تدبير الحبالي و الأطفال و الصبيان و حفظ صحتهم و مداواة الأمراض العارضة لهم
| تدبیر الحبالي و الأطفال و الصبیان و حفظ صحتهم و مداواة الأمراض العارضة لهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمد، محمود حاج قاسم (محقق) بلدی، احمد بن محمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب تدبیر الحبالی و الاطفال و الصبیان و حفظ صحتهم و مداواه الامراض العارضه لهم |
| ناشر | دار الرشيد للنشر |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1980 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | والدین و کودک کودکان - بهداشت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | RJ 101 /ب8ت4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تدبير الحبالي و الأطفال و الصبيان و حفظ صحتهم و مداواة الأمراض العارضة لهم، كه بيشتر با نام اختصارى «تدبير الحُبالى والاطفال» شناخته مى‌شود، توسط احمد بن محمد بن يحيى بلدى براى وزير دستگاه فاطمى نگاشته شده است.
مؤلف اين اثر را براى درمان و بهداشت كودكان و مادران باردار نگاشته است و شايد بتوان آن را جامع‌ترين تأليف در اين زمينه تا روزگار مؤلف دانست.
ساختار
مؤلف مباحث تخصصى مربوط به طب و بهداشت مادر و كودك را در سه فصل (مقاله) به نگارش درآورده كه هر يك از فصول به ترتيب مشتمل بر 58، 48 و 60 باب تشكيل شده است.
گزارش محتوا
مؤلف در اين اثر از دو شيوه تجربى و نظرى در كنار هم بهره مى‌گيرد. وى در چند باب اول مبانى نظرى و فلسفى‌اى را كه در تدبير و درمان كودكان و زنان باردار مورد نياز است، شرح و توضيح مى‌دهد.[۱]
علاوه بر اين در جاى‌جاى اثرش مصطلحات به‌كار رفته در متن كتاب را به دقت و در عين حال وضوح تعريف مى‌كند.
در كنار پرداختن به مباحث نظرى، استفاده از تجربيات شخصى نيز يكى از شاخصه‌هاى مؤلف است. عبارت‌هاى «ان التجربة تشهد على صحته».[۲]، «قد رأينا ذلك».[۳] و «ما احفظ انى رأيتها».[۴] شاهد توجه مؤلف به امور بالينى و تجربى است.
يكى ديگر از مزاياى قابل توجه اين اثر جامعيت آن است. مؤلف در بررسى امراض سعى بر اين دارد كه از پرداختن به بيمارى‌اى غفلت نورزد، از اين‌رو گاه به شرح و درمان بيمارى‌هایى مى‌پردازد كه قبل از او كسى به آن‌ها توجهى ننموده است.
مؤلف در كنار پرداختن به بيمارى‌هاى اطفال از توجه به حالات زنان باردار نيز غفلت نمى‌ورزد، چرا كه سلامت طفل و جنين به حالات مادر باردار بستگى تام دارد و نمى‌توان اين‌ها را دو مبحث جداى از هم دانست. اين مطلب نشانگر ذوق و آگاهى مؤلف به دانش طب است.
اهميت اين امر آنگاه براى ما روشن مى‌شود كه مى‌بينيم كه در قانون ابن سينا كه ساليان درازى پس از مؤلف نگاشته شده، اين مباحث به صورت پراكنده و گاه استطرادى مطرح شده است.
در فصل اول كتاب به تدبير مادران باردار، جنين و اطفال و مداواى بيمارى‌هاى آن‌ها پرداخته شده است. مؤلف در اين فصل نكته‌هاى بسيار جالبى، كه مقايسه آن‌ها با اطلاعات زمان ما اهميت و دانش او را مشخص مى‌كند، آورده است.
مؤلف در فصل دوم مراقبت‌هاى اطفال و دگرگونى‌هاى بعد از تولد، شير مادر و دايه، رژيم خاص مادران شيرده و مراقبت‌هاى غذايى آن‌ها، آزمايش شير مادر و اصلاح آن، مراحل رشد و تكامل كودك، تغذيه طفل، ورزش‌هاى مناسب و ده‌ها مطلب مفيد ديگر را مطرح كرده است.
وى در فصل سوم به ذكر بيمارى‌هاى گوناگون دوران كودكى و درمان آن‌ها پرداخته است.
وضعيت كتاب
اين كتاب دكتر محمود حاج قاسم محمّد با استفاده از پنج نسخه خطى موجود تحقيق و تصحيح نموده است.
محقق علاوه بر تصحيح و تحقيق متن كتاب، مقدمه‌اى درباره زندگى و آثار مؤلف و نيز جايگاه اين اثر نگاشته است.
علاوه بر اين، وى در خاتمه كتاب فهرستى را براى اعلامى (اشخاص و كتب) كه ذكر آن‌ها در متن كتاب آمده، ترتيب داده است.
مصحح در پاورقى‌هاى اين اثر به بيان اختلاف نسخ و نيز بيان شرح حال اشخاصى كه نام آن‌ها در متن كتاب آمده، و يا توضيح عباراتى از متن كتاب پرداخته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب