داعی، ادریس بن حسن
| نام | ادریس بن حسن داعی |
|---|---|
| نامهای دیگر | قريشي، ادريس بن حسن
قرشي، ادريس بن حسن داعي مطلق، ادريس بن حسن عمادالدين، ادريس بن حسن |
| نام پدر | حسن |
| متولد | / 794ق |
| محل تولد | قلعه شبام در یمن |
| رحلت | / 872ق |
| اساتید | نزد عمویش درس خوانده |
| برخی آثار | زهر المعاني
عیون الأخبار و فنون الآثار في فضائل الأئمة الأطهار |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06530AUTHORCODE |
عمادالدین ادریس بن حسن بن عبدالله بن علی بن ولید انف (794-872ق)، مورخ، متکلم و ادیب یمنی، نوزدهمین داعی مطلق طیبیان از فرقه اسماعیلیه است.[۱].
«نزهة الأفکار»، از جمله آثار اوست.
تولد
او در سال 794ق، در قلعه شبام در یمن به دنیا آمد.
تحصیلات
در نزد پدر و عمویش درس خواند.
او از خاندانی برآمده بود که بیش از سه قرن ریاست و رهبری دعوت یمن را برعهده داشتند. ادریس در 832ق، به‌عنوان نوزدهمین داعی مطلق جانشین عمویش شد. وی که از جنگجویان و سلحشوران نیز بود، در چندین نبرد علیه زیدیان جنگید.
ادریس سیاستهای داعیان پیش از خود را ادامه داد؛ با امرای رسولی زبید دوستی و اتحاد خود را حفظ کرد و نسبت به زیدیان صنعا و دیگر جاهای یمن دشمن باقی ماند. با معاضدت الملک الظاهر رسولی (831-842ق)، با منصور علی زیدی جنگید. در حقیقت، وی پیوسته با زیدیان در نزاع بود و چند قلعه را از نو به زیر سلطه درآورد. نیز از حمایت و دوستی دو برادر طاهری، یعنی علی و عمر، که در 858ق، عدن و زبید را گرفتند و به‌جای رسولیان، امرای جدید یمن سفلا شدند، بهره‌مند بود. ادریس به امور دعوت در مغرب هند توجه خاصی داشت و در طی دوران طولانی چهلساله داعیت خود در پیشرفت و موفقیت اسماعیلیه طیبی در گجرات سهم بسیار داشت[۲].
وفات
وی در سال 872ق، درگذشت[۳].
آثار
ادریس، معروفترین مورخ نهضت اسماعیلی بود و سه اثر تاریخی عظیم تألیف کرد. در هفتمین و آخرین جلد «عيون الأخبار» خود، مطالب ذ‌ی‌قیمتی درباره صلیحیون، دوره خلافت مستعلی و آمر و مرحله آغازین دعوت طیبی در یمن حکایت می‌کند. نیز تفصیلات مهمی درباره داعیان مختلف یمن در این کتاب هست.
دومین کتاب داعی ادریس که تاریخی دو جلدی درباره اسماعیلیه یمن، به‌خصوص بعد از سقوط سلسله صلیحیون تا سال 853 است، «نزهة الأفكار» نام دارد. این کتاب کامل‌ترین و صحیح‌ترین تاریخ دعوت یمن بعد از برافتادن صلیحیون است. داعی ادریس توجه خاص به دعوت اسماعیلی در هند داشته است و در کتاب نزهة الأفكار، اشارات زیادی به دعوت هند و ارتباطات میان جماعات اسماعیلی یمن و هند می‌کند. کتاب سوم داعی ادریس که «روضة الأخبار» نام دارد و ادامه تاریخ قبلی است، حوادث و رویدادهای زمان او را از 845ق، تا 870ق، در بر دارد. تواریخ داعی ادریس، روشنی ارزشمندی بر مسائل، رویدادها و شخصیتهای اسماعیلی می‌افکنند که در جای دیگر مورد بحث قرار نگرفته‌اند؛ ازاین‌جهت، این کتاب‌ها برای فهم تاریخ قرون میانه نهضت اسماعیلی طیبی در یمن، از منابع ضروری بشمار می‌روند. باید افزود که سنت نوشتن تلخیص و مجموعه آثار اسماعیلی در یمن با کتاب «زهر المعاني» داعی ادریس به اوج خود می‌رسد. داعیان و مؤلفان طیبی دیگر نیز مجموعه‌های اسماعیلی مهمی گردآوری کرده‌اند که البته به‌ندرت محتوی تفصیلات تاریخی هستند[۴].
پانویس
منابع مقاله
- دفتری، فرهاد، «تاریخ و عقاید اسماعیلیه»، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، نشر و پژوهش فرزان‌روز، چاپ اول، 1375ش.
- بوسنینه، منجی،،موسوعة آعلام العلماء و الأدباء العرب و المسلمين»، تونس، جامعة الدول العربية، المنظمة العربية للتربية و الثقافة و العلوم، چاپ اول، 1425ق.
