محقق، مهدی

    از ویکی‌نور
    محقق، مهدی
    نام محقق، مهدی
    نام‌های دیگر Mehdi Mohaghegh
    نام پدر حاج شیخ عباسعلی محقق خراسانی
    متولد 1308 ش
    محل تولد مشهد
    رحلت
    اساتید آيت‌الله محمدحسین کاشف‌الغطاء

    سيد محمدتقى خوانسارى

    برخی آثار مقدمة الأدب

    الهیات دانشنامه علائی

    رساله در حقیقت و کیفیت سلسله موجودات و تسلسل اسباب و مسببات

    شرح كتاب القبسات میرداماد

    المبدأ و المعاد

    رساله نفس

    حدوث العالم

    کد مؤلف AUTHORCODE02636AUTHORCODE

    مهدى محقق (متولد ۱۳۰۸ش)، نویسنده، محقق، ادیب، فقیه، نسخه پژوه، پژوهشگر تاریخ پزشکی اسلامی، مصحح و شارح کتب ادبی و فلسفی و فقهی، استاد دانشگاه تهران، استاد دانشگاه مك گيل كانادا، رياست دانشكده دماوند

    ولادت

    مهدی محقق در 10بهمن 1308ش در مشهد، در خانواده‌اى روحانى به دنيا آمد. پدرش حاج شیخ عباسعلی محقق خراسانی و پدربزرگش ملا بمانعلی محقق دامغانی بود.

    تحصیلات

    تا نه سالگى در آن شهر بود و سپس در سال 1317ش به تهران منتقل گرديد و تحصيلات خود را در سطح ابتدايى و متوسطه دنبال كرد. از سال 1323ش شروع به تحصيلات حوزوى كرد و براى استفاده از محضر استادان بزرگ، در سال‌هاى 1326 و 1327ش به مشهد آمد و در مدرسه نواب اقامت گزيد و علوم حوزوى را در حوزه‌هاى علميه مشهد و تهران تا مرحله اجتهاد فراگرفت و موفق به اخذ درجه اجتهاد از آيت‌الله محمدحسین کاشف‌الغطاء و سيد محمدتقى خوانسارى گرديد.

    در سال 1327ش وارد دانشگاه تهران شد و دوره دكترى الهيات را در سال 1337ش به پايان رسانيد و در سال 1338ش موفق به اخذ درجه دكترى در زبان و ادبيات فارسى از دانشگاه تهران گرديد و در سال 1339ش پس از شركت در آزمون دانشيارى، به عضويت هيئت آموزش گروه زبان و ادبيات فارسى دانشگاه تهران درآمد و پيش از آن، به مدت نه سال، در دبيرستان‌هاى تهران تدريس كرده بود كه مدت سه سال از آن، مدير بخش كتب خطى كتابخانه ملى فرهنگ هم بود. در سال 1340ش از طرف دانشگاه لندن، براى تدريس در دانشكده زبان‌هاى شرقى دعوت شد و به مدت دو سال در آن ديار به سر برد. در سال 1345ش به مقام استادى دانشگاه نائل آمد و تا سال 1361ش كه بازنشسته گرديد، به همان سمت در گروه‌هاى زبان و ادبيات فارسى و عربى، فلسفه و علوم اجتماعى دانشگاه اجتماعى دانشگاه تهران، به تدريس درس‌هاى مختلف پرداخت و طى سال‌هاى 1344 تا 1347 و 1355 تا 1357 و 1360 تا 1361ش در دانشگاه مك گيل كانادا به تدريس فلسفه، كلام و عرفان اسلامى پرداخت و در سال 1347ش شعبه مؤسسه مطالعات اسلامى آن دانشگاه را در تهران تاسيس كرد و نتيجه آن نشر متجاوز از شصت اثر نفيس در زمينه‌هاى مختلف علوم اسلامى است كه با همكارى متجاوز از سى تن از استادان داخل و سى تن از استادان خارجى در دو مجموعه «سلسله دانش ايرانى» و «تاريخ علوم در اسلام» فراهم آورد و به جامعه علمى تقديم داشت.

    در سال 1353ش به عنوان رئيس انجمن استادان زبان و ادبيات فارسى برگزيده شد و با استفاده از امكانات مؤسسه مطالعات اسلامى، ده اثر به استادان آن رشته تقديم داشت و نيز در همين سال به عنوان عضو هئيت امنا با انجمن فلسفه همكارى كرد و در نشر آثار علمى دانشمندان شيعى ايرانى به وسيله آن انجمن در اين توفيق علمى سهيم گرديد. پس از بازنشستگى سالى سه ماه در كانادا به مدت پنج سال تدريس كرد و پس از آن پنج سال در مؤسسه بين المللى انديشه و تمدن اسلامى مالزى به عنوان «استاد ممتاز فلسفه اسلامى» به تدريس و تحقيق اشتغال ورزيد و نشر مجموعه‌اى از متون و تحقيقات در زمينه علوم اسلامى را بنيان نهاد كه تا كنون دوازده مجلد از آن به وسيله آن مؤسسه در تهران و كوالالامپور در مجموعه «انديشه اسلامى» منتشر شده است.

    پس از پيروزى انقلاب اسلامى به رياست دانشكده دماوند منصوب شد و پس از آن در سال 1361ش سازمان دائرةالمعارف تشيع را پايه‌ريزى كرد و همچنين پس از انتصاب به عضويت هيئت امناى بنياد دائرةالمعارف اسلامى در سال 1362ش، مدت دو سال به عنوان مدير عامل آن نهاد را سازمان داد و اداره كرد. بعد از بازنشستگى، در دوره‌هاى فوق ليسانس و دكترى دانشگاه‌هاى مشهد، اصفهان، امام صادق(ع)، شهيد مطهرى، الزهراء، تربيت مدرس، تربيت معلم و آزاد كرج تدريس كرد.

    وى كه در مجامع بين المللى نيز عضويت دارد از جمله: فرهنگستان زبان عرب مصر، فرهنگستان زبان عرب دمشق، فرهنگستان علوم و تمدن اسلامى اردن، فرهنگستان علمى هند، انجمن بين المللى تاريخ پزشکى، انجمن بين المللى فلسفه و قرون وسطى و...

    آثار

    1. فيلسوف رى محمد بن زكريا رازى؛
    2. مفتاح الطب با خلاصه ترجمه انگليسى و فارسى؛
    3. مجموعه متون و مقالات در تاريخ و اخلاق پزشکى در اسلام و ايران؛
    4. نصاب انگليسى يا زبان‌آموز سنتى ايران (مشتمل بر واژه‌هاى انگليسى با معادل فارسى و عربى)؛
    5. اوامر و نواهى از كتاب معالم‌الدين و ملاذ المجتهدين؛
    6. شرح بيست و پنج مقدمه در اثبات بارى تعالى از كتاب دلاله الحايرين ابن ميمون؛
    7. شرح حكمة الاشراق (قطب‌الدين الشيرازى)؛
    8. علوم محضه از آغاز صفويه تا تاسيس دارالفنون (محقق)؛
    9. السيره الفلسفيه (محقق).

    وابسته‌ها

    مقدمة الأدب

    الهیات دانشنامه علائی

    رساله در حقیقت و کیفیت سلسله موجودات و تسلسل اسباب و مسببات

    شرح كتاب القبسات میرداماد

    المبدأ و المعاد

    رساله نفس

    حدوث العالم

    رسالة في تعقب الموضع الجدلی

    المسائل الغریبة العشرینیة

    منطق و مباحث الفاظ

    بيان الحق بضمان الصدق (العلم الإلهي)

    فصوص الحكمة و شرحه

    القبسات

    مصنفات میرداماد مشتمل بر ده عنوان از کتاب‌ها و رساله‌ها و اجازه‌ها و نامه‌ها

    شرح کتاب النجاة لابن سینا (قسم الالهیات)

    السیره الفلسفیه

    شرح فصوص الحکمة (استرآبادی)

    گزیده غزل‌های شمس تبریزی

    تعدیل المعیار فی نقد تنزیل الافکار

    شرح حكمة الإشراق سهروردي

    الدرة الفاخرة فی تحقیق مذاهب الصوفیة و المتكلمین و الحكماء المتقدمین

    الباب الحادي عشر

    شرح بیست و پنج مقدمه در اثبات باری تعالی از کتاب دلالة الحائرین إبن میمون

    هادی المضلین (در علم کلام)

    شیعه در حدیث دیگران

    مفتاح الطب و منهاج الطلاب (کلید دانش پزشکی و برنامه دانشجویان آن)

    تحلیل اشعار ناصر خسرو بانضمام پنج پیوست

    كاشف الأسرار بانضمام پاسخ به چند پرسش و رساله‌ای در روش سلوک و خلوت نشینی

    وجوه قرآن

    دیوان اشعار منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام با ترجمه منظوم از مولانا شوقی شاعر قرن نهم هجری

    رباب‌نامه

    رسائل فارسی أدهم خلخالی

    الدرة الفاخرة في تحقيق مذاهب الصوفية و المتكلمين و الحكماء المتقدمين

    الدرة الفاخرة فی تحقیق مذاهب الصوفیة و المتكلمین و الحكماء المتقدمین (حکمت عمادیة)

    الأصل الأصیل (أصول آصفیة)

    تعلیقه بر شرح منظومه حکمت سبزواری

    در ثمین ترجمه كشف الیقین علامه حلی

    الرسایل الفقهیه فی الغناء

    رسالة حنين بن إسحق إلی علي بن يحيی في ذكر ما ترجم من كتب جالينوس

    نصاب انگلیسی یا زبان آموز سنتی ایران (مشتمل بر واژه‌های انگلیسی با معادل فارسی و عربی)

    اوامر و نواهی از کتاب معالم الدین و ملاذ المجتهدین

    دیوان اشعار حکیم ناصرخسرو قبادیانی بر پایه کهن‌ترین نسخه خطی مکتوب به سال 736

    فی الالهیات بالمعنی الاخص: من کتاب شرح غررالفرائد، یا، شرح منظومه حکمت حاج ملاهادی سبزواری

    علوم محضه از آغاز صفویه تا تأسيس دارالفنون

    مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران

    زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی

    یادگار در دانش پزشکی و داروشناسی

    بستان الأطباء و روضة الألباء

    کامل الصناعة الطبية (ترجمه)

    لسان التنزيل: زبان قرآن: بانضمام فرهنگ لغات، بانضمام فرهنگ لغات

    جهانگير نامه

    اشترنامه

    الشکوک علي جالينوس

    شرح الألهیات من کتاب الشفاء

    اصطلاحات پزشکی در فرهنگ نامه‌های کهن عربی پارسی

    حفظ الصحت و سياست المدن

    الباب الحادي عشر

    نور العیون

    شرح القبسات المعلم الثالث المیر محمدباقرالداماد

    شرح غرر الفرائد

    المناهج في المنطق

    الباب الحادي عشر (تحقیق مهدی محقق)