المؤتلف و المختلف (ازدى)

    از ویکی‌نور
    المؤتلف و المختلف
    المؤتلف و المختلف (ازدى)
    پدیدآورانازدی، عبدالغنی بن سعید (نویسنده)

    تميمي، قيس عبداسماعيل (محقق و معلق)

    شمري، مثنیمحمد حميد (محقق و معلق)
    عنوان‌های دیگرالمؤتلف و المختلف في أسماء نقلة الحديث و اسماء آبائهم و اجدادهم
    ناشردار الغرب الإسلامي
    مکان نشرلبنان - بيروت
    چاپ1
    موضوعحديث - علم الرجال

    محدثان اهل سنت - تلفظ

    نامهای عربی - تلفظ
    زبانعربی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏114‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏4‎‏م‎‏8‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    المؤتلف و المختلف، اثر عبدالغنى بن سعید ازدى (متوفای 409ق)، به زبان عربی و در دو جلد تنظیم شده است.

    این اثر را قیس عبداسماعیل تمیمى و مثنى محمد حمید شمرى، تصحیح کرده و تعلیقاتی را بر آن افزوده‌اند و دکتر بشار عواد معروف بر آن نظارت کرده است.

    نام کامل کتاب عبارت است از: «المؤتلف و المختلف في أسماء نقلة الحديث و أسماء آبائهم و أجدادهم»؛ همان طور که از نام این کتاب پیداست تأکید نویسنده بر شناسایی اسامی راویان است و هدفش تفکیک بین اسامی شبیه به هم و پیشگیری از اشتباه در نسبت روایی و سلسله روایتگران.

    ساختار

    این کتاب از مقدمه مصحح و متن اصلی (شامل: جلد اول: الف - سین و جلد دوم: شین - یاء) تشکیل شده است. در این کتاب، تعداد 2210 شخصیت شناسانده شده است.

    مصححان برای تصحیح و تحقیق اثر حاضر از تعداد قابل‌توجهی (154 کتاب) از منابع معتبر به زبان عربی بهره برده‌اند.

    گزارش محتوا

    مصححان بعد از توضیحی درباره شرح ‌حال و منزلت علمی نویسنده، روش او را در کتاب حاضر معرفی کرده و همچنین روش خودشان را در تصحیح، شرح داده‌اند[۱].

    نویسنده، متأسفانه مقدمه ننوشته و با ذکر این روایت کوتاه از ابوعمران موسى بن عیسى حنیفی که گفته: «سمعت أباإسحاق النّجيرمي إبراهیم بن عبداللّه يقول: أولى الأشياء بالضّبط أسماء النّاس لأنّه شي‏ء لا يدخله القياس و لا قبله شي‏ء يدلّ عليه و لا بعده شي‏ء يدلّ عليه»[۲]؛ «شنیدم ابواسحاق نجیرمی ابراهیم بن عبدالله می‌گفت: سزاوارترین چیزها برای ثبت و ضبط کردن عبارت است از اسامی مردم؛ چون چیزی است که قیاس‌بردار نیست و نه قبلش چیزی هست که بر آن دلالت کند و نه بعدش»، وارد بحث اصلی شده است.

    برای آشنایی با روش و محتوای این اثر، توجه به چند مطلب مفید و جالب ذیل کافی است:

    1. باب بلبل و بلیل:‏ پس بلبل، جماعتی هستند مشهور و بُلَیل عبارت است از: یکی، عبدالرحمن بن بلیل که حدیثش در نزد کوفیان است و دیگری، عمرو بن بُلَیل که او نیز کوفی است[۳].
    2. باب دینار و ذبیان: دینار، فراوان است و ذبیان – با ذال نقطه‌دار، اندک. از آن عده اندک اینها هستند: خلیفة بن کعب، ابوذبیان که شعبه از او روایت کرده است و ذبیان بن حکیم برادر عثمان بن حکیم و علی بن حکیم[۴].
    3. باب عریف و غریف‏: عریف - با عین بی‌نقطه ضمه‌دار - عبارت است از دو نفر: یکی، عریف بن درهم و دومی، عریف بن ابراهیم که حدیثش را از یعقوب بن محمد زهری روایت می‌کند و اما غریف - با غین نقطه و فتحه‌دار - عبارت است از سه نفر: یکی، عبیداللّه بن خلیفه ابوالغریف و دیگری غریف بن دیلمی که ابراهیم بن ابی‌عبله از او روایت کرده و سومی، هذیل بن عمیر بن ابی‌الغریف[۵].
    4. باب یاسر و باشر و ناشر: پس یاسر، فراوان است و باشر – با باء و شین - یکی است و آن باشر ابوخازم است که حدیثش در بصریین است و معلّى بن اسد از او روایت کرده، ولی محمد بن ابی‌بکر مقدّمی اسمش را به شکل دیگری نقل می‌کند و در روایت یوسف قاضی و غیر آن یافته‌‌‌ایم که می‌گوید: بشر بن خازم.

    امّا ناشر - با نون در اولش و راء بی‌نقطه در آخرش - پس او ناشر پدر ابوثعلبه خشنی جرثوم است و گفته شده: ناشب[۶].

    وضعیت کتاب

    برای اثر حاضر، در پایان کتاب، فهرست موادّ (یعنی اسم‌هایی که در عناوین بابها آمده) و فهرست کسانی که شرح ‌حالشان ذکر شده، به ترتیب الفبایی و نیز فهرست منابع فراهم شده است.[۷].

    مصححان، تصاویری از صفحات اول و آخر نسخه‌های خطی اثر حاضر را آورده‌اند[۸].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص5-36
    2. ر.ک: متن کتاب، ج1، ص49
    3. ر.ک: همان، ص134-135
    4. ر.ک: همان، ص345
    5. ر.ک: همان، ج2، ص551-552
    6. ر.ک: همان، ص750
    7. ر.ک: همان، ص752-862
    8. ر.ک: همان، ج1، ص37-48

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها