شرح و نگارش نو و روان از تسهيل العلاج و رساله حافظ الصحة
| شرح و نگارش نو و روان از تسهیل العلاج و رساله حافظ الصحة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسه احیاء طب طبیعی (محقق) ملک‌الاطباء، محمدتقی (نویسنده) |
| ناشر | جلال‌الدين |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی - متون قدیمی تا قرن 14 پزشکی سنتی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | RIS 769 /ت5 13* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح و نگارش نو و روان از تسهيل العلاج و رساله حافظ الصحة دو اثر از نویسنده‌اى پركار با نام ميرزا حاجى‌بابا محمدتقى شيرازى (متوفى 1290ق) است كه مورد تحقيق و تصحيح و شرح قرار گرفته و در يك مجموعه منتشر شده است.
اين دو رساله دوره‌اى از علم درمان بيمارى‌ها و علم بهداشت را به زبان ساده ياد مى‌دهد.
ساختار
رساله تسهيل العلاج مشتمل بر چهار بخش است كه هر بخش نيز خود داراى فصول و ابوابى است. در انتهاى اين رساله نيز يك خاتمه مشتمل بر پنج فصل آمده است. رساله حافظ الصحة نيز مشتمل بر دو بخش است كه بخش اول حاوى سه باب و بخش دوم فاقد باب يا فصل است.
گزارش محتوا
كتاب با وجود حجم كم آن داراى امتيازات برجسته‌اى است كه به چهار نمونه از امتيازات آن اشاره مى‌شود:
1. اين كتاب، رساله‌اى تخصصى در امراض امتلائيه است و پوشيده نيست كه على‌رغم اشارات اطباء به عنوان امراض امتلائيه در كتب خود، تاكنون ديده نشده كه كسى تألیفى با چنين اسلوب بديعى در تدوين بيمارى‌ها بنگارد.
2. اين كتاب بحث امراض امتلائيه را از امراض معده آغاز كرده و اثبات مى‌كند كه تمام امراض امتلائيه از امتلاى معده است و در كلام خود به حديث نبوى(ص) كه مى‌فرمايند: «المعدة بيت كل داء و الحمية رأس كل دواء» استشهاد مى‌كند و لذا اين رساله را به حق مى‌توان تفسير اين حديث شريف نبوى(ص) ناميد كه خود خدمتى بزرگ به عالم حديث است.
3. اين كتاب در درمان‌هاى خود از ادويه‌اى ساده، در دسترس و بى‌ضرر يا داراى حداقل ضرر استفاده مى‌كند.
4. در اين رساله، بر قانون «طبيب خادم طبيعت است» كه به عنوان ناموس طب سنتى و اساسى‌ترين ركن آن مى‌باشد، بسيار تأكيد دارد.
مطالب بخش‌هاى مختلف رساله «تسهيل العلاج» به ترتيب عبارت است از:
1. تفصيل امتلائات؛ 2. اسباب موجبه بر فساد فضول در معده و امعاء و سرايت آن فساد به مجاور و قريب يا بعيد از معده و امعاء؛ 3. علامات امزجه و امتلائات آن‌ها؛ 4. معالجات؛ 5. علاج حميات، اورام و بثور كثيرة الوقوع كه اين بخش بيشترين حجم رساله را به خود اختصاص داده است.
در خاتمه نيز تدابير سموم مشروبه و ملذومه بيان شده است.
رساله «حفظ الصحة» نيز داراى دو بخش است:
1. در بيان چگونگى اعانت كردن بر طبيعت كه داراى دو فصل است.
2. درباره اعانت طبيعت در دفع موذى‌ها است.
وضعيت كتاب
اين دو رساله كه به كوشش مؤسسه احياء طب طبيعى و به سفارش مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکى، طب اسلامى و مكمل، تصحيح و تحقيق شده است، در كنار تصحيح متن اصلى، اين دو رساله، تحريرى دوباره شده و با نثرى روان و تنظيم و ترتيب رسا و نيز افزودن توضيحات فراوان براى مبتديان قابل استفاده شده است.
شرح لغات طبى و مشكل كتاب، فهرست ادويه مركبه، فهرست اعلام، فهرست كتب، فهرست اماكن، فهرست ابزار و فهرست اندازه‌هاى به كار رفته، در اين اثر نيز در آخر كتاب تدوين و تنظيم شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب