نمایش مبدأ برای گناه‌‌شناسی (با تجدید نظر و اضافات)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR12745J1.jpg
| عنوان =گناه شناسی
| عنوان‌های دیگر =گناه شناسی: بررسی آيات و روايات در زمينه شناخت گناه 
|-
|data-type='authors'|[[قرائتی، محسن]] (نویسنده)
[[محمدی اشتهاردی، محمد]] (گردآورنده)
| زبان =فارسی 
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏225‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏4‎‏گ‎‏9 
| موضوع =
1.اخلاق اسلامی
3.گناهان کبيره
| ناشر = 
مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن 
| مکان نشر =ايران - تهران
| سال نشر = 1386ش 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE12745AUTOMATIONCODE
| چاپ =8
| شابک =978-964-90402-9-5
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =12745
| کتابخوان همراه نور =12745
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''گناه شناسی (با تجدید نظر و اضافات)'''، اثر [[قرائتی، محسن|محسن قرائتی]]، بحث و بررسی پیرامون شناخت گناه و آثار آن است.
== ساختار ==
کتاب با مقدمه [[محمدی اشتهاردی، محمد|محمد محمدی اشتهاردی]] آغاز و مطالب در هشت فصل، تنظیم گردیده است.
در ماه مبارک رمضان سال 1362ش، مجموعه مباحثی پیرامون گناه به صورت سی درس، توسط آقای قرائتی در سیمای جمهوری اسلامی ایران، در برنامه «درس‌هایی از قرآن» مطرح شد. اثر حاضر، همان درس‌هاست که با تهذیب، تکمیل و تنظیم به صورت کتاب، درآمده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/2 ر.ک: پیشگفتار، ص2]</ref>.

== گزارش محتوا ==
در مقدمه، به موضوع و محتوای کتاب، اشاره شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/2 پیشگفتار، ص2]</ref>.

در فصل اول، گناه و اقسام آن مورد بررسی قرار گرفته است. گناه به معنی خلاف بوده و در اسلام، هر کاری که برخلاف فرمان خداوند باشد، گناه محسوب می‌شود. در زبان قرآن و پیامبر(ص) و امامان(ع) با واژه‌های مختلف، از گناه یاد شده است که به نظر نویسنده، هرکدام، از بخشی از آثار شوم گناه پرده می‌دارد و بیانگر گوناگون بودن آن است. وی در ابتدای این فصل، به توضیح این واژه‌ها پرداخته است که عبارتند از: ذنب، معصیت، اثم، سیئه، جرم، حرام، خطیئه، فسق، فساد، فجور، منکر، فاحشه، خبث، شر، لمم، وزر و حنث<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/7 ر.ک: متن کتاب، ص7]</ref>.

روایات متعددی از ائمه(ع) رسیده که بیانگر تقسیم گناهان به کبیره و صغیره است. در بعضی از این روایات، هفت گناه و در برخی دیگر، نوزده گناه به عنوان گناه کبیره شمرده شده است. هرچند نویسنده، معتقد است هر گناه، چون مخالفت با فرمان خدای بزرگ است، سنگین و بزرگ می‌باشد، ولی این موضوع منافات ندارد که بعضی از گناهان نسبت به خود و آثاری که دارد، بزرگ تر از برخی دیگر باشد و به گناهان بزرگ و کوچک، تقسیم گردد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/15 همان، ص15]</ref>.

در بررسی زمینه‌های گناه، می‌توان امور بسیاری را نام برد که هریک با کمیت و کیفیت خاصی زمینه ساز هستند که نویسنده در فصل دوم، به شش موضوع که به عقیده وی از همه مهم‌تر هستند، اشاره نموده است که عبارتند از:
#زمینه‌های فرهنگی و تربیتی که عبارتند از: جهل و حماقت؛ قوانین و سنت‌های غلط؛ التقاط و تحریف؛ گفتار و کتب ضاله؛ تلقین و تقلید؛ شخصیت گرایی و کتمان حقیقت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/50 ر.ک: همان، ص50]</ref>؛
#زمینه‌های خانوادگی که عبارتند از: قانون وراثت؛ ازدواج؛ تربیت فرزند؛ تغذیه<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>؛
#زمینه‌های اقتصادی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/88 ر.ک: همان، ص88]</ref>؛
#زمینه‌های اجتماعی از جمله: محیط فاسد؛ رهبران گمراه؛ همنشین و دوست بد و محرومیت‌های اجتماعی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/101 ر.ک: همان، ص101]</ref>؛
#زمینه‌های روانی: شخصیت و عزت انسان؛ تحقیر شخصیت انسان؛ فشارهای اقتصادی و سرکوب غرایز و امید و آرزوی کاذب و بیهوده<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/138 ر.ک: همان، ص138]</ref>؛
#زمینه‌های سیاسی: توجیهات عقیدتی، سیاسی، اجتماعی، روانی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/148 ر.ک: همان، ص148]</ref>.
نویسنده، یکی از مسائل مهم در راستای گناه شناسی را شناخت مرزهای گناه دانسته است. وی معتقد است مرز بین بعضی از صفات نیک اخلاقی با صفات بد که منشأ گناه می‌شوند، بسیار باریک است و افرادی بر اثر عدم شناخت مرزهای گناه و ثواب، ناخودآگاه با قصد قربت، گناهی را به عنوان کار پسندیده و نیک انجام می‌دهند ولذا در فصل چهارم، به شناخت مرزهای گناه پرداخته است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/195 ر.ک: همان، ص195]</ref>.

در فصل پنجم، خطوط کلی کنترل انسان در برابر گناه، در امور زیر خلاصه شده است: تفکر در امور گوناگون؛ توجه به حضور خدا در همه جا؛ خودشناسی و توجه به شخصیت خود؛ ایمان به معاد و روز حساب؛ توجه به عرض اعمال بر پیشوایان؛ نزدیک دیدن مرگ؛ ترس از عواقب گناه و توجه به نقش عبادت در ترک معصیت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/207 ر.ک: همان، ص207]</ref>.

در فصل ششم، نحوه برخورد اسلام با گناهکار تشریح شده است. به عقیده نویسنده، در دیدگاه اسلام، بر همه واجب است هم در دل و هم با زبان و هم با قدرت، در برابر گنهکار عکس العمل نشان دهند و نهی از منکر نمایند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/227 ر.ک: همان، ص227]</ref>.

با بررسی روایات، به دست می‌آید که گناهان مختلف، دارای آثار گوناگون است. در فصل هفتم، به برخی از پیامدهای گناه اشاره شده که عبارتند از: قساوت قلب؛ سلب نعمت؛ عدم استجابت دعا؛ الحاد و انکار؛ قطع روزی؛ محرومیت از نماز شب؛ عدم امن از حوادث؛ قطع باران؛ زلزله؛‌اندوه؛ تسلط اشرار؛ پشیمانی؛ کوتاهی عمر؛ بیماری و...<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/242 ر.ک: همان، ص242]</ref>.

آخرین فصل، به توبه و پاک سازی اختصاص یافته است. از جمله عناوین مطرح شده در این فصل، عبارتند از: توبه راستین؛ شرایط صحت و کمال توبه؛ انواع توبه و مراحل آن؛ وسعت دامنه پذیرش توبه؛ محبت خاص خدا به توبه کنندگان؛ سرزنش از تأخیر گناه و نتایج درخشان توبه<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/251 ر.ک: همان، ص251]</ref>.

در روایات به طور صریح تأکید شده که در توبه، ترک گناه و پشیمانی، کفایت نمی‌کند، بلکه باید آثاری را که گناهان در زندگی انسان پدید آورده‌اند، با کارهای نیک، جبران و اصلاح نمود<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/268 ر.ک: همان، ص268]</ref>.

جبران گناه با کارهای نیک به صورت‌های گوناگون ممکن است؛ مانند: کمک‌های مالی، جهاد در راه خدا، روزه گرفتن، شب زنده داری و... اما به نظر نویسنده، مناسب آن است که جبران هر گناه، متناسب با همان گناه باشد؛ مثلاًبی حجابیو ناپاکی را با حفظ کامل عفت و پاک دامنی، گناه غیبت را با کنترل و مراقبت زبان، گناه ظلم و بی رحمی را با احسان به مظلومان و دستگیری از بینوایان و... جبران نمود<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19196/2/271 ر.ک: همان، ص271]</ref>.
== وضعیت کتاب ==
فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده است.

پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع اختصاص یافته است.
==پانویس==
<references />
== منابع مقاله ==
مقدمه و متن کتاب.

== وابسته‌ها ==

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]

[[رده:کلام و عقاید]]

[[رده:مباحث خاص کلامی]]