دليل تحرير الوسيلة (كتاب الوقف)
| دلیل تحریر الوسیلة (کتاب الوقف) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیفی مازندرانی، علی‌اکبر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تحریر الوسیله. برگزیده. شرح کتاب الوقف |
| ناشر | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 183/9 /خ8 ت30235 1300ب |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دليل تحرير الوسيلة: كتاب الوقف اثر آیت‌الله شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، پژوهشى تحليلى استدلالى در مبناى مستندات و مدارک آرا و مسائل مطرح شده در كتاب تحرير الوسيله است و در بخش حاضر در حدود 650 صفحه مجموعه‌اى وسيع از اين مبانى در فروعات مربوط به وقف و شرايط و احكام وقف شناسايى و تشريح گرديده است.
انگيزه تأليف
هدف اصلى نویسنده شناسايى همه نظريات و مبانى و ادله هر نظريه درباره جزييات باب وقف و تبيين دلايل و زمينه‌هاى استنباط احكام و فتاوى امام خمينى و مقايسه با مستندات و ادله فقهى و آراى ديگر فقهاى شيعه است.
ساختار
نویسنده به تفصيل، آرا و اقوال فقيهان شيعه را با آراى امام خمينى مى‌سنجد و مبانى و مدارک هر مسئله را شناسايى مى‌كند و با بررسى جنبه‌هاى سندى و دلالتى اين مدارک و مستندات، ارزش فتاوى و نظريه‌ها را توضيح مى‌دهد.
در تبيين نظريه‌ها بيشتر به آراى فقهى حضرت آیت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى كه بيشترين اختلاف نظر را با صاحب تحرير الوسيله داشته، تكيه كرده است. نویسنده در زمينه ضعف سند روايات به نظريه و عمل مشهور معتقد است و از طرف ديگر ادله قرآنى و روايى و قواعد فقهى را صريح و مكفى در استنباط احكام مى‌داند و حجيت اجماع و اجماعات ادعا شده از سوى برخى از فقها را زير سؤال برده است. بنا بر اين از نظر نویسنده با تكيه بر قواعد اصولى فقهى مى‌توان كليات و مسائل و احكام را استنباط كرد و با تعمق در روايات و آيات فقهى كه پشتوانه فتاوى فقها مى‌باشند به آسانى فروعات گسترده فقهى و مسائل مبتلابه را مى‌توان استخراج و مبانى آنها را مستحكم ساخت و خارج از اين مجموعه به ادله استحسانى و قياسى و اجماعات كه محصول ذهن بشرى است نيازى نيست.
گزارش محتوا
در تبيين استدلالى مباحث وقف ابتدا از تعريف وقف در انظار فقها بحث كرده سپس ضمن بررسى صيغه وقف و عبارات مختلف آن از شرايط وقف، اهميت قصد قربت، شرط قبض، مفهوم دوام و حبس سخن گفته و مستندات روايى هر كدام از اين موضوعات را به همراه فروعات متعدد فقهى آن توضيح داده است، ضمن اين كه در طرح مدارک و ادله روايى به بررسى وثاقت راويان و نقد سندها اهميت داده و در تحقيقى استدلالى، ميان روايات از لحاظ سندى و محتوايى مقايسه و تطبيق انجام داده است.
در ادامه شرايط واقف، شرايط موقوفه و شرايط موقوف عليه به تفصيل و تفكيك آمده است.
اين مباحث حاوى فروعات بسيارى است و در اين بررسى مستندات روايى هم به تفكيك ارزيابى شده و تفاوت‌هاى اين شرايط در هر سه قسمت تشريح گرديده است. تعيين مراد واقف، احكام بيع وقف و اجاره وقف از ديگر مسائل سنتى فقه وقف محسوب مى‌شود كه نویسنده سعى كرده آرا و اقوال فقهاى قديم و متأخر را با هم مقايسه و تطبيق دهد.
در هر كدام از مباحث، هدف اصلى تبيين و تشريح آرا و مبانى فقهى امام خمينى در مسائل و احكام وقف بر اساس فقه استدلالى شيعه است و بر پايه اين هدف اساسى از اختلاف نظرهاى ايشان با ديگر فقها پيرامون ماهيت وقف و شرايط تحقق آن و نيز خصوصيات و احكام مخصوص واقف و موقوف عليهم بحث شده و نتايج و پى‌آمدهاى اين اختلاف نظرها به اختصار بيان شده است.
اداره و توليت وقف و نظارت بر موقوفات كه از جنبه‌هاى مديريتى و اقتصادى و اجتماعى وقف است، از ديگر مباحث مهم فقه وقف است كه توجه فقها را به خود جلب نموده است. صاحب تحرير الوسيله نكات و جزييات مديريت اوقاف و موقوفات را بر مبناى نظريات اصولى خويش مطرح كرده و در شرح آن ابعاد اين مبانى روشن شده است.
در متن و شرح آن ابعاد فقهى توليت وقف با ابعاد اجتماعى و آثار و پى‌آمدهايى كه در توسعه علوم و معارف الهى در جامعه اسلامى دارد بيان گرديده و بر اهميت اداره صحيح و كاربردهاى اموال و املاك موقوفه در مصارف صحيح و مورد نظر واقف تأكيد شده و مشخصات و مصداق‌هاى فقهى و شرعى مصارف وقف و نحوه نظارت بر اين مصارف بررسى و تحليل گرديده است و نيز مستند شرعى و دليل روايى فقهى هر فرع از فروعات گسترده وقف و مديريت و توليت و نظارت بر وقف و موقوفات طرح شده است.