الکافي في العروض و القوافي

‏الکافي في العروض و القوافي، نوشتۀ ابو زکریا یحیی بن علی شیبانی، معروف به خطیب تبریزی(502ق) –از مشهورترین پیشوایان نحو و زبان است که موضوع آن نه فقط در دانش بلاغی، شاخۀ علم عروض و قافیه شناسی است بلکه علم بدیع را نیز در بر دارد و در ابوابی چند مباحث این دانش را توضیح می‌دهد. این کتاب با تحقیق، پاورقی‌ها و فهرست‌نویسی ابراهیم شمس‌الدین چاپ‌شده است. کتاب بیشتر برای مبتدیان و تازه‌کاران تألیف شده است؛ مصنف دراین‌باره می‌گوید –فی هذه الجمل کفایة للمبتدی و تذکرة للمتوسط فیها. کتاب ارزشمند‌ الکـافي‌ فـي‌ العـروض والقوافي اثر دانشمند برجسته و اديب توانا ابوزکريا يحيي بن علـي خطيب تبريزي براي پژوهشگران در عـرصة عروض و قافيه ، نامي است آشنا و دانشمندان زيـادي‌ به‌ اين اثـر ارزشـمند توجه داشته اند. ازآنجاکه ویژگی عصر خطیب کم‌رنگ بودن نوآوری و ابتکار و به دنبال آن روی‌آوری دانشمندان به سمت نقل و اقتباس افراطی، مشهود بوده است، برخی با بررسی منابع و سبک نگارش خطیب تبریزی در تألیف کتاب الکافی می‌گویند: وی همانند معاصرانش -که نوآوری در تألیف نداشتند- نه‌تنها نتوانسته از دایره نقل و اقتباس بیرون بیاید، بلکه در موارد بی‌شماری در نوشتار خود، از سایر دانشمندان و صاحب‌نظران مطالبی را نقل کرده است. وی در کنار نقل و اقتباس خود به‌طور عام، عنایت ویژه‌ای به کتاب‌های ابن جنی و صاحب بن عباد و اخفش داشته است صاحب نظران در نـگرش بـه روش کار تبريزي دو ديدگاه دارنـد؛ گروهي کار او را‌ جز‌ گردآوري ونقل چيزديگري نمي‌ دانند‌ ومعتقدند که در روايت‌ها دخـل وتــصرف کــرده ودر نقـل پايبند اصول نبوده ودر راه رسيدن به مـطلبي ازخـود تـلاش نـشان نـداده اسـت. گروه ديگر نيز معتقدند که‌ او‌ نه تنها يک ناقل وروايت گر است، بلکه يک عالم به زبان وادبيات است که با علم وآگاهي خود، آن چه را سودمند بوده از آثار پيشـينيان گرفته وآنچه را‌ همراه‌ شک و شبهه‌ بـوده رهـا کـرده اسـت . تبريـزي در حقيقـت بـا ايــن کـار، خـدمات ارزنـده اي را در حفــظ ميــراث‌ ادبـي ارائـه کــرده است. در اين ميان‌ ديدگاه‌ ديگري‌ نيز پيدا شد که بهره جستن از روش تـبريزي را تـرجيح داده ومعتقد است که منابع مورد ‌‌استفاده‌ در کتاب تبريزي راهي است براي رسيدن به نسخه هـاي خطي ارزشمند. اين‌ ديدگاه‌ در‌ تحقيق ديوان ابوتمام با شرح تبريزي توسط محمد عـزام نمـود پيـدا کــرده اسـت. وي معتقد‌ است که منابع صولي، کمکي در تصحيح متن تبريزي ومنابع تبريزي کمکي براي‌ تحقيق در متن صولي‌ است.‌

‏الکافي في العروض و القوافي
پدیدآوران	خطیب تبریزی، یحیی بن علی (نويسنده) شمس‌الدین، ابراهیم (مصحح)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1429ق - 2008م
چاپ	2
شابک	‎-
موضوع	زبان عربی - شعر عربی - عروض عربی - قافیه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏خ‎‏6‎‏ک‎‏2 2194 ‏‎‏PJA‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. اکبری، صاحب علی، «پژوهشی در منابع و سبک خطیب تبریزی در کتاب الکافی فی العروض و القوافی»، جستارهای نوین ادبی، پاییز 1386 - شماره 158، صفحه - از 19 تا 36.

https://www.noormags.ir/view/fa/search?q