العقيدة و علم الكلام من أعمال الإمام محمد زاهد الكوثري
| نام کتاب | العقیدة و علم الکلام من أعمال الإمام محمد زاهد الکوثري |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | کوثری، محمد زاهد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1425 هـ.ق یا 2004 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1131AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى كتاب
"نظرة عابرة في مزاعم من ينكر نزول عيسي عليه السلام قبل الآخرة" اثر شيخ محمد زاهد كوثرى حنفي مصري متوفاي 1371 ق با موضوع عقيده و كلام به زبان عربى ميباشد.
انگيزه تأليف
هدف از تألیف، مخالفت با نظريات دگر انديشان در موضوعات دينى موجود در عصر نويسنده ميباشد.
كتاب در ردّ اعتقاد شيخ محمد شلتوت مفتي اعظم و رئيس دانشگاه الازهر مصر مبني بر وفات حضرت عيسي(ع)و عروج «روحاني» آن حضرت به نگارش درآمده است. و از آنجا كه شيخ زاهد مولف طبعي سنت‌گرا و قديم انديش داشته و در عصر خويش مواجه با نظرياتي بر خلاف اتفاق علما بوده است در جهت مخالفت با اين‌گونه انديشه‌ها و تاكيد نظرات علماي سلف دست به قلم برده و كتاب مزبور را نگاشته است.
ساختار كتاب
كتاب به علت اختصار آن، بيشتر به جزوه شباهت داشته و در حدود50 صفحه و بدون فصل و باب بندي، تنها با چند تيتر كلّي به بيان مطالب پرداخته است.
نويسنده كه بيشتر، حركت در مسيري همسو با اجماع و اتفاق علماي جامعه اسلامي را مي‌پسندد در ابتدا حمله‌تندي عليه كساني دارد كه با نظرات نو و جديد خود انديشه‌هاي شاذ و نادري را در جامعه اسلامي مطرح ساخته و باعث برانگيخته شدن هيجانات اجتماعي و تفرق آراء مي‌گردند. وي بر اين اعتقاد است كه اين نظرات به عنوان جنايتي بر پيكره اعتقادات جامعه ديني به شمار مي‌رود.
گزارش محتوا
مولف بر اين عقيده است كه حضرت عيسي(ع) با كالبدي همچون ساير بندگان زنده به آسمان عروج نموده و سپس در دوره آخر الزمان نيز مجدداً به روي زمين بازگشت خواهد نمود، از اين‌رو تحت عنوان «رفع عيسي عليه السلام» به سه آيه از قرآن كريم كه در سه سوره (آل عمران: آيات 52 تا 55؛ نساء: آيات 157 و 158؛ مائده: آيات 116 و 117) نازل گرديده اشاره و اين آيات را به عنوان نهايت ادله قرآني كه در برداشت از حال حضرت عيسي و بيان كيفيت عروج وي ميباشد مي‌داند.
آن‌گاه به توضيح معناي توفّي (وفاتي كه در قرآن كريم به آن اشاره شده اما با اين وجود نظر جمهور علما بر زنده عروج نمودن حضرت به آسمان است) پرداخته و آن را به همان معناي ظاهري كه متبادر به ذهن همه ميباشد حمل نموده؛ لكن در ادامه مي‌گويد: اين در صوررتي است كه ما باشيم و ظاهر همين آيات و به هيچ توجيه ديگري روي نياوريم و حال آن‌كه ناچاريم بگوييم: منظور از وفات در اين‌جا وفات حضرت عيسي بعد از زماني است كه در آخرالزمان از آسمان نزول كرده و مدت زمان ديگري را زندگي خواهد نمود و در آخر وفات خواهد يافت.
وي ادله مخالفان خود را كه قائل به وفات حضرت عيسي شده را سه دليل ذكر كرده و هر يك را به شكلي رد مي‌كند:
1 - رواياتي كه دلالت بر نزول حضرت عيسي در دوره آخر الزمان دارد كه مولف مي‌گويد: اينان خواسته‌اند تا از اين روايات استفاده كنند كه حضرت عيسي از دنيا رفته و در آخرالزمان زده مي‌شود و به زمين نزول مي‌كند. وي اشكال اين روايات را از نظر سند آن كه وهب بن منيه و كعب الاحبار كه تا مدتي قبل از نقل اين روايات يهودي بوده‌اند دانسته است.
2 - روايتي كه از ابوهريره نقل شده است و اشكال آن را خبر واحد بودن آن دانسته است.
3 - رواياتي در حديث معراج آمده كه ملاقاتي كه رسول خدا صلي الله عليه وآله با حضرت عيسي داشته است را ملاقاتي روحاني دانسته‌اند و نه ملاقاتي جسماني. و مولف هم با اشاره به نظر برخي همچون صاحب فتح الباري و زاد المعاد خلاف آن، كه ملاقاتي جسماني باشد را ثابت مي‌داند.
وي در ادامه به معناي رفع در آيات مورد اشاره پرداخته و آنها را طبق مبناي هر دو گروه توضيح داده و در نهايت تحت عنوان «مناقشه» به نقد و بررسي تك تك اقول پرداخته است.
در ادامه، مولف تحت عنوان «السنه و ثبوت العقيده» به طرح نظرات و عقائد علماي بزرگي مي‌پردازد كه ممكن است از كلماتشان به عنوان تاييد نظريه شيخ شلتوت و خلاف نظريه مولف برداشت شود؛ از اين رو نويسنده با طرح اين نظرات و توضيح پيرامون آن در صدد توجيه آنها بر آمده و به دفاع از نظريه مشهور مي‌پردازد.
عنوان ديگري كه در ادامه مباحث مولف مطرح شده عنوان: «الاجماع و ثبوت العقيده» ميباشد كه وي در اين بخش سعي نموده است تا به ادعاي اجماعي كه از سوي شيخ شلتوت در اثبات عقيده خود به آن استناد جسته است پاسخ گويد و خلاف آن را در موضوع ثابت نمايد. همچنين وي ذيل همين عنوان ناچار به طرح مباحثي جانبي در موضوع اجماع گرديده است كه گرچه به موضوع مورد نظر نويسنده ارتباط مستقيم نداشته لكن از اشراف وي بر موضوعات علمي حكايت دارد.
نسخه شناسي
اين كتاب يا بقول صحيح اين مقاله به كوشش محمد على بيضوى در مجموعه‌اي كه دربردارنده ده مقاله ميباشد به نام "العقيده و علم الكلام من اعمال الامام محمد زاهد الكوثري" تحقيق شده شيخ محمد زاهد كوثرى به همراه چند پاورقى محدود و مختصر از خود وى، چاپ اولش را در يك جلد به قطع وزيرى و شابك: ISBN 2 7451- 4364- 6 در سال 1425 ق توسط دار الكتب العلميه بيروت منتشر شده است.
منابع مقاله
برگرفته از متن و مقدمه‌ى كتاب مى باشد.