نقیوسی، یوحنا
| نام | یوحنا نقیوسی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | قدیس یوحنا نقیوسی
یوحنای نیکیویی |
| نام پدر | |
| متولد | نیمه دوم از قرن هفتم میلادی |
| محل تولد | نقيوس |
| رحلت | 680-690 |
| اساتید | |
| برخی آثار | تاریخ مصر لیوحنا النقيوسي، رؤية قبطية للفتح الإسلامي |
| کد مؤلف | AUTHORCODE13134AUTHORCODE |
یوحنا نقیوسی (زنده در 680-690م)، مورخ و متکلم، اسقف قبطی. او در نیمه دوم قرن هفتم و ابتدای قرن هشتم میلادی می‌زیسته است. «تاريخ مصر ليوحنا النقيوسي»، از جمله آثار اوست.
زادگاه
یوحنا نقیوسی منتسب به شهر نقیوس است. مصادر به این نکته اشاره دارند که نام این شهر به لغت رومی «نقیوس» و به یونانی «نقیو» و به قبطی «بشاتی» و به عربی «نقیوس» است[۱]. بیشتر محققان معتقدند که نقیوس خراب شده و در جای آن امروز منطقه زاویه رزین یا زاویه بقلی در منوفیه قرار دارد[۲].
جایگاه علمی و اجتماعی
اطلاعات درباره یوحنا نقیوسی و زندگی او اندک است؛ زیرا تنها مطلب کوتاهی درباره او در خبر مینا که پس از یوحنا نقیوسی اسقفِ نقیوس بوده است و نیز در حدیث وی از بطریرک اسحاق و در حدیث ساویرس بن مقفع (مورخ و متکلم مسیحی مصر در سده 4ق/10م)، در کتاب «سير الآباء البطاركة»، درباره او ذکر شده است. همچنین با دقت در مقدمه نسخه خطی می‌توان فهمید که یوحنا نقیوسی به‌لحاظ دینی، ادبی و تاریخی شخصیت بزرگی بوده است و مردی بوده که به نیکویی و مدبر بودن وصف شده است[۳].
وی نقش بزرگی در مصالح کنیسه مصری در عهد پاپ‌های اسکندریه: یوحنا سوم (بطریرک چهلم)، اسحاق (بطریرک چهل‌ویکم) و سیمون اول (بطریرک چهل‌ودوم)، داشته است.
اسقف اشمونین اسم یوحنا نقیوسی را برای اولین بار در سیره و روش بطریرک یوحنا سوم آورده است[۴]. همچنین در جای دیگری به هنگام خبر از بطریرک اسحاق به نام او اشاره کرده است. او نقش مهمی در انتخاب بطریرک اسحاق، بازی کرده است[۵].
دوران زندگی
یوحنا نقیوسی سال‌های طولانی از عمرش را در نیمه دوم از قرن هفتم میلادی تا ابتدای قرن هشتم میلادی در سایه حکومت عصر والیان در مصر (21-254ق/642-868م) گذرانده است؛ عصری که عصر تسامح اسلامی با اهل ذمه نامیده شده؛ پس از آنکه دچار بسیاری از محنت‌‌ها و ستم‌ها به دست حاکمان روم و بیزانس قرار گرفتند. او معاصر با عبدالعزیز بن مروان (65-86ق)، یکی از مشهورترین حاکمان اموی بوده که در مصر حکومت کردند[۶].
پانویس
منابع مقاله
عبدالجلیل، عمر صابر، «تاريخ مصر ليوحنا النقيوسي»، قاهره، عين للدراسات و البحوث الإنسانية و الاجتماعية، 2003م.