شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو

شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو
شرح المکودي علی الألفیة في علمي الصرف و النحو
پدیدآوران	مکودی، عبدالرحمن بن علی (نویسنده) هنداوی، عبدالحمید (محقق)
عنوان‌های دیگر	الفیه. شرح
ناشر	المکتبة العصرية
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1425 ق
چاپ	1
موضوع	ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. الفیه - نقد و تفسیر زبان عربی - نحو
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏7028‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

شرح المکودی على الألفیة، شرح استاد نحوى، صرفى و لغت‌شناس، عبدالرحمن بن على مکودى (متوفاى 807ق، در شهر فاس در کشور مغرب) بر کتاب الفیه ابن مالک (متوفاى 672ق) است که در آن یک دوره صرف و نحو عربى با نظم و نثر به زبان عربى بیان شده است. نام کامل این اثر چنین است: «شرح المکودی على الألفیة فی علمی الصرف و النحو». این اثر را استاد دکتر عبدالحمید هنداوى تصحیح کرده و برایش مقدمه نوشته و منتشر کرده است. این شرح، از نظر حجم، میانه - نه مختصر و نه مطول - و از نظر موضوع و محتوا، کامل است و شامل همه مباحث صرف و نحو و تمامى هزار بیت ابن مالک مى‌شود.

ساختار

در این کتاب، هزار بیتى که ابن مالک در توضیح مباحث صرف و نحو عربى سروده، به ترتیب، ذکر و به‌صورت نثر عربى شرح شده است.

گزارش محتوا

درباره روش و محتواى این اثر چند نکته گفتنى است:

1. اين شرح، كامل است و با توضيح اين بيت شروع شده:

«قال محمّدٌ هو ابنُ مالك

أحمد ربّي اللّه خير مالك»

... و بعد از حمد الهى و درود بر محمد و آل محمد(ص)، بحث خودش را با اين بيت آغاز كرده:

«كلامُنا لفظٌ مفيدٌ كاستقم

و اسمٌ و فعلٌ ثم حرفٌ الكلم»

و بحث با طرح مطالب صرفى و نحوى ديگر ادامه يافته و سرانجام با دو بيت ذيل پايان يافته است:

«فأحمد اللّه مصلّيا على		محمّد خير نبي أرسلا
«و آله الغرّ الكرام البررة		و صحبه المنتخبين الخيرة»

^[۱]

2. محقق در مقدمه‌اش - که در تاریخ 27 ربیع‌الثانى 1421ق، نوشته - تأکید کرده است که: الفیه ابن مالک مشهور است و شروح متعددى بر آن نوشته شده و در بین این شروح، شرح مکودى از نظر حجم مطالب، شرحى میانه است؛ نه ایجاز مخل دارد و نه اطناب ممل. مصحح محترم، منابع شواهد ابن مالک را از کتب لغت و صرف و نحو استخراج کرده و کوشیده تا در صورت لزوم، محل نزاع و استشهاد را روشن سازد. دکتر عبدالحمید هنداوى به این منظور به‌صورت کلى، بیشتر بر کتاب «المعجم المفصل فی شواهد النحو» اعتماد کرده است^[۲]

3. یکى دیگر از امتیازات این اثر، این است که مصحح محترم، ابیات ابن مالک را اعراب‌گذارى کرده است. همچنین ایشان، در متن کتاب، نام و شماره سوره و آیه مورد استشهاد را معین کرده^[۳]و براى موارد دیگر مانند شواهد شعرى، پاورقى نوشته و این پانوشت‌ها را به‌صورت پیاپى شماره‌گذارى کرده و در مجموع تعداد 209 پاورقى براى تمامى کتاب نگاشته است^[۴]

4. جالب است که شارح محترم در مواردى، از جدول براى آموزش بهتر مطالب استفاده کرده است^[۵]