۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'نجاشى' به 'نجاشى'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'نجاشى' به 'نجاشى') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
{{کاربردهای دیگر|الفهرست(ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر|الفهرست(ابهام زدایی)}} | ||
نام كتاب «فهرست أسماء مصنفي الشيعة» و معروف به «رجال | نام كتاب «فهرست أسماء مصنفي الشيعة» و معروف به «رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]]» است | ||
==مولف== | ==مولف== | ||
ابو الحسين، احمد بن على بن احمد نجاشى (372 - 450 هجرى). | ابو الحسين، احمد بن على بن احمد [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] (372 - 450 هجرى). | ||
==موضوع== | ==موضوع== | ||
اين كتاب از جمله اصول اوليه رجال است كه نجاشى آن را به عنوان فهرستى براى اسامى مؤلفين شيعه تأليف كرده، لذا در آن تنها نام بزرگانى را آورده كه كتاب و اثرى از خود به يادگار گذاشته‌اند. | اين كتاب از جمله اصول اوليه رجال است كه [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] آن را به عنوان فهرستى براى اسامى مؤلفين شيعه تأليف كرده، لذا در آن تنها نام بزرگانى را آورده كه كتاب و اثرى از خود به يادگار گذاشته‌اند. | ||
==پيشينه تأليف== | ==پيشينه تأليف== | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
1 - رجال كشى | 1 - رجال كشى | ||
2 - فهرست نجاشى | 2 - فهرست [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] | ||
3 - رجال شيخ طوسى | 3 - رجال شيخ طوسى | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
پس از اين پنج اصل، در قرون بعد صدها كتاب در اين علم نگاشته شد كه اكثر آنها در مطالب خويش از اين اصول بسيار استفاده نموده‌اند. | پس از اين پنج اصل، در قرون بعد صدها كتاب در اين علم نگاشته شد كه اكثر آنها در مطالب خويش از اين اصول بسيار استفاده نموده‌اند. | ||
(براى شناخت تاريخ تطور علم رجال رجوع شود به مقدمه رجال | (براى شناخت تاريخ تطور علم رجال رجوع شود به مقدمه رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]]، چاپ دارالأضواء بيروت1408/ هجرى صفحه أ - ي.) | ||
==انگيزۀ نگارش== | ==انگيزۀ نگارش== | ||
نجاشى در مقدمه كتاب علت تأليف اين كتاب را چنين بيان كرده كه: | [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] در مقدمه كتاب علت تأليف اين كتاب را چنين بيان كرده كه: | ||
«من شنيدم كه سيد شريف - سيد مرتضى علم الهدى - گفته عده‌اى از مخالفين مذهب شيعه چنين سرزنش كرده‌اند كه شما پيشينه و عالمى در شيعه نداريد كه تأليف و تصنيف نموده باشند...من نيز به خاطر رد اين كلام دست به تأليف زدم و تا آنجا كه توان داشتم نام مؤلفين شيعه را جمع نمودم». | «من شنيدم كه سيد شريف - سيد مرتضى علم الهدى - گفته عده‌اى از مخالفين مذهب شيعه چنين سرزنش كرده‌اند كه شما پيشينه و عالمى در شيعه نداريد كه تأليف و تصنيف نموده باشند...من نيز به خاطر رد اين كلام دست به تأليف زدم و تا آنجا كه توان داشتم نام مؤلفين شيعه را جمع نمودم». | ||
اين كلام نجاشى نشانگر بالاترين درجات غيرت دينى است كه فردى مى‌تواند داشته باشد. | اين كلام [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] نشانگر بالاترين درجات غيرت دينى است كه فردى مى‌تواند داشته باشد. | ||
==ارزش و اعتبار== | ==ارزش و اعتبار== | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
اين كتاب بنا به نظر شيخ آقا بزرگ تهرانى مانند كافى در بين كتب اربعه است. | اين كتاب بنا به نظر شيخ آقا بزرگ تهرانى مانند كافى در بين كتب اربعه است. | ||
در معارضه، قول و نظر او مقدم بر ديگران است و ديگران با او قابل مقايسه نيستند.اهميت اين كتب به قدرى است كه هر كس در رجال و تراجم دست به قلم برده ناگزير به استفاده از نجاشى و كشى و شيخ طوسى است. | در معارضه، قول و نظر او مقدم بر ديگران است و ديگران با او قابل مقايسه نيستند.اهميت اين كتب به قدرى است كه هر كس در رجال و تراجم دست به قلم برده ناگزير به استفاده از [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] و كشى و شيخ طوسى است. | ||
==تقدم بر شيخ طوسى== | ==تقدم بر شيخ طوسى== | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
از جمله نكات قابل توجه در اين كتاب آن است كه اين كتاب مقدم بر فهرست شيخ طوسى است زيرا: | از جمله نكات قابل توجه در اين كتاب آن است كه اين كتاب مقدم بر فهرست شيخ طوسى است زيرا: | ||
1 - تاريخ تأليف آن بعد از فهرست شيخ است و در اواخر عمر نجاشى نوشته شده در حالى كه فهرست شيخ مربوط به اوايل عمر او بوده. | 1 - تاريخ تأليف آن بعد از فهرست شيخ است و در اواخر عمر [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] نوشته شده در حالى كه فهرست شيخ مربوط به اوايل عمر او بوده. | ||
2 - شيخ در علوم مختلف تاليف دارد و قدرت علمى او در چندين علم تقسيم شده، لذا نقض و ايراد بر او نيز فراوان است ؛ اما نجاشى تمام همّ خويش را در اين علم به كار گرفته است. | 2 - شيخ در علوم مختلف تاليف دارد و قدرت علمى او در چندين علم تقسيم شده، لذا نقض و ايراد بر او نيز فراوان است ؛ اما [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] تمام همّ خويش را در اين علم به كار گرفته است. | ||
3 - نجاشى به علم انساب بسيار مسلط بوده و براى شناخت رجال، شناخت انساب يك مسئله لازم است. | 3 - [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] به علم انساب بسيار مسلط بوده و براى شناخت رجال، شناخت انساب يك مسئله لازم است. | ||
4 - بسيارى از روات در آن زمان از كوفه و اطراف آن بوده‌اند و نجاشى كه خودش كوفى است آنها را بهتر مى‌شناسد. | 4 - بسيارى از روات در آن زمان از كوفه و اطراف آن بوده‌اند و [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] كه خودش كوفى است آنها را بهتر مى‌شناسد. | ||
5 - نجاشى با ابن غضائرى كه استاد اين فن بوده مأنوس بوده و از او استفادۀ فراوان كرده است. | 5 - [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] با ابن غضائرى كه استاد اين فن بوده مأنوس بوده و از او استفادۀ فراوان كرده است. | ||
6 - نجاشى بسيارى از علماى رجال را ديده كه شيخ آنها را نديده است. | 6 - [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] بسيارى از علماى رجال را ديده كه شيخ آنها را نديده است. | ||
==تاريخ تأليف== | ==تاريخ تأليف== | ||
با توجه به تاريخهاى موجود در كتاب، چنين بدست مى‌آيد كه نجاشى كتاب خويش را بين سالهاى 419 تا 436 هجرى نوشته است. | با توجه به تاريخهاى موجود در كتاب، چنين بدست مى‌آيد كه [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] كتاب خويش را بين سالهاى 419 تا 436 هجرى نوشته است. | ||
از جمله اينكه تاريخ وفات محمد بن عبد الملك تبان (متوفاى 419 هجرى) در متن كتاب آمده و هنگام ذكر نام سيد مرتضى علم الهدى (متوفاى 436 هجرى)، از او با تعبير «أطال الله بقاءه» و «أدام توفيقه» ياد كرده است. | از جمله اينكه تاريخ وفات محمد بن عبد الملك تبان (متوفاى 419 هجرى) در متن كتاب آمده و هنگام ذكر نام سيد مرتضى علم الهدى (متوفاى 436 هجرى)، از او با تعبير «أطال الله بقاءه» و «أدام توفيقه» ياد كرده است. | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
رجال نجاشى در بر دارندۀ نام و شرح حال 1269 نفر از روات و مؤلفين شيعه است كه در اين بين بعضى در چند سطر و بعضى در يك يا چند صفحه ترجمه شده‌اند. | رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] در بر دارندۀ نام و شرح حال 1269 نفر از روات و مؤلفين شيعه است كه در اين بين بعضى در چند سطر و بعضى در يك يا چند صفحه ترجمه شده‌اند. | ||
==ويژگيهاى كتاب== | ==ويژگيهاى كتاب== | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
4 - در اين كتاب همۀ مؤلفين شيعه تا آن زمان ذكر نشده‌اند و در مقابل، عده‌اى از غير شيعيان كه براى شيعه تأليفى داشته‌اند در اين كتاب معرفى شده‌اند. | 4 - در اين كتاب همۀ مؤلفين شيعه تا آن زمان ذكر نشده‌اند و در مقابل، عده‌اى از غير شيعيان كه براى شيعه تأليفى داشته‌اند در اين كتاب معرفى شده‌اند. | ||
5 - در ضمن بيان شرح حال عده‌اى از افراد، جرح و تعديل روات ديگر و سلسله اسناد اين افراد هم آمده است.مانند توثيق عام حلبيون (نجاشى شماره 229) و... | 5 - در ضمن بيان شرح حال عده‌اى از افراد، جرح و تعديل روات ديگر و سلسله اسناد اين افراد هم آمده است.مانند توثيق عام حلبيون ([[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] شماره 229) و... | ||
6 - نجاشى تنها به اسم يا كنيه اكتفا نكرده ؛ بلكه لقبها و اسماء و كنيه‌هاى مختلف يك راوى را بيان كرده است. | 6 - [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] تنها به اسم يا كنيه اكتفا نكرده ؛ بلكه لقبها و اسماء و كنيه‌هاى مختلف يك راوى را بيان كرده است. | ||
7 - تاريخهايى مانند ولادت و وفات و تاريخ گرفتن اجازه و...در بسيارى موارد ذكر شده است. | 7 - تاريخهايى مانند ولادت و وفات و تاريخ گرفتن اجازه و...در بسيارى موارد ذكر شده است. | ||