شرح الفاسي علی الشاطبية

    از ویکی‌نور
    ‏شرح الفاسي علی الشاطبية
    شرح الفاسي علی الشاطبية
    پدیدآورانشاطبی، قاسم بن فیره (نويسنده)

    حسين، عبدالله ربيع (مقدمه‌نويس)

    موسي، عبدالرزاق بن علي (محقق)
    عنوان‌های دیگرشرح الفاسي علي الشاطبية، المسمي باللآلي الفريدة في شرح القصيدة

    حرز الاماني و وجه التهاني. شرح

    اللآلي الفريده في شرح القصيده
    ناشرمکتبة الرشد ناشرون
    مکان نشرعربستان - رياض
    سال نشرمجلد1: 2005م , 1426ق,

    مجلد2: 2005م , 1426ق,

    مجلد3: 2005م , 1426ق,
    موضوعشاطبی، قاسم بن فیره، 538 - 590ق. حرز الاماني و وجه التهاني - نقد و تفسير

    شعر عربي - قرن 6ق.

    قرآن - قرائت
    زبانعربی
    تعداد جلد3
    کد کنگره
    ‏‏BP‎‏ ‎‏75‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏2‎‏ ‎‏ح‎‏40‎‏272
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    شرح الفاسي علی الشاطبية المسمی باللآلي الفريدة في شرح القصيدة، شرح محمد بن حسن بن محمد فاسی (متوفی 656ق)، بر «حرز الأماني و وجه التهاني»، معروف به شاطبیه، تألیف ابومحمد شاطبی (متوفی 590ق) است. عبدالله ربیع محمود حسین، بر این کتاب مقدمه نوشته است. تحقیق و پاورقی‌های کتاب نیز به قلم عبدالرازق بن علی بن ابراهیم موسی است.

    آثار متعددی که در شرح به‌صورت منظوم یا‎ منثور‎ به‌منظور آسان کردن آموزش‎ قرائات هفت‌گانه تدوین شد و تأثیر‎ بسزایی‎ در رونق و گسترش این‎ قرائات‎ داشت، بسیارند که در این میان، دو تألیف به‌طور خاص جلوه‌گر است:

    1. التيسير‎ في‎ القراءات السبع: این کتاب تألیف ابوعمرو عثمان‎ بن‎ سعید دانی‎ اندلسی‎ (٤٤٤ق‎) است. از جمله ویژگی‌های این کتاب، اختصار و حذف روایات افزون بر دو راوی از قراء سبعه، اتقان و استحکام‎ مطالب‎، پرهیز از نقد قرائات و اکتفا به‎ نقل‎ آنهاست‎.
    2. قصیده‎ حرز‎ الأماني و وجه التهاني،‎ معروف‎ به قصیده شاطبیه: سروده ابوالقاسم شاطبی اندلسی (متوفی 590ق)، از جمله منابع مهم علوم و فنون قرائات است که در قرن ششم تألیف شده است. این قصیده در‎ واقع‎، شکل‎ منظوم‎ کتاب‎ التيسير‎ و تعداد ابیات آن بالغ بر ١١٧٣ بیت است. در این قصیده، شاطبی برای هریک از قاریان و راویان هفت‌گانه رمزی را برگزیده و به قرائت ایشان اشاره می‌کند‎. البته در شش مورد، شاطبی وجهی از قرائات سبع را غیر از آنچه در التيسير آمده را بیان می‌کند. بر این‎ قصیده‎ تاکنون ده‌ها شرح و توضیح نوشته شده است. از جمله این شروح می‌توان به فتح الوصيد تألیف علی بن محمد سخاوی (٦٤٣ق)، كنز المعاني تألیف جعبری (٧٣٢ق)، سراج القاري‎ المبتدي‎ و تذكار المقرئ المنتهي، تألیف ابن قاصح بغدادی (٨٠١ق) اشاره کرد[۱]‎.

    در ابتدای کتاب، شرح حال محقق و آثار او مورد بررسی قرار گرفته است و پس از آن مقدمه‌هایی به قلم عبدالله ربیع محمود حسین، محمد تمیم زعبی و محمد احمد ابوزید بر کتاب نوشته شده است[۲]‎.

    محقق کتاب در مقدمه، امتیازاتی را که سبب شده این اثر را برای تحقیق برگزیند، برشمرده است. بحث در ریشه‌های لغت و لهجه‌های آن، اشتمال بر بسیاری از مذاهب لغویون، نحاة و قراء پیشین، بررسی و تحقیق موضوع با تعلیل و احتجاج، کمال در نص و تقدم زمان تألیف، از جمله ویژگی‌های این شرح است[۳]‎.

    وی همچنین فعالیت‎های تحقیقی خود در این کتاب را در سه بخش دانسته است:

    1. بخش اول: مقدمه، شرح حال مختصر مؤلف و شارح، توضیح کوتاهی پیرامون علم قرائت و تطورات آن و اولین کسی که در این موضوع اثری نوشته است، مبادی علم قرائت، تعریف و فایده آن، فرق بین قرائات و روایات و طرق، مقایسه مختصر بین «اللآلي الفريدة» فاسی (متوفی 656ق) و «كنز المعاني» محمد بن احمد موصلی (متوفی 656ق).
    2. بخش دوم: تحقیق کتاب که مشتمل بر معرفی نسخه‌های کتاب، بررسی صحت انتساب کتاب به مؤلف، شیوه تحقیقی محقق، نص کتاب و تعلیقات و پاورقی‌های آن است.
    3. بخش سوم که عبارت است از خاتمه و فهارس فنی[۴]‎.

    فهارس مصادر و مراجع مخطوط و مطبوع به‌تفکیک، ابیات و مصراع‎ها، اعلام و فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است.

    پانویس

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. محفوظی موسوی، سید یوسف، «نقد و بررسی کتاب البدور الزاهرة في القراءات العشر المتواترة من طريقي الشاطبية و الدري»، پایگاه مجلات تخصصی نور، بینات، زمستان 1376، شماره 16، صفحه 126 تا 136.
    3. حاجی اسماعیلی، محمدرضا، «گستره جغرافیای تاریخی قرائات در جهان اسلام»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مطالعات قرائت قرآن، بهار و تابستان 1393، شماره 2، صفحه 109 تا 128.

    وابسته‌ها