بلوغ الأماني في حياة الفقيه الكبير و الأصولي الشهير الأيرواني و المشاهير من تلامذته
| بلوغ الأماني في حياة الفقيه الكبير و الأصولي الشهير الأيرواني و المشاهير من تلامذته | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حشمت الواعظين قمی، محمدتقی (نویسنده) |
| ناشر | مدرسة العلمية الإيروانی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| چاپ | 3 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بلوغ الأماني في حياة الفقيه الكبير و الأصولي الشهير الأيرواني و المشاهير من تلامذته نوشته سید محمدتقی حشمت‌الواعظین طباطبایی قمی، کتابی است به زبان فارسی با موضوع شخصیت‌شناسی اسلامی و فقه و اصول. نویسنده در این اثر به معرفی آیت‌الله میرزا علی ایروانی، شاگردان وی و سایر افراد عالم خاندان ایروانی به‌ویژه شیخ یوسف ایروانی، می‌پردازد.
انگیزه تألیف
وی هدف از تألیف این کتاب را جلوگیری از احساس حقارت و خودکم‌بینی مسلمانان در مقابل غربیان به‌وسیله معرفی رجال علمی شیعه به جامعه تشیع معرفی می‌کند.[۱]
ساختار
کتاب، دارای پیشگفتار، محتوای مطالب در فصول متعدد و خاتمه است.
گزارش محتوا
نویسنده کتاب را به احیاکنندگان ارزش‌هاى الهى و حافظان سنگر علوم اسلامى و فقهاى تلاشگر شیعه تقدیم کرده است.[۲] او در پیشگفتار، آیه «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَى الله وَ عَمِلَ صَالِحًا وَ قَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ» ﴿فصلت: ٣٣﴾؛ «و کیست خوش‌گفتارتر از آن‌کس که به‌سوی خدا دعوت نماید و کار نیک کند و گوید: «من [در برابر خدا] از تسلیم‌شدگانم»؟»[۳] را مطرح می‌کند و پس از بیان پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) به‌عنوان مصادیق بارز این آیه، سایر علما از جمله آیت‌الله میرزا علی ایروانی را از مصادیق آن می‌شمارد.[۴] او درباره موضوع بحث، چنین می‌نویسد: «مؤلف کوشش نموده تا چهره این رادمرد اصولى و فقهى را از نقاب خارج ساخته و به‌طور مشروح و در حد توان، وى و نجل زکى او حضرت آیت‌الله میرزا یوسف ایروانى را به جهان دانش معرفى نماید. لهذا کتابى تحت عنوان خاندان ایروانى یا راهنمایان علمى امم به رشته تحریر درآورده و به زیور طبع آراسته گردانید. اینک به حول و قوه الهى و مدد حضرت بقیة‌الله روحى و ارواح العالمین له الفداء مصمم شدیم تا قلم را بر روى صفحه کاغذ برده و نام متلمذین و تربیتیافتگان آنان را که هر کدام چون شمع تابان و فروزان در تاریخ روحانیت شیعه می‌درخشند تحت عنوان ملحقات، طبع و نشر سازیم تا محققین و محشین به نقش و شعاع وجودى آنان پى ببرند انشاء الله تعالى.»[۵]
نویسنده با معرفی تاریخچه ایروان آغاز می‌کند و ایروان را جزئی جدا شده از ایران می‌شمارد. از جنگ‌های روسیه با ایران می‌گوید و اقوام و وضعیت جغرافیایی و سیاسی ارمنستان آن زمان صحبت به میان می‌آورد. وی درباره قره‌باغ چنین می‌نویسد: «قره‌باغ و نخجوان مورد مشاجره بوده و هرازگاهى با تصمیم مقامات اتحاد جماهیر شوروى دست‌به‌دست گردیده و زمانى قلمرو آذربایجان و زمانى قلمرو ارمنستان بهحساب آمده است و در زمان فروپاشى امپراطورى شوروى جز قلمرو آذربایجان محسوب میگردیده است. پس از اعلام استقلال کشورهاى مشترکالمنافع ارامنه خانکندى، با راه انداختن تظاهراتى، خودمختارى قره‌باغ را اعلام نموده و با حمایت ارمنستان و روسیه و فرانسه جنگ با آذربایجان را آغاز کردند. حکومت فعلى قره‌باغ در اختیار حزب داشناک بوده و با دولت فعلى ارمنستان در پارهاى از مسائل در تضاد هستند.»[۶] و درباره کوه‌های آرارات می‌نویسد: «تاریخ، گویاى این معناست: که کشتى نوح پس از طوفان در قله طرف راست این کوه مستقر گردیده است.»[۷] وی سپس به توصیف خاندان ایروانی می‌پردازد و بیان می‌دارد که مرادش از خاندان ایروانی، افراد عالم این خانواده هستند نه دیگر ابعاد این خاندان.[۸] «خاندان ایروانى از بیوت فضل و فقاهت و زعامت و مرجعیت شیعه در ایران و عراق و قفقاز شوروى بوده است. این طایفه از ذریه ملا محمد (1211- 1306ق) فرزند ملا محمدباقر ایروانى مشهور به فاضل ایروانى است، وى از مراجع تقلید، در ایران، ترکیه، هندوستان، قفقاز و آذربایجان شوروى در عصر خویش بوده است، او بانى نهضت علمى این خاندان و از آیات عظام و زعماى امامیه است.»[۹] وی سپس به معرفی میرزا علی ایروانی از دیدگاه خانبابا مشار می‌پردازد؛ حاج میرزا علی ابن شیخ عبدالحسین بن ملا علی‌اصغر ایروانی نجفی (1301-1354ق) و تألیفات وی مانند الذهب المسكوك في اللباس المشکوک، عقد اللئالي في فروع علم الإجمالي، نهایة النهایة في شرح الكفايه، حاشیة المكاسب و... را نام می‌برد.[۱۰] از جمله کارهای مصنف در این اثر استناد فراوان به تصاویر مختلف است. وی در این کتاب، شخصیت آیت‌الله ایروانی را از دیدگاه شخصیت‌های مختلفی مانند آیت‌الله وجدانی فخر، سید ضیاء‌الدین اشکوری و... معرفی می‌کند. امام خمینی(ره) در سفر به نجف، یک هفته در درس آیت‌الله ایروانی حاضر شدند.[۱۱] مراجعی چون آیت‌الله خویی، مرعشی نجفی و مفسرانی مانند علامه طباطبایی، فقیهانی همچون میرزا علی‌اکبر مرندی و محدثی مثل علامه امینی، از شاگردان میرزا علی ایروانی بوده‌اند. از دیگر شاگردان او می‌توان از: سید محمدهادی میلانی، قاضی طباطبایی شهید، علی غروی علیاری و... نام برد.[۱۲] «فاضل ایروانى اولین کسى است که شهریه را باب نمود؛ قبلاً وجوه شرعیه به صورت تقسیم در بین طلاب بوده و نه بهصورت شهریه و همه ماهه.»[۱۳] نویسنده در ادامه نگرشی کوتاه به زندگی میرزا یوسف ایروانی نجل (پسر) آیت‌الله علی ایروانی می‌اندازد.[۱۴] و در ادامه کتاب افراد دیگری را از این خاندان معرفی می‌نماید: مانند؛ حاج عبود ایروانی خادم الحسین(ع)، شیخ علی‌اصغر ایروانی، شهید محمدعلی ایروانی، شیخ عبدالحسین ایروانی حائری، سید مرتضی ایروانی، ملا محمد ایروانی و...[۱۵] و در ادامه شاگردان، آثار، جایگاه و شخصیت علمی این افراد را بیان می‌کند.
وضعیت کتاب
فهارس فنی شامل، فهرست اعلام، منابع و مآخذ، مطالب و تراث، در انتهای کتاب آمده است. صفحات 2،4،5 و 18 کتاب حاوی تصاویری از آیت‌الله ایروانی، رونوشت دستخط سید باقر مصطفوی و شمس‌الدین واعظی و تصویر مسجد ایروان است. ص36 تصویر پل ایروان، ص76 تصویری از قدرت‌الله وجدانی فخر، صفحات 85 تا 98 رونوشت دستخط ایروانی از کتاب‌های کفایه، صلاة، قاعدة الامکان و الاصول است. همچنین صفحات 103، 107، 108، 115، 120، 129، 147، 153، 155، 160، 184-189، 193، 203، 226-227، 232-239، 243-248، 257-258، 269-283، 322، 391، 421، 426، 448، 465-472، 475، 477-487، 523، 528، 534-551، دارای تصاویری از علما و اجازات و... هستند. صفحه 464 جدول نسب‌نامه فرزند مؤلف به آیت‌الله ایروانی را ذکر کرده است.
پانویس
منابع مقاله
- قرآن کریم، ترجمه فولادوند.
- مقدمه و متن کتاب.