اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی
| اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. نمایندگی ولی فقیه. پژوهشکده تحقیقات اسلامی (تهيه کننده)
محمدیان، مرتضی (نویسنده) کمیلی خراسانی، محمدصالح (نویسنده) آخوندی، مصطفی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مباحثی از نظام دفاعی اسلام: اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی |
| ناشر | سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمايندگی ولی فقيه، مرکز تحقيقات اسلامی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1378 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | جهاد
علوم نظامی - جنبههای مذهبی - اسلام فقه - اصطلاح‌ها و تعبیرها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 147/2 /آ3الف6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اصطلاحات نظامى در فقه اسلامى، اثر آقايان مصطفى آخوندى، مرتضى محمديان و محمدصالح كميلى است كه در آن، نویسنده واژه‌ها و اصطلاحات مربوط به جهاد و دفاع و نيز واژگان نظامى مطرح‌شده در منابع فقهى را از نظر لغوى و اصطلاح علم فقه به‌صورت مستند با استفاده از منابع متعدد فقهى و... بر طبق حروف الفباى فارسی توضيح داده است.
ساختار
کتاب حاضر، از مقدمه «مركز تحقيقات بنيادين وابسته به مركز تحقيقات اسلامى نمايندگى ولى فقيه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامى» و متن فرهنگ‌نامه تشكيل شده است.
نويسندگان از شيوه الفبايى برای سامان دادن به کتابشان استفاده كرده و هدفشان آشناكردن پژوهشگران با اصطلاحات فقهى جهاد و دفاع و نيز واژگان نظامى مطرح‌شده در منابع فقهى بوده است.
زبان و ادبيات این اثر، رسا و شيواست. نويسندگان از منابع مهمّ و متعددى (74 منبع عربى و فارسی) از آثار علمى انديشمندان قديم و جديد برای تولید اثر حاضر بهره برده‌اند.
گزارش محتوا
درباره محتواى این اثر، چند نكته گفتنى است:
- در مقدمه «مركز تحقيقات بنيادين وابسته به مركز تحقيقات اسلامى نمايندگى ولى فقيه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامى» - كه زمان و مكان و مشخصات نگارش آن معين نشده - بر چند نكته تأكيد شده است:
- یک- اسلام همچنان كه در عرصه‌هاى سياست و اقتصاد و اخلاق از نظام‌هاى مستقلى برخوردار است، در زمينه جنگ و دفاع نيز داراى نظام است. در این نظام، مؤلفه‌هایى مانند ماهيت، اهداف، شرايط و قوانين و مقررات جنگ و صلح، عوامل پيروزى و شكست، وظايف و ويژگى‌هاى فرماندهان و نيروها و بسيارى از مسائل دفاعى وجود دارد.
- دو- آنچه شايسته و بايسته است، پژوهش درباره این مؤلفه‌ها و تدوين نظام دفاعى اسلام است كه برخى كارشناسان برجسته نظامى معاصر با نگارش کتاب‌هایى درباره فرماندهى و مديريت نظامى پيامبر(ص) و حضرت على(ع) نخستين گام‌ها را در این راه برداشته‌اند...
- سه- در نخستين سال‌هاى جنگ، مركز تحقيقات اسلامى سپاه، مأموريت يافت به این مهمّ بپردازد. در پى این مأموريت كار تدوين نظام دفاعى اسلام در گروه تاريخ اسلام شروع شد. این گروه در ابتدا جوانب مختلف جنگ‌هاى دوران پيامبر(ص) و حضرت على(ع) را مورد مطالعه و بررسى قرار داد؛ سپس اطلاعات گردآورى‌شده با حضور برخى فرماندهان نظامى سپاه و نيز استاد محقق سيد جعفر مرتضى عاملى موضوع‌بندى شد. تهيه هزاران فيش و تدوين جزوه‌هایى حاصل كار آن گروه بود. با گسترش مباحث مديريتى با نام «مديريت نظام دفاعى اسلام»، در معاونت تحقيقات بنيادين، این مركز شكل گرفت كه مأموريت آن، در پژوهش و تبيين مسائل دفاعى و ابعاد گونون جهاد و دفاع با استفاده از منابع اسلامى منحصر گرديد... کتاب حاضر برى آشنايى با اصطلاحات فقهى جهاد و دفاع و نيز واژگان نظامى مندرج در منابع فقهى نگارش يافته است.[۱]
- نويسندگان فرهنگ الفبايى اصطلاحات را با «إثخان في الأرض» شروع كرده.[۲]و... و با واژگان ديگرى چون «رباط».[۳]و... ادامه داده و با «هدم حصون».[۴]پایان داده‌اند.
- نويسندگان در مورد «إرجاف» نوشته‌اند: «... در اصطلاح اخبار دروغى را گويند كه به هدف ايجاد فتنه و اضطراب در شرايط خاصّ سياسى - اجتماعى در بين مردم پخش مى‌شود. قرآن مجيد مى‌فرمايد «لَئِنْ لَمْ يَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لاَ يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلاَّ قَلِيلاً».[۵]در تفسير قمى در ذيل این آيه از امام معصوم چنين نقل شده است: این آيه درباره عده‌اى از منافقان كه در مدينه زندگى می‌كردند نازل شد. آنان همواره به رسول خدا(ص) زخم زبان مى‌زدند و چون آن جناب مى‌خواست به جنگى برود در بين مسلمانان انتشار مى‌دادند كه باز هم مرگ و اسيرى...».[۶]
- نويسندگان در مورد «باغى» نوشته‌اند: در اصطلاح باغى به كسى گفته مى‌شود كه از اطاعت امام عادل و برحقّ سرپيچى نمايد و بر ضدّ او خروج كند. سرپيچى از اطاعت حاكم عادل شرط بغى است و فرقى ندارد كه حاكم عادل، امام معصوم باشد يا نايب امام باشد از قبيل مجتهد جامع الشرايط (ولايت فقيه) شرط مهم عدالت رهبر است.[۷]
- نويسندگان در مورد «شهيد» نوشته‌اند: در اصطلاح به مسلمانى كه بنا به دستور پيامبر(ص) يا امام(ع) يا نايب امام، در جنگ شركت كرده و در مسير جنگ يا در معركه كارزار كشته شده و نيز به مسلمانى كه در زمان غيبت امام(ع) در جهاد دفاعى شركت كرده و كشته شده، شهيد مى‌گويند.[۸]
- همچنين نويسندگان در مورد «قاسطين» چنين نوشته‌اند: در اصطلاح واژه قاسطين به جبهه معاويه و پيروان او گفته مى‌شود كه با حضرت على(ع) مخالفت كرده و از امام حقّ منحرف شدند و ظالمانه به جنگ با آن حضرت برخاستند و نبرد صفين را به راه انداختند.[۹]
- همچنين نويسندگان در مورد «مرابطه» چنين نوشته‌اند: مرابطه در اصطلاح فقها عبارت است از نگهبانى جهت محافظت از مرزهاى كشور اسلامى. مرابطه عملى است مستحبّ، هرچند در زمان غيبت امام باشد و كسى كه خودش نمى‌تواند برود مستحبّ است كه اسب خود را برای مرابطين بفرستد.[۱۰]
وضعيت کتاب
برای کتاب حاضر، فقط فهرست تفصيلى مطالب.[۱۱]و فهرست منابع.[۱۲]تنظيم شده و فهرست‌هاى فنى ديگر نيامده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.