شرح المذاهب أهل السنة و معرفة شرائع الدين و التمسك بالسنن
| شرح المذاهب أهل السنة و معرفة شرائع الدين و التمسك بالسنن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن شاهین، عمر بن احمد (نويسنده) عادل بن محمد (محقق) |
| ناشر | مؤسسه قرطبة |
| مکان نشر | بی جا |
| سال نشر | 1995م , 1415ق |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ب6ش4 28/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح المذاهب أهل السنة و معرفة شرائع الدين و التمسك بالسنن، اثر ابوحفص عمر بن احمد بن عثمان بن شاهین (متوفی 385ق)، کتابی است روایی در بیان فضیلت‌های برخی از صحابه و بیان عقاید سلف که با تحقیق ابوعبدالرحمن عادل بن محمد، به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و مطالب، دربردارنده جزء هجدهم، نوزدهم و بیستم از کتاب ابن شاهین می‌باشد. متأسفانه سایر اجزای کتاب مفقود بوده و فقط همین سه جزء امروزه در دسترس می‌باشد[۱].
در ابتدای هر جزء، به سلسله راویان احادیث ذکر شده در آن، اشاره شده است.
ترتیب روایات در هر جزء، بر اساس ترتیب خلافت خلفای راشدین می‌باشد؛ بدین‌صورت که ابتدا یک روایت در فضیلت ابوبکر ذکر شده و سپس، به ترتیب، یک روایت برای عمر، یک روایت برای عثمان و یک روایت برای حضرت علی(ع) و سپس، این دور تکرار گردیده است.
انتساب کتاب به مؤلف
در صحت انتساب کتاب به ابن شاهین، چندین شاهد وجود دارد که عبارتند از:
- نسخه کتاب، منقول از نسخه طناجیری (متوفی 439ق) شاگرد مؤلف بوده و وی به صحت این انتساب، اشاره نموده است.
- اشاره ابن حجر عسقلانی در «المعجم المؤسس».
- منقولات اهل علم از جمله خطیب بغدادی و ابن عساکر در کتاب تاریخ، ابن تیميه در کتاب «التوسل و الوسيلة» و سیوطی در کتاب «اللآلي»[۲].
گزارش محتوا
در مقدمه، ابتدا به موضوع کتاب و نویسنده آن اشاره گردیده[۳] و سپس، ضمن ارائه شرح‌حال مختصری از مؤلف[۴]، به توصیف نسخ خطی کتاب و بررسی صحت نسبت آن به مؤلف، پرداخته شده است[۵]،
مؤلف این اجزا از کتاب خویش را به بیان فضایل صحابه و آل‌البیت پیامبر(ص) اختصاص داده است. جزء هجدهم، با سخنانی در رد و مذمت قدریه[۶] و جهمیه و متعزله آغاز گردیده[۷] و سپس، روایاتی در فضیلت احیای سنن[۸] و امیدواری به ثواب الهی ذکر گردیده است[۹].
در ادامه، در بابی تحت عنوان فضیلت خاص هر یک از صحابه ده‌گانه، به ذکر روایاتی پرداخته شده است که به فضیلت ابوبکر، عمر، عثمان و حضرت علی(ع) اشاره داشته و خاص ایشان بوده و کسی در آن فضیلت، با ایشان مشارکت ندارد. از جمله این روایات، می‌توان به روایت منزلت[۱۰]، «علی مني و أنا منه و هو ولی کل مؤمن بعدی»[۱۱]، «من کنت مولاه فعلی مولاه»[۱۲] و روایت مربوط به فضیلت ازدواج آن حضرت با حضرت فاطمه(س) اشاره کرد[۱۳]. در این باب مجموعاً 91 روایت ذکر گردیده است.
در ابتدای جزء نوزدهم، به اجازه ابن شاهین به ابن رزاز، ابن کلیب حرانی، ابن نعمه مقدسی، غربانی حصنی، برای روایت کردن از او و نگارش این جزء در روز چهارشنبه، یازدهم جمادی‌الآخر 897ق، اشاره شده است[۱۴].
در این جزء نیز مانند جزء پیشین، به ذکر روایاتی در فضیلت خلفای راشدین پرداخته شده است. از جمله روایاتی که در فضیلت حضرت علی(ع) در این جزء آمده، می‌توان به روایتی مربوط به آوردن آب در شب بدر از چاه برای سپاهیان به فرموده پیامبر(ص)[۱۵]، روایتی در سؤال حضرت زهرا(س) از پیامبر(ص) پیرامون فضیلت پنج تن آل‌عبا(ع)[۱۶]، عبادت بودن نظر به وجه حضرت علی(ع)[۱۷]، برخورداری آن حضرت از علم آدم(ع) حکمت نوح(ع) و حلم ابراهیم(ع)[۱۸]، همراهی آن حضرت با پیامبر(ص) در روز قیامت[۱۹] اشاره کرد.
در انتهای این جزء، روایاتی ذکر گردیده که به فضیلت مشترک خلیفه اول و دوم با هم، اشاره دارند[۲۰].
در جزء بیستم، ابتدا چند روایت در فضیلت مشترک ابوبکر و عمر ذکر گردیده[۲۱]، سپس روایتی در فضیلت خلفای راشدین آمده[۲۲] و پس‌ازآن، روایاتی در فضیلت سایر صحابه همچون طلحه[۲۳]، زبیر[۲۴]، سعد بن ابی وقاص[۲۵]، عبدالرحمن بن عوف[۲۶]، ابوعبیده جراح[۲۷]، حسن بن علی(ع)[۲۸]، حسین بن علی(ع)[۲۹]، عباس بن عبدالمطلب[۳۰] و عایشه ذکر گردیده است[۳۱].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، به همراه فهرست آیات، احادیث و آثار، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، به جرح و تعدیل روایان و بررسی صحت و ضعف روایات آنها، پرداخته شده است[۳۲].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص4
- ↑ مقدمه، ص9
- ↑ مقدمه، ص3- 5
- ↑ همان، ص6- 8
- ↑ همان، ص8- 11
- ↑ متن کتاب، ص22
- ↑ همان، ص28
- ↑ همان، ص35
- ↑ همان، ص56
- ↑ همان، ص74
- ↑ همان، ص89
- ↑ همان، ص103
- ↑ همان، ص119
- ↑ همان، ص121
- ↑ همان، ص132
- ↑ همان، ص137
- ↑ همان، ص145
- ↑ همان، ص151
- ↑ همان، ص156
- ↑ همان، ص211- 226
- ↑ همان، ص234- 239
- ↑ همان، ص240
- ↑ همان، ص242
- ↑ همان، ص244
- ↑ همان، ص249
- ↑ همان، ص256
- ↑ همان، ص261
- ↑ همان، ص263
- ↑ همان، ص273
- ↑ همان، ص295
- ↑ همان، ص300
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص74
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.