عروض
| عروض | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اقبالی، ابراهیم (نويسنده) |
| ناشر | دانشگاه تبریز. مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی - انسانی |
| مکان نشر | ایران - تبریز |
| سال نشر | 1386ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-04-0696-0 |
| موضوع | عروض فارسی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف7ع4 3559 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
عروض، اثر ابراهیم اقبالی (معاصر)، کتابی است در دانش عروض و شناخت اوزان اشعار.
برای عروض در لغت، سیزده معنی نوشته‌اند که هریک از آنها، به‌نحوی با معنی اصطلاحی آن، یعنی «میزان و معیار شعر» ارتباط دارند. نویسنده در ابتدای کتاب ضمن اشاره به این سیزده معنی[۱]، تاریخچه علم عروض را مورد مطالعه قرار داده و خلیل بن احمد عروضی (متوفی 170 یا 175ق) را اولین کسی دانسته است که این علم را از روی علم موسیقی و در پنج دایره، شامل پانزده بحر، تدوین کرد و بعدها ابوالحسن سعید بلخی، ملقب به اخفش اوسط (متوفی 215ق)، بحر متدارک را به بحور پانزده‌گانه خلیل، افزود و شعرای پارسی‌زبان، سه وزن (قریب، جدید و مشاکل) را ابداع و اضافه کردند تا تعداد بحرها، به نوزده عدد رسید. بعضی از عروض‌دانان یازده بحر دیگر پیدا کردند و بر آن نوزده بحر اصلی افزوده‌اند که چندان شهرتی نیافتند[۲].
در ادامه کتاب، به تعریف اصطلاحات این علم، مانند وزن، افاعیل (ارکان) عروضی، بحر، هجا (سیلاب)، زحافات، وزن دوری و بحور متفق الارکان و مختلف الارکان پرداخته شده[۳] و سپس، طریقه نام‌گذاری اوزان[۴] و قواعد تقطیع توضیح داده شده است[۵] و پس از آن، به معرفی اوزان معروف پرداخته شده است[۶].
در این کتاب، نوزده بحر مشهور و مجموعا پنجاه‌ونه وزن، مورد بررسی قرار گرفته است. برخی از بحور یادشده عبارتند از:
- رمل: با تکرار رکن «فاعلاتن»، حاصل می‌شود.
- هزج: با تکرار رکن «مفاعیلن»، حاصل می‌شود.
- رجز: با تکرار رکن «مستفعلن»، حاصل می‌شود.
- متقارب: با تکرار رکن «فعولن»، حاصل می‌شود.
- متدارک: با تکرار رکن «فاعلن»، حاصل می‌شود.
- کامل: با تکرار رکن «متفاعلن»، حاصل می‌شود.
- وافر: با تکرار رکن «مفاعلتن»، حاصل می‌شود[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.