الإنباء في تاريخ الخلفاء

الإنباء في تاريخ الخلفا
پدیدآوران	ابن عمراني، محمد بن علي (نویسنده) سامرايي، قاسم (محقق)
ناشر	دار الآفاق العربية
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	2001م , 1421ق
موضوع	اسلام - تاريخ - 132 - 656ق. اسلام - تاريخ - 41 - 132ق. اسلام - تاريخ - از آغاز تا 41ق خلفاي راشدين
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏DS‎‏ ‎‏38‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏82
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الإنباء في تاريخ الخلفاء، اثر محمد بن علی بن محمد، معروف به ابن عمرانی (متوفی 580ق)، با تحقیق قاسم سامرائی، رساله‌ای است مختصر پیرامون تاریخ خلفا که از خلفای راشدین آغاز و تا پایان حکومت عباسیان، ادامه یافته است.

کلود کاهن از جمله مستشرقینی است که این کتاب و مؤلف آن را ستوده است.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب به‌ترتیب تاریخی، دربردارنده اطلاعات مختصری پیرامون نام، کنیه، القاب و تاریخ مختصری از وقایع دوران خلافت خلفای پیامبر(ص) می‌باشد.

نویسنده از میان مصادری که استفاده نموده، فقط به دو منبع اشاره کرده است که عبارتند از: «كتاب الأوراق» و «كتاب الوزراء الضائع» اثر صولی؛ در‌حالی‌که وی مطالب زیادی از سایر منابع ذکر کرده، ولی به آن‌ها، تصریح ننموده است که عبارتند از: «تاریخ یعقوبی»؛ «تاریخ طبری»؛ «كتاب الوزراء» و «کتاب جهشیاری»؛ «الفرج بعد الشدة» قاضی تنوخی؛ «الأغاني» ابوالفرج اصفهانی؛ «ثمار القلوب» و «لطائف المعارف» ثعالبی؛ «تاریخ بغداد» خطیب بغدادی؛ «صلة تاريخ الطبري» عریب قرطبی و....

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، ضمن بیان برخی از ویژگی‌های کتاب، به بررسی منابع مورد استفاده نویسنده پرداخته شده است.

در مقدمه مؤلف، به موضوع کتاب، اشاره شده است.

نویسنده در ابتدا، به‌صورت مختصر، به ذکر نسب پیامبر(ص) و تاریخ و نحوه تولد آن حضرت پرداخته و سپس، همسران ایشان را نام برده و طریقه ازدواج آن‌ها با پیامبر(ص) را ذکر نموده است.

در ادامه، خلفای راشدین، هرکدام در چند سطر معرفی شده‌اند. نویسنده پس از حضرت علی(ع)، از خلافت امام حسن(ع) نام برده و سپس حکام دولت بنی‌امیه را (هرکدام در حد یک یا دو خط) معرفی کرده است.

در ادامه، به معرفی خلفای بنی‌عباس پرداخته شده است که اولین آن‌ها ابوالعباس، عبدالله بن محمد بن علی بن عبدالله بن عباس، معروف به سفاح بوده که در سال 132ق، به خلافت رسیده و آخرین آن‌ها، ابوالمظفر یوسف بن المقتفي‌لأمرالله، معروف به المستنجدبالله می‌باشد که در 555ق، به خلافت رسید.

نویسنده مطالب مربوط به خلافت بنی‌عباس را با تفصیل بیشتری نوشته است.

علما و مورخین فراوانی پس از نویسنده، این کتاب را به‌عنوان منبع خود قرار داده و به این مطلب، تصریح کرده‌اند که این امر، نشان از اهمیت و اعتبار فراوان این اثر دارد. این مورخین عبارتند از:

1. ابن طقطقی در «الفخري في الآداب السلطانية»: وی نام عمرانی را یک مرتبه ذکر کرده و مطالب زیادی از او نقل نموده است؛
2. صلاح صفدی در «الوافي بالوفيات»؛
3. ابن شاکر کتبی: وی آنچه را صفدی از ابن عمرانی نقل کرده، ذکر کرده است.

در این میان، برخی از مورخین نیز از این کتاب نقل مطلب نموده، ولی اشاره‌ای به نام ابن عمرانی نکرده‌اند که عبارتند از:

1. عماد اصفهانی (متوفی 597ق)، در کتاب «نصرة الفترة و عصرة القطرة»؛
2. ظهیرالدین کازرونی (متوفی 697ق)، در کتاب «مختصر التاريخ»؛
3. ابن ابی‌عذیبه (متوفی 856ق)، در کتاب «تاريخ دول الأعيان».

وضعیت کتاب

تعلیقات، اضافات و شروح مربوط به محقق، به‌همراه جدول صواب و خطا، در انتهای کتاب آمده است.

فهرست منابع مورد استفاده محقق، به‌همراه فهرست اعلام، مواضع و شهرها و کتب مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها بیشتر به اختلاف نسخ اشاره شده است.

منابع

مقدمه و متن کتاب.