عباس، احسان

نام	عباس، احسان
نام های دیگر
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	‏بحوث و دراسات فی الادب و التاریخ / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده ‏شذرات من کتب مفقوده فی التاریخ / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق ‏فن السیره / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کد مولف	3327

«دكتر احسان عباس»، منتقد ادبى، محقق و مورخ معاصر عرب، به سال 1920م، در روستاى عين غزال در منطقه حيفاى فلسطين زاده شد. آموزش ابتدايى و دبيرستانى را در عين غزال و حيفا و عكا گذرانيد و از 1937 تا 1941م، در دانشكده عربى بيت‌المقدس به تحصيل پرداخت و گواهى تدريس در دبيرستان را اخذ كرد. پس از چند سال معلمى، به مصر رفت و در سال 1946م، از دانشگاه قاهره در رشته كارشناسى ادبيات عرب فارغ‌التحصيل شد.

در سال 1952م، درجه فوق ليسانس و در 1954م، دانشنامه دكترى ادبيات عرب را از همان دانشگاه دريافت كرد. مدتى در خارطوم، سودان و مدارس فلسطين و لبنان به تدريس پرداخت. در سال 1961 براى تدريس، وارد دانشگاه آمريكايى بيروت شد و چند سالى در آنجا سردبيرى مجله الابحاث را عهده‌دار بود. مدتى نيز در دانشگاه‌هاى آمريكا كرسى تدريس داشت و از سال 1985 در اردن ساكن شد.

احسان عباس، بيشتر، كار پژوهشى خود را در زمينه‌هاى نظريه نقد، نقد عملى، تاريخ نقد ادبى عرب، تاريخ ادبيات، نقد شعر معاصر عرب، ادبيات تطبيقى و تاريخ عرب و اسلام و به‌ويژه ادبيات و تاريخ اندلس متمركز كرده است.

آثار وى كه بالغ بر 90 كتاب و صدها مقاله است از تصحيح متون گرفته تا نقد و تطبيق و تاريخ، همگى از ارزش علمى فراوان برخوردارند و از معتبرترين تحقيقات عربى به شمار مى‌روند. آثار وى به لحاظ برخوردارى از صحت و دقت، سنديت، روشمندى، بى‌طرفى، احاطه، حس تشخيص هنرى درست، ذوق ناب و فرهيخته، رعايت استانداردهاى عالى تحقيق، شهرت و اعتبار ويژه‌اى در ميان دانشگاهيان و فرهيختگان عرب براى وى به ارمغان آورده است و روش وى، نمونه اعلاى تحقيق آكادميك را نشان مى‌دهد. شايد به همين جهت است كه پس از طه‌حسين، منتقد برجسته و اديب روشندل جريان‌ساز در ادبيات عرب، نام احسان عباس در جوامع ادبى و تحقيقاتى و دانشگاهى بر سر زبان‌هاست و دانشجويان ادبيات عرب به آثار او توجه خاصى نشان مى‌دهند؛ ليكن بايد گفت گرچه طه‌حسين طرحى نو در مطالعات و تحقيقات عربى درانداخت و باب تازه‌اى به روش‌هاى جديد در تحقيقات ادبى گشود، ولى او تنها آغازگر و مبدع اين جريان بود و شايد اعتبار كارهايش به پايه نوشته‌هاى احسان عباس نرسد، زيرا آنچه در روش و سبك احسان عباس گفتيم و علاوه بر آن ويژگى‌هايى همچون استناد دقيق به منابع اصيل، روشمندى احاطه بر منابع ناياب خطى، ورود به قلمروهاى مغفول ادبيات قديم (از جمله ادبيات اندلس)، احياى نقد ادبى كهن و بلاغت عربى و پرهيز از گمانه‌زنى‌هاى شخصى، كارهاى وى را در صدر تحقيقات دانشگاهى عرب نشانده و حتى از كارهاى طه‌حسين نيز معتبرتر و موثق‌تر ساخته است و براى او سبك خاصى در تحقيق ادبيات رقم زده است.

احسان عباس به تصحيح نسخه‌هاى خطى نيز همت گماشته و آثار فراوانى را تصحيح كرده است. همچنين آثار بسيارى از نويسندگان آمريكا و انگليس را به عربى برگردانده و از اين رهگذر به كسب جايزه دانشگاه كلمبيا در سال 1993 نائل آمده است.

تا كنون، آثار معدودى از وى به زبان فارسى ترجمه شده است؛ از جمله، مقدمه‌اى كه براى كتاب‌شناختى تازه از قصايد سعدى از دكتر مؤيد شيرازى، نوشته است و كتاب عهد اردشير (اندرزنامه و سخنان اردشير بابكان) كه توسط «محمدعلى امام شوشترى»، ترجمه و در سال 1348 در تهران، انجمن آثار ملى چاپ شده است.

احسان عباس، منتقدى است ممتاز؛ از آن جهت كه هم با ادبيات كهن عرب عميقا آشناست و هم تعلق خاطرى شگرف به تاريخ عرب و اسلام دارد و از سويى ادبيات نوين عرب (به‌ويژه شعر معاصر) را خوب مى‌شناسد و آثارى كه در اين قلمروها به طبع رسانده گواه تسلط و احاطه اوست.

وى عضو جمعيت نقد ادبى و اتحاديه كتاب عربى سوريه است.

از مهم‌ترين تأليفات وى مى‌توان موارد زير را ذكرنمود:

1. فن الشعر؛

2. عبد الوهاب البياتى و الشعر العراقى الحديث؛

3. ابوحيان توحيدى؛

4. الشعر العربى فى المهجر؛

5. تاريخ الادب الاندلسى؛

6. بدر شاكر السياب؛

7. تاريخ النقد الادبى عند العرب؛

8. ملامح يونانية فى الادب العربى؛

9. اتجاهات الشعر العربى المعاصر؛

10. تاريخ دولة النباط؛