حاکمان شیعی در بستر تاریخ

    از ویکی‌نور
    حاکمان شيعي در بستر تاريخ
    حاکمان شیعی در بستر تاریخ
    پدیدآورانجمعی از نویسندگان پژوهشکده باقر العلوم علیه‌السلام (نویسنده)
    عنوان‌های دیگرحاکمان شیعه
    ناشرسازمان تبليغات اسلامی، پژوهشکده باقر العلوم(ع)
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1389 ش
    چاپ2
    شابک978-600-5529-29-6
    موضوعشاهان و فرمان روایان - سرگذشت‌نامه

    شیعه - تاریخ

    کشورهای اسلامی - تاریخ

    کشورهای اسلامی - سرگذشت‌نامه
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏DS‎‏ ‎‏35‎‏/‎‏63‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏2
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    حاكمان شيعى در بستر تاريخ، كارى است از پژوهشكده باقرالعلوم كه توسط جمعى از نويسندگان به زبان فارسى نگارش شده است.

    ساختار

    كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و هفت بخش است كه هر بخش فصول متعددى را در بر دارد.

    گزارش محتوا

    در سخن پژوهشكده مى‌خوانيم: «رشته‌نوشته‌هاى پيش روى، مجموع چند اثر مستقل است كه موضوع آنها گزارش واقعيت‌هاى تاريخى حكومت زمامداران شيعه بوده است كه اكنون در مجموعه‌اى منسجم و با عنوان «حاكمان شيعه» ارائه مى‌گردد»[۱]

    خلاصه مطالب فصول كتاب بدين ترتيب است:

    1. بخش اول با عنوان مختار ثقفى (رايت اميد)، نوشته سيد محمود مدنى بجستانى مقاله‌اى است كه به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها پيرامون مختار ثقفى پاسخ گفته است. نویسنده در ابتداى مقاله با اشاره به تبليغات منفى امويان و زبيريان و جعل روايت‌هاى تاريخى و احاديث ساختگى مى‌نويسد: «ما در اين نوشته به پاسخگويى به اين اتهام‌ها و بررسى اين روايت‌هاى تاريخى و احاديث جعلى نيستيم؛ زيرا اين كارى است كه مجالى گسترده‌تر از اين مى‌طلبد، ولى اكنون به‌صورت گذرا به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها اشاره مى‌كنيم»[۲]نویسنده سپس در ضمن چهار فصل به بررسى حيات مختار از تولد تا شهادت پرداخته است.
    2. دومين بخش كتاب با عنوان علويان طبرستان (پرچمداران امر به معروف) به قلم بهاءالدين قهرمانى‌نژاد شائق، مشتمل بر يك مقدمه و پنج فصل است. ابتدا ريشه لغوى واژه طبرستان بررسى شده است. پس از آن حكومت علويان از ظهور تا افول مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده در انتهاى اين بخش چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه «حكومت علويان طبرستان اولين دولت شيعى بود كه دولتى بر مبناى اصول ارزشى را تجربه كرد. ظهور و افول اين دولت با تلخى‌ها و شيرينى‌هاى فراوانى مواجه بود كه با توجه به وضعيت خاص آن زمان، مشكلات بزرگ، موانع اصلى در راه تشكيل حكومت مستقل از خلفاى عباسى، در مجموع كار بزرگى محسوب مى‌شود[۳]
    3. بخش سوم كتاب با عنوان حمدانيان (اولين مدافعان قدس) توسط خليل صنعتگر نگارش شده است. حمدانيان به سرزمينى در حد نصف سوريه امروزى كه در حد فاصل جهان اسلام و روم شرقى واقع شده است، حكومت داشتند[۴]اين بخش از كتاب با بررسى پيشينه تاريخ حمدانيان و جغرافياى سياسى و حكومتى حمدانيان آغاز و به انقراض دولت حمدانيان ختم شده است. در آخر نيز مطالب بخش در شش شماره خلاصه شده است.[۵]
    4. سيف‌الله نحوى، نویسنده بخش چهارم با موضوع آل‌بويه (حاميان فرهنگى تشيع) است. نویسنده ابتدا حكومت آل‌بويه را از ظهور تا فرمانروايى مورد بررسى قرار داده است. آخرين فصل اين بخش به خدمات فرهنگى آل‌بويه به شیعیان و مكتب تشيع اختصاص يافته كه در دو محور كتاب و كتابخانه و مراسم و شعائر شیعیان مطالعه شده است. در خاتمه اين بخش نيز عوامل ظهور و سقوط آل‌بويه ذكر شده است.[۶]
    5. «سربه‌داران» موضوعى است كه حسن ابراهیم‌زاده در بخش پنجم به آن پرداخته است. در مقدمه اين بخش مى‌خوانيم: «بى‌شك نهضت و دولت سربه‌داران با همه كاستى‌ها و نقاط ضعف، دولتى برآمده از رهبرى دينى و استوار بر آموزه‌هاى دينى بوده و آن را مى‌توان در زمره نهضت‌هاى صاحب ايدئولوژى بشمار آورد و از آن به‌عنوان سندى پرافتخار از ستم‌ستيزى تشيع و كارآمدى دين در اداره حكومت ياد كرد»[۷]نویسنده در اين بخش در ضمن هفت فصل، نگاهى داشته است به بستر زمانى و مكانى و نيز زمينه‌هاى فرهنگى، سياسى و... در شكل‌گيرى نهضت سربه‌داران، شاخصه‌ها، علل و عوامل سقوط و تأثيرگذارى اين نهضت بر خيزش‌هاى منطقه‌اى در اين عصر[۸]
    6. صفويان (نماد اقتدار دينى)، عنوانى است كه محمدباقر پورامينى براى مقاله خويش برگزيده است. «صفويان» واژه‌اى است كه به پيروان شيخ صفى‌الدين اردبيلى اطلاق مى‌شده است، لذا نویسنده، شناخت شيخ صفى و خاندان او را مدخلى بر آشنايى با صفويان و چگونگى زايش و گسترش آنان در بستر اجتماعى و فرهنگى خاص آن دوران قرار داده است.[۹]سپس فعالیت‌های شاهان صفوى را مورد بررسى قرار داده است. در پايان نيز روايت غم‌بار فروپاشى را كه با تسليم شدن شاه سلطان حسين در برابر محمود افغان صورت گرفته، نقل كرده است.[۱۰]
    7. تيپوسلطان (سفير رهايى)، عنوان بخش هفتم كتاب به قلم سعيد عباس‌زاده است. در تاريخ شبه‌جزيره هند «تيپوسلطان» نامى پرافتخار و آشنا براى همه مردمان آن ديار است. هندیان هنگامى كه از مبارزات دوران پيش از استقلال سخن مى‌گويند، از اين مرد بزرگ به‌عنوان قهرمان جنگ‌وستيز با استعمار، به بزرگى ياد مى‌كنند و اكنون كه دو قرن از زندگى وى مى‌گذرد، همچنان يادش را زنده نگه داشته‌اند[۱۱]نویسنده در فصل اول كتاب نگاهى گذرا به سرزمين پهناور هند و زادگاه تيپوسلطان داشته است. سپس پيشينه هند و تاريخ ورود اسلام به هند و تاريخ تشيع در هند را مورد بررسى قرار داده است. آخرين فصل اين بخش به عصر تيپوسلطان اختصاص يافته كه با شرح زندگانى وى آغاز شده و با ذكر جنبه‌هاى بارز زندگى تيپو به اتمام رسيده است.[۱۲]

    وضعيت كتاب

    فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است. در انتهاى اثر، كتاب‌نامه و در پانوشت صفحات آدرس مطالب، توضيحات برخى الفاظ و عبارات ذكر شده است.

    پانويس

    1. سخن پژوهشكده، ص11
    2. همان، 15
    3. همان، ص237
    4. همان، ص335
    5. همان، ص351 - 355
    6. همان، ص359 - 456
    7. همان، ص659
    8. همان
    9. همان، ص623
    10. همان، ص635 - 898
    11. همان، ص901
    12. همان، ص903 - 972

    منابع مقاله

    مقدمه و متن كتاب.

    وابسته‌ها