الروضتين في أخبار الدولتين

الروضتين في أخبار الدولتين

نام کتاب	الروضتين في أخبار الدولتين
نام های دیگر کتاب	کتاب الروضتین فی اخبار الدولتین النوریه و الصلاحیه الروضتین فی اخبار الدولتین (النوریه و الصلاحیه)
پدیدآورندگان	شمس‌الدین، ابراهیم (محقق) ابوشامه، عبدالرحمن بن اسماعیل (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏DS‎‏ ‎‏97‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ر‎‏9
موضوع	ایوبیان - تاریخ - 570 - 589ق. سوریه - تاریخ - 549 - 589ق. صلاح الدین ایوبی، ۵۳۲ - 589ق. - سرگذشت نامه نور الدین محمود زنگی، 511 - 569ق. - سرگذشت نامه نوریه - تاریخ - 549 - 570ق.
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1422 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE10596AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

الروضتين في أخبار الدولتين النوريّة و الصلاحيّة اثر ابوشامه عبدالرحمن بن اسماعيل مقدسى دمشقى (متوفى 655ق) است كه به زبان عربى درباره حوادث زمان فرمانروايى نورالدين محمود زنگى و صلاح الدين ايوبى نوشته شده است. اين اثر از بهترين مآخذ تاريخ جنگهاى صليبى و مهم‌ترين تأليف تاريخى برجاى مانده از ابوشامه است كه با تحقيق و حواشى ابراهيم شمس‌الدين منتشر شده است.

انگيزه مؤلف در تدوين اين اثر برانگيختن فرمانروايان به پيروى از راه و روش سلاطين دولت‌هاى ياد شده بوده است.

ساختار

كتاب با مقدمه‌اى از محقق كتاب و شرح حالى از مؤلف آغاز شده است. در متن كتاب احوالات حاكمان و بزرگان دولت‌هاى نوريّه و صلاحيّه در 5 جلد ارائه شده است.

تاريخ دمشق، ذيل تاريخ دمشق، رسائل قاضى الفاضل، مؤلفات عماد اصفهانى، نوادر السلطانية و محاسن اليوسفية، التاريخ الباهر في دولة الاتابكية، مؤلفات ابن ابى طى حلبى از جمله منابع مورد استفاده مؤلف در تألیف كتاب است.

گزارش محتوا

نويسنده در اين كتاب حوادث تاريخى را از زمان نورالدين محمود زنگى (511-569ق/ 1117-1174م) تا هنگام فوت صلاح الدين در 589ق/ 1193م، سال به سال، با استفاده از مآخذ معتبر معاصر مانند: التاريخ الباهر في دولة الاتابكية ابن اثير، البرق الشامي، النوادر السلطانية ابن شداد، تاريخ ابن قلانسى، الرسائل قاضى فاضل و كتاب ابن ابى طى حلبى در سيره صلاح‌الدين با ذكر منبع آورده است. گاه نيز مطالب خود را از شاهد آن وقايع نقل كرده است.

مؤلف در مقدمه كتاب پس از ذكر انگيزه تألیف كتاب، مصادر مهمى كه به هنگام تدوين اين كتاب به آنها اعتماد جسته را بيان كرده است. سپس فصل خاصى را براى دولت نورى قرار داده، اما در اين فصل تنها از قضايا و اتفاقات عام و در مباشرت با نورالدين محمود و صفات شخصى او بحث كرده است. به دنبال اين فصل شعرهايى كه جنبه مدحى داشته و شعراى عصر او سروده‌اند، را بيان نموده؛ افرادى مانند محمد بن نصر بن صغير قيسرانى، احمد بن منير طرابلسى و مسلم بن خضر بن قسيم حموى.

سپس به حوادثى كه در دوران نورالدين رخ داده به‌طور مفصل پرداخته و آنها را با ذكر تاريخ توضيح داده است. وى در سه فصل از ايجاد خانه نورالدين سخن گفته و در ادامه از عمادالدين زنگى، پدر نورالدين و زمان و جهاد او سخن رانده است (متن كتاب، ص 56).

از آنجايى كه ابوشامه حوادث بعدى دو دولت نورالدين و صلاح‌الدين را ذكر نكرده است، لذا در كتابى ديگر به نام «المذيل على الرضتين» به تراجم و شرح حال رجال دو قرن شش و هفت هجرى پرداخته است. در قسمت اول از كتاب دوم، به سبط ابن جوزى در كتابى به نام مرآة الزمان استناد كرده، اما بعد از سال 613ق، از مشاهدات شخصى خود با الفاظى چون «قلتُ» و «حضرتُ» ياد كرده است (متن كتاب، ص 81).

وضعيت كتاب

باربيه دومنار متن عربى الروضتين را همراه ترجمه فرانسوى آن در پاريس (1898 - 1906م) چاپ و منتشر كرد. پيش‌تر، گورگنس ترجمه ناقص و غيردقيقى به آلمانى از اين كتاب به عمل آورده و در برلين (1879 م) چاپ كرده بود.

نويسنده، خود كتاب الروضتين را تلخيص كرده و به نام مختصر الروضتين ناميده است. در برخى از منابع از كتابى به عنوان عيون الروضتين ياد شده كه ظاهراً همين مختصر است. در نسخه‌اى از اين كتاب، پس از استنساخ مختصر، خليل بن كَيْكَلدى بن علائى شافعى نكاتى بر آن افزوده است. (دائرة المعارف بزرگ اسلامى).

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. دائرة المعارف بزرگ اسلامى، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، تهران، 1372، جلد 5، صص586-588، نويسنده: يوسف رحيم‌لو.

پیوندها

مطالعه کتاب الروضتين في أخبار الدولتين در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور