، با فصاحت هم‌معنى گرفته شده و در برخى مواضع، اين دو كلمه به‌جاى يكديگر استعمال شده است. اين واژه در لغت به معناى انتها و وصول شناخته شده و در لسان عرب، «تبلغ بالشيء» وصول به مراد دانسته شده است .

در بخش دوم، به علم معانى پرداخته شده است. نويسنده، مباحث مربوطه را بر طبق تقسيم سكاكى، به بيان، معانى، محسنات لفظيه و معنويه و بديع، تقسيم كرده است .

نويسنده پيرامون هريك از اين علوم، ابتدا به تعريف آن پرداخته و سپس، با كمك شواهد قرآنى و اشعار عربى، جوانب مختلف آن علم را تشريح نموده است.

علم معانى، از جمله اصطلاحاتى است كه بلاغيون آن را بر مباحث بلاغى كه مربوط به جمله و عوارض آن از جمله تقديم و تأخير، ذكر و حذف، تعريف و تنكير، قصر، فصل و وصل و ايجاز و اطناب مى‌باشد، اطلاق كرده‌اند .

از جمله مباحث مطرح‌شده در اين بخش، عبارتند از: نظريه نظم، نقد روش سكاكى، خبر و انشاء، احوال جمله، فصل و وصل، ايجاز و اطناب، خروج از مقتضاى ظاهر و...

وضعيت كتاب

فهرست مطالب و آثار مؤلف، در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.

پانویس

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور