مرآت عشاق؛ اصطلاحات صوفیان
| مرآت عشاق اصطلاحات صوفيان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سلیمانی، مرضیه (مصحح) |
| ناشر | شرکت انتشارات علمي و فرهنگي |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1388ش |
| موضوع | تصوف - اصطلاحها و تعبيرها تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اصطلاحات صوفیان متن کامل رساله مرآت عشاق که نویسنده آن معلوم نیست و با تصحیح و تعلیقات مرضیه سلیمانی، چاپ شده است. کتاب حاضر در حقیقت متن رساله دانشگاهی مصحح بوده است که تحت نظر و راهنمایی استاد فتح‌الله مجتبایی و کامران فانی به سرانجام رسیده است. مرآت عشاق مشتمل بر تعریف 468 مدخل اصطللاحی است که بر اساس ترتیب حروف ابجد به شرح و توضیح اصطلاحات صوفیان می‌پردازد و به زبان فارسی نوشته شده است، و بدین‌حیث فراگیرترین اثر مستقل در اصطلاحات عرفانی به فارسی تا نیمه نخست سده 10ق است.[۱]
نویسنده اصطلاحات مزبور را که هم شامل اصطلاحات عربی و هم شامل اصطلاحات فارسی می‌شود، بدون اشاره به معنای لغوی آنها، شرح داده و مستندات و شواهدی را از آیات و روایات و همچین اشعار شعرای مختلف و متون فارسی و عربی آورده است.
شیوه تفسیر اصطلاحات به این گونه است که مؤلف در آغاز حروف، که الفاظ مصدَّر به آنها را تفسیر کرده، ابعاد تاویلی هر حرف را در آرای عرفانی و فلسفه حروف واجسته، و به قول خود «خواص» آنها را برشمرده است. پیش از شروع تعریف و تفسیر اصطلاحات، یک رباعی مربوط به حروف مشروحه، از سروده‌های خود را آورده است. ادبیات عرفانی پارسی را واخوانی کرده و موافق با تاویل نمادها، شواهد شعری برای آنها آورده است.[۲]
مرآت عشاق از آثاری نظیر شطحیات روزبهان بقلی، اصطلاحات محیی‌الدین عربی و فخر الدین عراقی و عبدالرزاق کاشانی و شاه نعمت‌الله ولی و شبستری، متاخرتر است. و می‌توان آن را از سنخ انیس العشاق رامی یا لطیفه غیبیه دارابی یا قواعد العرفای پوشنجی دانست گرچه از حیث تفصیل بیانی و محتوایی از آثار مشابه قوی تر است.
این اثر را به لحاظ سبک نگارشی، می‌توان از آثار خوب قرن نهم تا یازدهم هجری در موضوع خود به شمار آورد. ذکر مترادفات فارسی و عربی، استناد به آیات و احادیث، امثال و اشعار فارسی و عربی از ویژگی‌های کتاب است.[۳]
کتاب شامل مقدمه‌ای مفصل در مورد موضوع، فلسفه حرف، لغت و اصطلاحات عرفانی است و نشاندهنده تسلط مؤلف بر زبان شناسی، معنی شناسی، تاویل، علم حروف، اعداد و علوم بلاغی است. آیات و روایات استفاده شده عمدتا شامل آیات و روایات استفاده شده در آثار ابن عربی و شیخ محمود شبستری و اشعار هم عمدتا از حافظ و شبستری است ولی از اشعار شعرایی چون مولوی و عطار نیز استفاده شده است.[۴]
اصطلاحات شرح شده در این اثر، صرفا منحصر به اصطلاحات صوفیانه نیست و اصطلاحات موجود در غزل‌های عارفانه فارسی نیز شرح داده است.[۵]
تعلیقات مصحح این اثر، در پایان هر حرف، ارزشمند است و بر غنای هر چه بیشتر اثر افزوده است.
فهرست محتوا در آغاز و کتابنامه در پایان کتاب آمده است.