مجمع المنافع البدنية
| مجمع المنافع البدنیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انطاکی، داود بن عمر (پدیدآورنده) مزیدی، احمد فرید (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | المفید في الطب الملکي في الطب |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1424 ق یا 2003 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
پزشکی سنتی - متون قدیمی تا قرن 14 گیاهان دارویی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مجمع المنافع البدنية، نام اولين رساله از سه رساله طبى داوود بن عمر انطاكى است. هر سه رساله به زبان عربى است و در يك مجموعه چاپ [شده] است. عناوين دو رساله ديگر عبارت است از «المفيد فى الطب» و «الملكى فى الطب». كتاب اول، گلچينى از كتاب «جامع» ابن بيطار است كه انطاكى از ميان آن كتاب، مفرداتى را كه شهرت داشته انتخاب نموده است.
ساختار
كتاب اول، در 2 بخش تدوين شده است. بخش اول، داراى 20 باب و بخش دوم، مشتمل بر 20 باب و يك خاتمه است.
كتاب دوم، داراى 15 باب و كتاب سوم، مشتمل بر 16 باب است.
گزارش محتوا
بخشى از كتاب اول، پيرامون ادويه‌اى است كه مختص عضوى نيست و بخشى ديگر، پيرامون ادويه‌اى است كه به عضوى خاص اختصاص دارد.
مؤلف در بيست باب اول، ادويه مناسب براى هر عضو را به ترتيب اعضاء ذكر مى‌كند. اين بخش، با ذكر ادويه سر شروع شده و با ذكر ادويه اطراف (مفاصل، ورك و...) پايان مى‌يابد.
داوود انطاكى، كتابى تحت عنوان «تذكرة اولى الالباب»، معروف به تذكره داوود نگاشته است. نگاهى به اين اثر و مقايسه آن با تذكره داوود نشان مى‌دهد كه اين اثر، خلاصه و تدوينى جديد از تذكره است و يا به نوعى پيش‌نويس تذكره به شمار مى‌رود؛ يعنى مؤلف در اين اثر به ترتيب اعضاى بدن و بيمارى‌ها، ادويه‌اى را از تذكره انتخاب نموده و گزارش كرده است.
در اين اثر، تنها ادويه و خواص آنها كه مرتبط با بحث است ذكر مى‌شود؛ ازاين‌رو، گاه ادويه‌اى همانند «آس» (مجمع المنافع البدنية، ص 20 و 35 و 44)، چند بار مطرح مى‌شوند، ولى در هر بار تنها خاصیتى از آن ذكر مى‌شود كه به مبحث مورد نظر مرتبط است.
نكته ديگر اينكه مؤلف در اين اثر تنها به ذكر خواص ادويه بسنده مى‌كند و سخنى از صفات و انواع آنها، مزاج و طبيعت ادويه و حتى گاه مقدار مصرف آنها را به ميان نمى‌آورد.
مراجعه به اين اثر در كنار مراجعه به كتاب ديگر مؤلف؛ يعنى تذكره داوود مى‌تواند سودمندى اين اثر را دوچندان كند.
كتاب دوم مشتمل است بر موضوعاتى از قبيل اسباب ضرورى و تعديل آنها در حركت و سكون، ادرار فضولات بدن، حبس فضولات مزبور، بيمارى‌هاى سر، درمان بيمارى‌هاى حلق، درمان بيمارى‌هاى تنفسى و...
كتاب سوم، موضوعاتى همچون آب‌ها، دواى عرق النسا، داروى شوره سر، دواى كرم‌هاى شكم و... را در بر گرفته است.
وضعيت كتاب
اين اثر به اهتمام احمد فريد مزيدى و بر اساس نسخه خطى‌اى كه در معهد المخطوطات العربية نگه‌دارى مى‌شده، تصحيح و تحقيق شده و به‌عنوان اولين رساله از مجموعه رسائل طبى داوود انطاكى، توسط مؤسسه انتشاراتى دارالكتب العلمية (بيروت) در سال 1424ق (2003م)، در 118 صفحه چاپ و منتشر شده است.
پاورقى‌هاى اين اثر، به مطالبى مرتبط با متن، افزون بر آنچه در اصل كتاب آمده و يا توصيف بعضى از مفردات طبى اختصاص دارد.