إكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربية: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>')
    جز (جایگزینی متن - '↵↵|' به ' |')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۴۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR03295J1.jpg|بندانگشتی|إکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة]]
    | تصویر =NUR03295J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =إکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =إکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أجل التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة
    |-
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|إکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|إکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أجل التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة


    اکتفاء القنوع بما هو مطبوع من اجمل التأليف العربیه فی المطابع الشرقیه و الغربیه
    اکتفاء القنوع بما هو مطبوع من اجمل التأليف العربیه فی المطابع الشرقیه و الغربیه
    |-
    | پدیدآوران =
    |پدیدآورندگان
    [[ببلاوی، محمد]] (مصحح)
    |data-type='authors'|[[ببلاوی، محمد]] (مصحح)


    [[ون دایک، ادوارد]] (نويسنده)
    [[ون دایک، ادوارد]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏Z‎‏ ‎‏3030‎‏ ‎‏/‎‏و‎‏9‎‏الف‎‏7
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    کتاب‌شناسی
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏Z‎‏ ‎‏3030‎‏ ‎‏/‎‏و‎‏9‎‏الف‎‏7
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|کتاب شناسی


    کتاب‏های چاپی عربی
    کتاب‏های چاپی عربی
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    دار صادر
    |data-type='publisher'|دار صادر
    | مکان نشر =بیروت - لبنان
    |-
    | سال نشر = 13 ق
    |مکان نشر  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03295AUTOMATIONCODE
    |data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
    | چاپ =1
    |-
    | تعداد جلد =1
    |سال نشر
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =03295
    |data-type='publishYear'| 13 هـ.ق
    | کتابخوان همراه نور =03295
    |-class='articleCode'
    | کد پدیدآور =
    |کد اتوماسیون
    | پس از =
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE3295AUTOMATIONCODE
    | پیش از =
    |}
    }}
    </div>
    '''اكتفاء القنوع بما هو مطبوع'''، اثر عربى ادوارد ون دایک، شامل فهرستى موضوعى در نام و نشان و مشخصات نوشتارهاى عربى فرهنگ و تمدن اسلامى است كه تا اوايل سده 14ق، به چاپ رسيده‌اند.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx سجادى، صادق، 2007]</ref>


    نویسنده پيرامون انگیزه نگارش کتاب، به این نكته اشاره دارد كه احمد نظيم‌بیک، سرپرست مدرسه خديویه قاهره از او خواسته تا مشخصات آثار چاپى عربى را گردآورى كند تا رغبت دانشجویان به شناخت میراث علمى و فرهنگى‌شان بيش از پيش برانگیخته شود.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx ر.ک: همان]</ref>


    == معرفى اجمالى ==
    اين کتاب از مهم‌ترين آثار کتاب‌شناختى در نوع خود بشمار مى‌رود.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>
    '''اكتفاء القنوع بما هو مطبوع'''، اثر عربى ادوارد ون دايك، شامل فهرستى موضوعى در نام و نشان و مشخصات نوشتارهاى عربى فرهنگ و تمدن اسلامى است كه تا اوايل سده 14ق، به چاپ رسيده‌اند .<ref>سجادى، صادق، 2007</ref>.


    نويسنده پيرامون انگيزه نگارش کتاب، به اين نكته اشاره دارد كه احمد نظيم‌بيك، سرپرست مدرسه خديويه قاهره از او خواسته تا مشخصات آثار چاپى عربى را گردآورى كند تا رغبت دانشجويان به شناخت ميراث علمى و فرهنگى‌شان بيش از پيش برانگيخته شود .<ref>ر.ك: همان</ref>.
    نام كامل این کتاب عبارت است از: «اكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربیة».


    اين کتاب از مهم‌ترين آثار کتاب‌شناختى در نوع خود بشمار مى‌رود .<ref>همان</ref>.
    ==ساختار==
    کتاب مشتمل بر یک مقدمه و چهار باب است.


    نام كامل اين کتاب عبارت است از: «اكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربية».
    ==گزارش محتوا==
    نویسنده در مقدمه، نخست به ذكر مهم‌ترين کتابخانه‌هایى كه آثار خطى و چاپى اسلامى در آنها نگهدارى مى‌شود، مانند کتابخانه‌هاى شهرهاى برلين، لايپزيگ، اسكوريال، موزه بريتانيا، ديوان هند، آكسفورد، پاريس، رم، وین، استانبول، بغداد، دمشق، تونس و قاهره پرداخته و شرحى اجمالى از آغاز چاپ این آثار از سده شانزدهم میلادى و ترجمه آنها به زبان‌هاى اروپايى عرضه كرده و در مواردى به مقايسه چاپ‌هاى اروپايى برخى کتاب‌ها با چاپ‌هاى شرقى همان آثار مهم دست زده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>


    == ساختار ==
    مؤلف پيرامون اهمیت و ارزش کتاب، به این نكته اشاره نموده است كه چون همه كسانى كه در زمینه‌هاى مختلف زبان و ادب عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى به تحقيق و تحصيل مى‌پردازند، ناگزيرند اطلاعات قابل توجهى درباره آثار مربوط به این زمینه‌ها اعم از موضوع و مضمون کتاب و نام و نشان نویسنده و اوضاع و احوال زمان مؤلف و مشخصات چاپ آنها گرد آورند و دستيابى به همه این آثار و حتى قسمتى از آن دشوار و گاه ناممكن است، گردآورى فهرستى كه این هدف را تحقق بخشد ارزش بسيارى خواهد داشت.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx ر.ک: همان]</ref>


    ون دایک سپس مهم‌ترين فهارس قديم و جديد آثار اسلامى - عربى مانند «کتاب‌شناسى شرقى» كه زينكر آن را گرد آورد، «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]»، «مفتاح السعادة»، «فهرست کتابخانه خديویه قاهره» و «فهرست توصيفى كتب شرقى» را كه آگوست مولر در هفت مجلد در برلين منتشر ساخته، معرفى كرده و طالبان آثار خطى عربى - اسلامى را بدين آثار رهنمون شده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>


    کتاب مشتمل بر يك مقدمه و چهار باب است.
    متن کتاب شامل چهار باب است. باب اول، بحثى است درباره آغاز توجه اروپاييان به زبان عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى؛ تاريخچه مختصر، اما ممتعى در زبان عربى قديم و جديد و آثارى كه اروپاييان درباره این زبان نوشته‌اند.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>


    == گزارش محتوا ==
    باب دوم، درباره ادبيات عرب به مفهوم عام است؛ يعنى آثارى كه در زمینه‌هاى علوم انسانى چون شعر و تاريخ و سفرنامه‌ها و تراجم احوال و تاريخ علوم و آثار لغوى و دينى به چاپ رسيده است. نویسنده در همین بخش، به سيرى اجمالى در تاريخ شعر عربى از عصر جاهلى به بعد پرداخته و پس از توصيف معلّقات سبع و شعر شاعرانى چون [[حسان بن ثابت]] و تاجرول بن اَوْس، به شاعران برجسته دوره اسلامى پرداخته و مشخصات دقيق دواوین چاپ‌شده بعضى از ايشان را به دست داده است. وى سپس به ذكر و معرفى بعضى از برجسته‌ترين جغرافى‌دانان عصر اسلامى از ابن خردادبه و [[اصطخری، ابراهیم بن محمد|اصطخرى]] تا قزوینى و ياقوت پرداخته و در فصل مباحث تاريخى از سيره‌نویسى و تاريخ‌نگارى و سپس علوم قرآنى، حديث و تفسير ياد كرده و ذيل هر مبحث، فهرستى از آثار چاپ‌شده در آن مبحث را عرضه داشته است. فلسفه و منطق، علوم رياضى و علوم طبيعى از ديگر مباحث مطرح‌شده است كه درباره هریک شرحى همراه با فهرستى از آثار مربوط به آن علم آمده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx ر.ک: همان]</ref>


    در باب سوم، از مشاهير نویسندگان و دانشمندان علوم مختلف ادبى، دينى، تاريخى، طب و رياضيات از سده 5ق11/م و آثارى از آنها كه به چاپ رسيده ياد شده و در باب چهارم كه آن را دوره اختلاط نامیده، فهرست آثارى را كه در همه رشته‌هاى علوم طبيعى و رياضى و ادبى از سقوط خلافت به این سو پديد آمده، به دست داده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>


    نويسنده در مقدمه، نخست به ذكر مهم‌ترين کتابخانه‌هايى كه آثار خطى و چاپى اسلامى در آنها نگهدارى مى‌شود، مانند کتابخانه‌هاى شهرهاى برلين، لايپزيگ، اسكوريال، موزه بريتانيا، ديوان هند، آكسفورد، پاريس، رم، وين، استانبول، بغداد، دمشق، تونس و قاهره پرداخته و شرحى اجمالى از آغاز چاپ اين آثار از سده شانزدهم ميلادى و ترجمه آنها به زبان‌هاى اروپايى عرضه كرده و در مواردى به مقايسه چاپ‌هاى اروپايى برخى کتاب‌ها با چاپ‌هاى شرقى همان آثار مهم دست زده است .<ref>همان</ref>.
    با توجه به فصول و ابواب کتاب بايد گفت كه این اثر نه‌تنها فهرستى ارزشمند از آثار چاپ‌شده اسلامى، بلكه مجموعه‌اى پرفايده در تاريخ ادب به مفهوم عام؛ يعنى نوشتارهایى است كه در زمینه‌هاى مختلف تمدن اسلامى پديد آمده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>


    مؤلف پيرامون اهميت و ارزش کتاب، به اين نكته اشاره نموده است كه چون همه كسانى كه در زمينه‌هاى مختلف زبان و ادب عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى به تحقيق و تحصيل مى‌پردازند، ناگزيرند اطلاعات قابل توجهى درباره آثار مربوط به اين زمينه‌ها اعم از موضوع و مضمون کتاب و نام و نشان نويسنده و اوضاع و احوال زمان مؤلف و مشخصات چاپ آنها گرد آورند و دستيابى به همه اين آثار و حتى قسمتى از آن دشوار و گاه ناممكن است، گردآورى فهرستى كه اين هدف را تحقق بخشد ارزش بسيارى خواهد داشت .<ref>ر.ك: همان</ref>.
    شرح احوال مختصر بعضى از دانشمندان يا بررسى موجزى كه درباره بعضى از علوم در این کتاب ارائه شده بر فايده آن افزوده است. همچنين فهرستى كه از نویسندگان آثار مذكور در کتاب تنظيم شده مى‌تواند به‌مثابه فهرستى از دانشمندان تمدن اسلامى مورد توجه و مراجعه قرار گیرد.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>


    ون دايك سپس مهم‌ترين فهارس قديم و جديد آثار اسلامى - عربى مانند «کتاب‌شناسى شرقى» كه زينكر آن را گرد آورد، «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]»، «مفتاح السعادة»، «فهرست کتابخانه خديويه قاهره» و «فهرست توصيفى كتب شرقى» را كه آگوست مولر در هفت مجلد در برلين منتشر ساخته، معرفى كرده و طالبان آثار خطى عربى - اسلامى را بدين آثار رهنمون شده است .<ref>همان</ref>.
    سرانجام بايد گفت كه تأليف چنين کتابى بى‌گمان مستلزم اطلاعات گسترده و گاه احاطه بر برخى زمینه‌هاى فرهنگ و تمدن اسلامى است.<ref>همان</ref>


    متن کتاب شامل چهار باب است. باب اول، بحثى است درباره آغاز توجه اروپاييان به زبان عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى؛ تاريخچه مختصر، اما ممتعى در زبان عربى قديم و جديد و آثارى كه اروپاييان درباره اين زبان نوشته‌اند .<ref>همان</ref>.
    ==وضعيت کتاب==


    باب دوم، درباره ادبيات عرب به مفهوم عام است؛ يعنى آثارى كه در زمينه‌هاى علوم انسانى چون شعر و تاريخ و سفرنامه‌ها و تراجم احوال و تاريخ علوم و آثار لغوى و دينى به چاپ رسيده است. نويسنده در همين بخش، به سيرى اجمالى در تاريخ شعر عربى از عصر جاهلى به بعد پرداخته و پس از توصيف معلّقات سبع و شعر شاعرانى چون [[حسان بن ثابت]] و تاجرول بن اَوْس، به شاعران برجسته دوره اسلامى پرداخته و مشخصات دقيق دواوين چاپ‌شده بعضى از ايشان را به دست داده است. وى سپس به ذكر و معرفى بعضى از برجسته‌ترين جغرافى‌دانان عصر اسلامى از ابن خردادبه و [[اصطخری، ابراهیم بن محمد|اصطخرى]]  تا قزوينى و ياقوت پرداخته و در فصل مباحث تاريخى از سيره‌نويسى و تاريخ‌نگارى و سپس علوم قرآنى، حديث و تفسير ياد كرده و ذيل هر مبحث، فهرستى از آثار چاپ‌شده در آن مبحث را عرضه داشته است. فلسفه و منطق، علوم رياضى و علوم طبيعى از ديگر مباحث مطرح‌شده است كه درباره هريك شرحى همراه با فهرستى از آثار مربوط به آن علم آمده است .<ref>ر.ك: همان</ref>.


    در باب سوم، از مشاهير نويسندگان و دانشمندان علوم مختلف ادبى، دينى، تاريخى، طب و رياضيات از سده 5ق11/م و آثارى از آنها كه به چاپ رسيده ياد شده و در باب چهارم كه آن را دوره اختلاط ناميده، فهرست آثارى را كه در همه رشته‌هاى علوم طبيعى و رياضى و ادبى از سقوط خلافت به اين سو پديد آمده، به دست داده است .<ref>همان</ref>.
    کتاب در سال 1313ق، در قاهره به چاپ رسيده و پس از آن بارها در ایران و مصر و سوريه منتشر گرديده است.<ref>[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx همان]</ref>


    با توجه به فصول و ابواب کتاب بايد گفت كه اين اثر نه‌تنها فهرستى ارزشمند از آثار چاپ‌شده اسلامى، بلكه مجموعه‌اى پرفايده در تاريخ ادب به مفهوم عام؛ يعنى نوشتارهايى است كه در زمينه‌هاى مختلف تمدن اسلامى پديد آمده است .<ref>همان</ref>.
    فهرست مطالب به‌همراه فهرست اسماء مصنفات و مصنفين، شعرا و شارحين، در انتهاى کتاب آمده است.


    شرح احوال مختصر بعضى از دانشمندان يا بررسى موجزى كه درباره بعضى از علوم در اين کتاب ارائه شده بر فايده آن افزوده است. همچنين فهرستى كه از نويسندگان آثار مذكور در کتاب تنظيم شده مى‌تواند به‌مثابه فهرستى از دانشمندان تمدن اسلامى مورد توجه و مراجعه قرار گيرد .<ref>همان</ref>.
    ==پانویس==
    <references/>


    سرانجام بايد گفت كه تأليف چنين کتابى بى‌گمان مستلزم اطلاعات گسترده و گاه احاطه بر برخى زمينه‌هاى فرهنگ و تمدن اسلامى است .<ref>همان</ref>.
    ==منابع مقاله==


    == وضعيت کتاب ==
    #مقدمه و متن کتاب.
    #[http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx سجادى، صادق، «مدخل اكتفاء القنوع بما هو مطبوع»، درگاه اينترنتى سازمان اسناد و کتابخانه ملى جمهورى اسلامى ایران، دايرةالمعارف کتابدارى و اطلاع‌رسانى (نسخه آزمايشى)، آخرين اصلاح در 2007/12/5م]




    کتاب در سال 1313ق، در قاهره به چاپ رسيده و پس از آن بارها در ايران و مصر و سوريه منتشر گرديده است .<ref>همان</ref>.
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    فهرست مطالب به‌همراه فهرست اسماء مصنفات و مصنفين، شعرا و شارحين، در انتهاى کتاب آمده است.


    ==پانويس ==
    <references />


    == منابع مقاله ==
    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. سجادى، صادق، «مدخل اكتفاء القنوع بما هو مطبوع»، درگاه اينترنتى سازمان اسناد و کتابخانه ملى جمهورى اسلامى ايران، دايرةالمعارف کتابدارى و اطلاع‌رسانى (نسخه آزمايشى)، آخرين اصلاح در 2007/12/5م به آدرس اينترنتى:
    http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D9%83%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B9%20%D8%A8%D9%85%D8%A7%20%D9%87%D9%88%20%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9.aspx.
    == وابسته‌ها ==
    {{وابسته‌ها}}


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/14378 مطالعه کتاب إکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۷

    إکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة
    إكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربية
    پدیدآورانببلاوی، محمد (مصحح) ون دایک، ادوارد (نویسنده)
    عنوان‌های دیگرإکتفاء القنوع بما هو مطبوع من أجل التآلیف العربیة في المطابع الشرقیة و الغربیة اکتفاء القنوع بما هو مطبوع من اجمل التأليف العربیه فی المطابع الشرقیه و الغربیه
    ناشردار صادر
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر13 ق
    چاپ1
    موضوعکتاب‌شناسی کتاب‏های چاپی عربی
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏Z‎‏ ‎‏3030‎‏ ‎‏/‎‏و‎‏9‎‏الف‎‏7
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    اكتفاء القنوع بما هو مطبوع، اثر عربى ادوارد ون دایک، شامل فهرستى موضوعى در نام و نشان و مشخصات نوشتارهاى عربى فرهنگ و تمدن اسلامى است كه تا اوايل سده 14ق، به چاپ رسيده‌اند.[۱]

    نویسنده پيرامون انگیزه نگارش کتاب، به این نكته اشاره دارد كه احمد نظيم‌بیک، سرپرست مدرسه خديویه قاهره از او خواسته تا مشخصات آثار چاپى عربى را گردآورى كند تا رغبت دانشجویان به شناخت میراث علمى و فرهنگى‌شان بيش از پيش برانگیخته شود.[۲]

    اين کتاب از مهم‌ترين آثار کتاب‌شناختى در نوع خود بشمار مى‌رود.[۳]

    نام كامل این کتاب عبارت است از: «اكتفاء القنوع بما هو مطبوع من أشهر التآليف العربية في المطابع الشرقية و الغربیة».

    ساختار

    کتاب مشتمل بر یک مقدمه و چهار باب است.

    گزارش محتوا

    نویسنده در مقدمه، نخست به ذكر مهم‌ترين کتابخانه‌هایى كه آثار خطى و چاپى اسلامى در آنها نگهدارى مى‌شود، مانند کتابخانه‌هاى شهرهاى برلين، لايپزيگ، اسكوريال، موزه بريتانيا، ديوان هند، آكسفورد، پاريس، رم، وین، استانبول، بغداد، دمشق، تونس و قاهره پرداخته و شرحى اجمالى از آغاز چاپ این آثار از سده شانزدهم میلادى و ترجمه آنها به زبان‌هاى اروپايى عرضه كرده و در مواردى به مقايسه چاپ‌هاى اروپايى برخى کتاب‌ها با چاپ‌هاى شرقى همان آثار مهم دست زده است.[۴]

    مؤلف پيرامون اهمیت و ارزش کتاب، به این نكته اشاره نموده است كه چون همه كسانى كه در زمینه‌هاى مختلف زبان و ادب عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى به تحقيق و تحصيل مى‌پردازند، ناگزيرند اطلاعات قابل توجهى درباره آثار مربوط به این زمینه‌ها اعم از موضوع و مضمون کتاب و نام و نشان نویسنده و اوضاع و احوال زمان مؤلف و مشخصات چاپ آنها گرد آورند و دستيابى به همه این آثار و حتى قسمتى از آن دشوار و گاه ناممكن است، گردآورى فهرستى كه این هدف را تحقق بخشد ارزش بسيارى خواهد داشت.[۵]

    ون دایک سپس مهم‌ترين فهارس قديم و جديد آثار اسلامى - عربى مانند «کتاب‌شناسى شرقى» كه زينكر آن را گرد آورد، «كشف الظنون»، «مفتاح السعادة»، «فهرست کتابخانه خديویه قاهره» و «فهرست توصيفى كتب شرقى» را كه آگوست مولر در هفت مجلد در برلين منتشر ساخته، معرفى كرده و طالبان آثار خطى عربى - اسلامى را بدين آثار رهنمون شده است.[۶]

    متن کتاب شامل چهار باب است. باب اول، بحثى است درباره آغاز توجه اروپاييان به زبان عربى و فرهنگ و تمدن اسلامى؛ تاريخچه مختصر، اما ممتعى در زبان عربى قديم و جديد و آثارى كه اروپاييان درباره این زبان نوشته‌اند.[۷]

    باب دوم، درباره ادبيات عرب به مفهوم عام است؛ يعنى آثارى كه در زمینه‌هاى علوم انسانى چون شعر و تاريخ و سفرنامه‌ها و تراجم احوال و تاريخ علوم و آثار لغوى و دينى به چاپ رسيده است. نویسنده در همین بخش، به سيرى اجمالى در تاريخ شعر عربى از عصر جاهلى به بعد پرداخته و پس از توصيف معلّقات سبع و شعر شاعرانى چون حسان بن ثابت و تاجرول بن اَوْس، به شاعران برجسته دوره اسلامى پرداخته و مشخصات دقيق دواوین چاپ‌شده بعضى از ايشان را به دست داده است. وى سپس به ذكر و معرفى بعضى از برجسته‌ترين جغرافى‌دانان عصر اسلامى از ابن خردادبه و اصطخرى تا قزوینى و ياقوت پرداخته و در فصل مباحث تاريخى از سيره‌نویسى و تاريخ‌نگارى و سپس علوم قرآنى، حديث و تفسير ياد كرده و ذيل هر مبحث، فهرستى از آثار چاپ‌شده در آن مبحث را عرضه داشته است. فلسفه و منطق، علوم رياضى و علوم طبيعى از ديگر مباحث مطرح‌شده است كه درباره هریک شرحى همراه با فهرستى از آثار مربوط به آن علم آمده است.[۸]

    در باب سوم، از مشاهير نویسندگان و دانشمندان علوم مختلف ادبى، دينى، تاريخى، طب و رياضيات از سده 5ق11/م و آثارى از آنها كه به چاپ رسيده ياد شده و در باب چهارم كه آن را دوره اختلاط نامیده، فهرست آثارى را كه در همه رشته‌هاى علوم طبيعى و رياضى و ادبى از سقوط خلافت به این سو پديد آمده، به دست داده است.[۹]

    با توجه به فصول و ابواب کتاب بايد گفت كه این اثر نه‌تنها فهرستى ارزشمند از آثار چاپ‌شده اسلامى، بلكه مجموعه‌اى پرفايده در تاريخ ادب به مفهوم عام؛ يعنى نوشتارهایى است كه در زمینه‌هاى مختلف تمدن اسلامى پديد آمده است.[۱۰]

    شرح احوال مختصر بعضى از دانشمندان يا بررسى موجزى كه درباره بعضى از علوم در این کتاب ارائه شده بر فايده آن افزوده است. همچنين فهرستى كه از نویسندگان آثار مذكور در کتاب تنظيم شده مى‌تواند به‌مثابه فهرستى از دانشمندان تمدن اسلامى مورد توجه و مراجعه قرار گیرد.[۱۱]

    سرانجام بايد گفت كه تأليف چنين کتابى بى‌گمان مستلزم اطلاعات گسترده و گاه احاطه بر برخى زمینه‌هاى فرهنگ و تمدن اسلامى است.[۱۲]

    وضعيت کتاب

    کتاب در سال 1313ق، در قاهره به چاپ رسيده و پس از آن بارها در ایران و مصر و سوريه منتشر گرديده است.[۱۳]

    فهرست مطالب به‌همراه فهرست اسماء مصنفات و مصنفين، شعرا و شارحين، در انتهاى کتاب آمده است.

    پانویس

    1. ↑ سجادى، صادق، 2007
    2. ↑ ر.ک: همان
    3. ↑ همان
    4. ↑ همان
    5. ↑ ر.ک: همان
    6. ↑ همان
    7. ↑ همان
    8. ↑ ر.ک: همان
    9. ↑ همان
    10. ↑ همان
    11. ↑ همان
    12. ↑ همان
    13. ↑ همان

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. سجادى، صادق، «مدخل اكتفاء القنوع بما هو مطبوع»، درگاه اينترنتى سازمان اسناد و کتابخانه ملى جمهورى اسلامى ایران، دايرةالمعارف کتابدارى و اطلاع‌رسانى (نسخه آزمايشى)، آخرين اصلاح در 2007/12/5م


    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=إكتفاء_القنوع_بما_هو_مطبوع_من_أشهر_التآليف_العربية_في_المطابع_الشرقية_و_الغربية&oldid=692359»