رصف المبانی في شرح حروف المعاني

    از ویکی‌نور
    رصف المبانی في شرح حروف المعاني
    رصف المبانی في شرح حروف المعاني
    پدیدآورانمالقی، احمد بن عبد النور (نويسنده) خراط، احمد محمد (محقق)
    ناشرThe Oriental Translation Fund ** دار القلم
    مکان نشرسوریه - دمشق
    سال نشر1423ق - 2002م
    چاپ3
    شابک-
    موضوعزبان عربی - نحو
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‎‏/‎‏م‎‏2‎‏ر‎‏6 6151 ‏PJ‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    رصف المباني في شرح حروف المعاني، نوشته احمد بن عبدالنور مالقی (630-‌702ق)، از علمای ادبیات عرب (نحو) است[۱]. این اثر پیرامون حروف معانی نوشته شده و توسط احمد محمد خراط تحقیق شده است. بررسی مطالب نویسنده در این اثر نشانگر پیروی او از رویکرد نحوی بصریان و تأیید نظرات آنان در مسائل مختلف مطرح‌شده، است؛ بااین‌وجود وی در مواقعی، نظرات نحوی کوفیان را مورد بحث قرار داده است[۲]. این کتاب همان گونه که از نامش پیداست در شرح و تبیین حروف معانی و بررسی کاربردهای آن در کلام است[۳]. نویسنده ساختار کتاب را بر اساس حروف معجم (الفبا) تنظیم کرده است، لکن در مواری بر این نظم استوار نمانده است. او گاهی در طرح مطالب، ترتیب را رعایت نکرده است؛ از آن جمله می‌توان به بحث ادوات اشاره کرد که نویسنده باب نون را بر باب فاء مقدم کرده است. در برخی مواضع دیگر این بخش نیز این ناهماهنگی قابل مشاهده است[۴].

    نویسنده، مطالب کتاب را در دو بخش اساسی مطرح کرده است. در بخش نخست آن، که سخن از حروف معانی به شکل اجمالی است، به ذکر همه حروف معانی اعم از مفرد و مرکب، تقسیم حروف یادشده به عامل و غیر عامل، سپس به نام‌گذاری حروف از جهت معانی آنها بر اساس اصطلاحات نحوی، پرداخته است. وی در بخش دوم، تمام حروف معانی را ذکر کرده و معنای تک‌تک آنها را به شکلی تفصیلی تبیین نموده است. وی تنها به شرح معانی مختلف این حروف بر مبنای استعمال آن در کلام عرب پرداخته و از ذکر احکام جانبی آن، که در کتب مفصل و جامع نحوی به‌تفصیل دنبال می‌شود، پرهیز کرده است[۵]. وی در طرح مطالب مختلف کتاب همواره به قرآن، احادیث نبوی، شعر و لغت عرب، سخنان عرب و امثال آنها استشهاد نموده است[۶]. وی سیزده حرف از حروف معانی مفرد (همزه، باء، تاء، کاف و...) و هشتادودو حرف مرکب (کی، لا، لم، منذ و...) را ذکر کرده و بر اساس عامل بودن یا نبودن تقسیم کرده و به شرح و توضیح آنها پرداخته است[۷].

    پانویس

    1. ر.ک: فروخ، عمر، ج6، ص‌342
    2. ر.ک: مقدمه محقق، ص‌32-37
    3. رک: همان، ص‌27
    4. رک: همان، ص‌27
    5. رک: همان، ص‌28-‌30
    6. رک: همان، ص‌50-61
    7. ر.ک: فروخ، عمر، ج6، ص‌342

    منابع مقاله

    1. مقدمه محقق.
    2. فروخ، عمر، «تاريخ الأدب العربي»، بیروت، دارالعلم للملايين، 2006م، چاپ هفتم.

    وابسته‌ها