التصاريف: تفسير القرآن مما اشتبهت أسماؤه و تصرفت معانيه: تفاوت میان نسخه‌ها
A-esmaeili (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR99175J1.jpg | عنوان = التصاريف | عنوان‌های دیگر = تفسير القرآن ممّا إشتبهت أسماوه و تصرّفت معانيه | پدیدآورندگان | پدیدآوران = یحیی بن سلام (نويسنده) شبلی، هند (مقدمه نويس) شبلی، هند ( محقق) |زبان | زبان = عربی...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پدیدآورندگان | | پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[یحیی بن سلام]] (نويسنده) | [[تیمی، یحیی بن سلام]] (نويسنده) | ||
[[شبلی، هند ]] ( | [[شبلی، هند ]] (مقدمه‌نويس) | ||
[[شبلی، هند]] ( محقق) | [[شبلی، هند]] ( محقق) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره =BP۸۲/۷/ت۹،ت۶ | ||
| موضوع =قرآن - وجوه و نظایر - قرآن -- مسائل لغوی - تفاسیر اهل سنت - قرن 2ق. - قرآن - اصطلاحها و تعبیرها | | موضوع =قرآن - وجوه و نظایر - قرآن -- مسائل لغوی - تفاسیر اهل سنت - قرن 2ق. - قرآن - اصطلاحها و تعبیرها | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''التصاريف تفسير القرآن مما اشتبهت أسماؤه و تصرفت معانيه'''، اثر یحیی بن سلام (124- 200ق/ 742-815م)، کتابی است پیرامون معانی مختلف برای واژگان قرآنی که با تحقیق هند شلبی منتشر شده است. | '''التصاريف تفسير القرآن مما اشتبهت أسماؤه و تصرفت معانيه'''، اثر [[تیمی، یحیی بن سلام|یحیی بن سلام]] (124- 200ق/ 742-815م)، کتابی است پیرامون معانی مختلف برای واژگان قرآنی که با تحقیق [[شبلی، هند|هند شلبی]] منتشر شده است. | ||
اشباه در فن وجوه و نظایر، واژه‌ای است که گاه به‌جای کلمه «وجوه» به‌کار می‌رود و بیانگر آن است که واژه دیگری برای همین معنی است و این اصطلاح با توجه به اینکه وجوه، معانی یا مفاهیم مختلفی هستند؛ شگفت می‌نماید<ref>ر.ک: سلطانی رنانی، مهدی، ص325-326</ref>. ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بن بشیر ازدى مروزى بلخى (حدود 80 تا 90-150ق)، قدیمی‌ترین اثر چاپی به نام | اشباه در فن وجوه و نظایر، واژه‌ای است که گاه به‌جای کلمه «وجوه» به‌کار می‌رود و بیانگر آن است که واژه دیگری برای همین معنی است و این اصطلاح با توجه به اینکه وجوه، معانی یا مفاهیم مختلفی هستند؛ شگفت می‌نماید<ref>ر.ک: سلطانی رنانی، مهدی، ص325-326</ref>. [[مقاتل بن سلیمان|ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بن بشیر ازدى مروزى بلخى]] (حدود 80 تا 90-150ق)، قدیمی‌ترین اثر چاپی به نام «[[الوجوه و النظائر في القرآن العظيم|الوجوه و النظائر في القرآن الكريم]]» را داراست که در آن، به گردآوری واژگانی از قرآن پرداخته که به بیش از یک معنا تفسیر شده و لفظ را همراه معنی آن، ذکر کرده است و نویسندگان پس از وی، راه او در وجوه قرآنی را ادامه دادند که اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد<ref>ر.ک: پورابراهیم، شیرین و دیگران، ص3</ref>. | ||
[[تیمی، یحیی بن سلام|یحیی بن سلام]] کتاب خویش را «التصاريف» نامیده و این نام‌گذاری می‌فهماند که الفاظ و واژه‌ها به هم شبیه هستند و معانی با یکدیگر متفاوت می‌باشند. مراد او از تصریف در معنی اموری است که نامشان به هم شبیه است<ref>ر.ک: سلطانی رنانی، مهدی، ص326</ref>. | |||
این کتاب از بخش‌هایی تشکیل شده است و هر بخش شامل واژه‌ای از قرآن است که مؤلف به شیوه ذکر وجوه آن به تفسیر پرداخته است و همچنین شامل مجموعه‌ای از آیات می‌باشد که توزیع و پراکندگی آن به اعتبار وجوه یادشده از واژه است<ref>ر.ک: همان، ص328</ref>. | این کتاب از بخش‌هایی تشکیل شده است و هر بخش شامل واژه‌ای از قرآن است که مؤلف به شیوه ذکر وجوه آن به تفسیر پرداخته است و همچنین شامل مجموعه‌ای از آیات می‌باشد که توزیع و پراکندگی آن به اعتبار وجوه یادشده از واژه است<ref>ر.ک: همان، ص328</ref>. | ||
هماهنگی در ترتیب مجموعه کلمات بین این کتاب و کتاب | هماهنگی در ترتیب مجموعه کلمات بین این کتاب و کتاب «[[الأشباه و النظائر في القرآن الكريم (کلمات مشترک و هم معنا در قرآن کریم)|الأشباه و النظائر]]» [[مقاتل بن سلیمان]] دیده می‌‌شود. یحیی بن سلام در این کتاب، شیوه ترتیب سوره‌ها و ترتیب ورود واژگان در هر سوره را رعایت نموده و آنچه نشان‌دهنده اهمیت و ارزش این اثر می‌باشد، این است که بسیاری از نویسندگان علوم قرآنی و تفسیر نیز به این شیوه عمل کرده‌اند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
شرح و تفسیر ابن سلام در این کتاب از واژگان، بسیار مختصر است و به‌ندرت به اسباب نزول یا ذکر قرائت‌ها و امور دیگر پیرامون لفظ و آیه می‌پردازد؛ مثلا برای واژه «هدی» وجوه زیر را یاد کرده است: | شرح و تفسیر [[تیمی، یحیی بن سلام|ابن سلام]] در این کتاب از واژگان، بسیار مختصر است و به‌ندرت به اسباب نزول یا ذکر قرائت‌ها و امور دیگر پیرامون لفظ و آیه می‌پردازد؛ مثلا برای واژه «هدی» وجوه زیر را یاد کرده است: | ||
# به معنای بیان؛ در آیه «أولئك علی هدی» (بقره: 5). | # به معنای بیان؛ در آیه «أولئك علی هدی» (بقره: 5). | ||
# به معنای تصدیق؛ در آیه «و أما ثمود فهديناهم» (فصلت: 17) و به معنای راه؛ در آیه «إنّا هديناه السبيل» (انسان: 3). | # به معنای تصدیق؛ در آیه «و أما ثمود فهديناهم» (فصلت: 17) و به معنای راه؛ در آیه «إنّا هديناه السبيل» (انسان: 3). | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# سلطانی رنانی، مهدی «سیر تاریخی نگارش «وجوه و نظائر»»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌های قرآنی، پاییز و زمستان 1382- شماره 35 و | #[[:noormags:7708| سلطانی رنانی، مهدی «سیر تاریخی نگارش «وجوه و نظائر»»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌های قرآنی، پاییز و زمستان 1382- شماره 35 و 36]]. | ||
#[[:noormags:1207408| پورابراهیم، شیرین؛ گل‌فام، ارسلان؛ آقاگلزاده، فردوس؛ کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه «بررسی معنی‌شناختی استعاره صورت در زبان قرآن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، لسان مبین، پاییز 1391- شماره 9]]. | |||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | |||
[[رده:علوم قرآنی]] | |||
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | |||
[[رده:مسائل لغوی و صرفی و نحوی]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 اردیبهشت 1403]] | ||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ فروردین 1403 توسط عباس مکرمی]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ فروردین 1403 توسط عباس مکرمی]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ فروردین 1403 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ فروردین 1403 توسط محسن عزیزی]] | ||
نسخهٔ ۲۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۱۰
| التصاريف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تیمی، یحیی بن سلام (نويسنده)
شبلی، هند (مقدمه‌نويس) شبلی، هند ( محقق) |
| عنوان‌های دیگر | تفسير القرآن ممّا إشتبهت أسماوه و تصرّفت معانيه |
| ناشر | اداره المکتبه الانسیه |
| مکان نشر | اردن - عمان |
| سال نشر | 1429ق - 2008م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - وجوه و نظایر - قرآن -- مسائل لغوی - تفاسیر اهل سنت - قرن 2ق. - قرآن - اصطلاحها و تعبیرها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP۸۲/۷/ت۹،ت۶ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
التصاريف تفسير القرآن مما اشتبهت أسماؤه و تصرفت معانيه، اثر یحیی بن سلام (124- 200ق/ 742-815م)، کتابی است پیرامون معانی مختلف برای واژگان قرآنی که با تحقیق هند شلبی منتشر شده است.
اشباه در فن وجوه و نظایر، واژه‌ای است که گاه به‌جای کلمه «وجوه» به‌کار می‌رود و بیانگر آن است که واژه دیگری برای همین معنی است و این اصطلاح با توجه به اینکه وجوه، معانی یا مفاهیم مختلفی هستند؛ شگفت می‌نماید[۱]. ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بن بشیر ازدى مروزى بلخى (حدود 80 تا 90-150ق)، قدیمی‌ترین اثر چاپی به نام «الوجوه و النظائر في القرآن الكريم» را داراست که در آن، به گردآوری واژگانی از قرآن پرداخته که به بیش از یک معنا تفسیر شده و لفظ را همراه معنی آن، ذکر کرده است و نویسندگان پس از وی، راه او در وجوه قرآنی را ادامه دادند که اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد[۲].
یحیی بن سلام کتاب خویش را «التصاريف» نامیده و این نام‌گذاری می‌فهماند که الفاظ و واژه‌ها به هم شبیه هستند و معانی با یکدیگر متفاوت می‌باشند. مراد او از تصریف در معنی اموری است که نامشان به هم شبیه است[۳].
این کتاب از بخش‌هایی تشکیل شده است و هر بخش شامل واژه‌ای از قرآن است که مؤلف به شیوه ذکر وجوه آن به تفسیر پرداخته است و همچنین شامل مجموعه‌ای از آیات می‌باشد که توزیع و پراکندگی آن به اعتبار وجوه یادشده از واژه است[۴].
هماهنگی در ترتیب مجموعه کلمات بین این کتاب و کتاب «الأشباه و النظائر» مقاتل بن سلیمان دیده می‌‌شود. یحیی بن سلام در این کتاب، شیوه ترتیب سوره‌ها و ترتیب ورود واژگان در هر سوره را رعایت نموده و آنچه نشان‌دهنده اهمیت و ارزش این اثر می‌باشد، این است که بسیاری از نویسندگان علوم قرآنی و تفسیر نیز به این شیوه عمل کرده‌اند[۵].
شرح و تفسیر ابن سلام در این کتاب از واژگان، بسیار مختصر است و به‌ندرت به اسباب نزول یا ذکر قرائت‌ها و امور دیگر پیرامون لفظ و آیه می‌پردازد؛ مثلا برای واژه «هدی» وجوه زیر را یاد کرده است:
- به معنای بیان؛ در آیه «أولئك علی هدی» (بقره: 5).
- به معنای تصدیق؛ در آیه «و أما ثمود فهديناهم» (فصلت: 17) و به معنای راه؛ در آیه «إنّا هديناه السبيل» (انسان: 3).
- «هدی» یعنی دین اسلام؛ در آیه «إنك لعلی هدًی مستقيم» (حج: 67)؛ تا آخرین وجه و معنی برای این کلمه[۶].
پانویس
منابع مقاله
- سلطانی رنانی، مهدی «سیر تاریخی نگارش «وجوه و نظائر»»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌های قرآنی، پاییز و زمستان 1382- شماره 35 و 36.
- پورابراهیم، شیرین؛ گل‌فام، ارسلان؛ آقاگلزاده، فردوس؛ کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه «بررسی معنی‌شناختی استعاره صورت در زبان قرآن»، پایگاه مجلات تخصصی نور، لسان مبین، پاییز 1391- شماره 9.