المسائل الملقبات في علم النحو

المسائل الملقبات في علم النحو
پدیدآوران	ابن طولون، محمد بن علی (نویسنده) سلیم، عبدالفتاح (محقق)
ناشر	مکتبة الآداب
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1428ق. = 2007م.
چاپ	چاپ یکم
شابک	‎977-241-912-2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المسائل الملقبات في علم النحو، عنوان اثری است 1 جلدی به زبان عربی از محمد بن طولون دمشقی (1475-1546 م) با موضوع ادبیات عرب (علم نحو).

این کتاب حاوی 9 مسئله نحوی ملقب است؛ یعنی مسائلی که به لقبی میان علمای نحو مشهور شده‌اند. شهرت این مسائل به این القاب به دلیل کثرت تداولشان به این القاب میان نحویان و پس از آنان میان شاگردانشان است تا جایی که شنیدن لقب این مسائل نزد مشتغلین به نحو بیانگر اختلافات میان آنها و اجتهادات نحویان در تخریج و تأویل این مسائل است.

اما اشتقاق لقب هر مسئله از این مسائل، یا از مکان (مکان وضع جمله در کلام) گرفته شده، مانند مسئله صدریه که به دلیل آمدن جمله مورد اختلاف، در صدر کتاب‌ها و مؤلفات است؛ یا این اشتقاق، از کلمه‌ای ناشی شده که در اثنای مسئله آمده و حکم اعرابی بر آن جاری شده است، مانند مسئله کُحل و مسئله مسکیه و مسئله بسریه و یا لقب مسئله، ناشی از اسم عالِمی لغوی و مانند آن است که اهتمام زیادی به مسئله مورد نظر داشته، مانند مسئله تیمیه و مسئله انباریه.

شایان ذکر است که بن طولون همه مسائل ملقبه را در این کتاب جمع نکرده؛ یعنی مسائل ملقبه دیگر یا مسائلی که امکان ملقبه شدن آنها (به دلیل شهرتشان بین ادبا) هست، وجود دارد که در این کتاب ذکر نشده است؛ برای نمونه می‌توان از مسئله زنبوریه یاد کرد که میان کسایی و سیبویه نزد یحیی بن خالد برمکی رخ داده و... برای یافتن بسیاری از مسائلی که امکان ملقبه شدنشان هست، می‌توان به کتاب «الاشباه و النظائر» سیوطی رجوع کرد.

منابع مقاله

مقدمه محقق بر کتاب.