تفسیر قرآنی و زبان عرفانی
| تفسیر قرآنی و زبان عرفانی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سعادت، اسماعیل (مترجم) نویا، پل (نویسنده) |
| ناشر | مرکز نشر دانشگاهی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1373 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-01-0725-5 |
| موضوع | تفاسیر عرفانی
عرفان - اصطلاح‌ها و تعبیرها عرفان - جنبه‌های قرآنی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 100 /ن9ت7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تفسیر قرآنی و زبان عرفانی اثر پل نويا، شرق‌شناس مشهور فرانسوى است كه توسط آقاى اسماعيل سعادت به فارسى ترجمه شده است.عنوان فرعى اين كتاب يعنی «تحقيق جديد در باب اصطلاحات تصوف اسلامى» نشان مى‌دهد اين كتاب دنبالۀ تحقيقاتى است كه پيش از وى در زمينۀ مصطلحات تصوف صورت گرفته است.
چنانكه خود نویسنده هم در مقدمه مى‌گويد، اين كتاب مكمّل آثار قبل از آنست.اين كتاب دربر دارندۀ يك مقدمه و پنج فصل است.نويا در مقدمه نخست به سخن بعضى از منتقدان پاسخ مى‌دهد كه صوفى را مترادف با خيال‌پرداز مى‌دانند و سپس به مسألۀ زبان صوفيانه مى‌پردازد و آن را زبان تجربۀ عرفانى مى‌داند.او براى بررسى زبان عرفانى به قرآن روى مى‌كند كه فراهم آورندۀ عناصر بنيادين ادراك دينى براى اذهان مسلمانان است.او زبان عرفانى را به دو نوع زبان متمايز، زبان «عبارت» و زبان «اشارت» تقسيم مى‌كند و مى‌گويد بررسى دربارۀ اين زبان را بايد از قرآن آغاز كرد.او به جاى اينكه پاسخ سؤال خود را مستقيما در قرآن بجويد آن را از امتى كه قرآن مى‌خواند جويا مى‌شود و به بررسى قديم‌ترين تفسيرهاى قرآن مى‌پردازد و در ميان قديم‌ترين تفسيرهاى قرآن، تفسير مقاتل را موضوع نخستين فصل كتاب خود مى‌سازد.
سپس به مقايسۀ ميان مقاتل و حكيم ترمذى، كه هردو كتابى دربارۀ وجوه مختلف واژگان قرآنى نوشته‌اند، دست مى‌زند.در ادامه با بررسى تفسير منسوب به امام جعفر صادق عليه‌السلام آن را نشانۀ آغاز تكوّن زبان عرفانى مى‌داند.نويا تفسير مبتنى بر تجربه را كه شقيق بلخى و خرّاز نمايندگان آن هستند مورد بحث قرار مى‌دهد و سرانجام نشان مى‌دهد كه چگونه در كنار اصطلاحات، زبانى مجازى، يعنى زبان استعاره و نماد، رشد مى‌كند و آن نيز ريشه در قرآن دارد.
في الجمله، تحقيق پل نويا در اين كتاب ما را از طرحهاى اوليۀ تفسير كه هنوز در جستجوى هويت خود بود به تدريج به نوع كاملى از زبان عرفانى رهنمون مى‌شود كه در طى چهار قرن، كه مى‌توان تصوّف آن را «تصوف كلاسيك» ناميد نشو و نما يافته است.
معرفى مؤلف
پل نويا در سال 1925 ميلادى زاده شد.اصلا از مردم عماديّه، واقع در منتهى اليه شمال عراق، به شمار مى‌رود.از جهت تولد به اقليت مسيحى معروف به «آسورى» سريانى زبان تعلق دارد.نويا در موصل نزد دومينیکیان رفته، بعد در لبنان رسوعى شده و سپس به فرانسه مهاجرت كرده است.وى شاگرد ماسينيون و كربن بوده و در سال 1980 ميلادى وفات كرده است.
ويژگى
آنچه در آثار علمى نويا از جمله اين اثر جلب توجه مى‌كند استمرار و انسجام است.انديشۀ اصلى او اينست كه واژگان صوفيه ريشه در قرآن و در تفسير قرآن دارد.اين انديشه تازگى نداشت ماسينيون قبلا آن را بارها گفته بود.ولى نويا بر آن شد كه آنچه را نزد ماسينيون در حالت فرضيه و يقين شهودى بود در واقعيات تحقيق كند و براى آن شواهدى بيابد و اين كار را در بيشتر موارد با تكيه بر متون منتشر نشده انجام داد.
ساختار
كتاب مشتمل بر يك مقدمه از مترجم و شرح حالى از پل نويا به قلم دانيل ژيماره و مقدمه‌اى از خود نویسنده مى‌باشد.اين اثر داراى چهار بخش اصلى ذيل است:بخش اول: تفسير قرآنى و پيدايش زبان عرفانى، كه ذيل آن عناوينى چون:
1-مقاتل، نخستين مفسّر بزرگ 2-قرائت لفظى 3-تفسير و تاريخ 4-تفسير و خيال و...مى‌باشد.
بخش دوم: تجربه، اصل تفسير، عناوينى چون:1-كلمات و وجوه آنها 2-ترمذى در برابر مقاتل يا تجربه به عنوان اصلى در تفسير 3-امام جعفر صادق عليه‌السلام و مبادى واژگان تجربه و... را دربر مى‌گيرد.
بخش سوم:ساختار و واژگان تجربه، عناوين ذيل را دربر گرفته است:1-شقيق بلخى يا تجربه در چهار منزل 2-تجربه خدا در آثار خرّاز 3-كتاب الصّفات يا تجربۀ قرب به خدا 4-«كتاب الحقائق» یا حقيقت كلمات و غيره.
بخش چهارم:از تمثيل‌ها تا نمادهاى تجربه كه مشتمل بر عناوين:1-نورى يا زبان تمثيلى تجربه 2-نفّرى يا نمادهاى تجربه مى‌باشد.
در ادامه منابع عربى و ساير منابع(فرانسه، آلمانى، انگليسى و تركى) و نيز فهرست آيات، نامهاى خاص و اصطلاحات به كتاب افزوده شده است.
نسخه‌شناسى
اين كتاب به قلم آقاى اسماعيل سعادت به فارسى ترجمه و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 375 صفحه براى اولين بار در سال 1373 شمسى از سوى مركز نشر دانشگاهى منتشر شده است.
منابع مقاله
- بهاء‌الدين خرمشاهى دانشنامه قرآن، ج اول ص728 و ج دوم ص2284
- مقدمه مترجم و مقدمه دانيل ژيماره