وکیع بن جراح
| نام | وکیع بن جراح |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | جراح |
| متولد | 128 یا 129ق |
| محل تولد | کوفه |
| رحلت | 196ق |
| اساتید | سفیان ثوری |
| برخی آثار | الزهد (وکیع بن جراح) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE44608AUTHORCODE |
وکیع بن جراح (128 یا 129-196ق)، فقیه، حافظ و محدث اهل سنت در کوفه.
ولادت
وکیع بن جراح بن ملیح بن عدی بن فرس بن جمجه، کنیه‌اش ابوسفیان و نسبتش رؤاسی بود. او در سال 129ق یا 128ق، متولد شد. برخی سال ولادت او را 119ق، ذکر کرده‌اند[۱].
خاندان
او از طایفه بنی‌رواس بن کلاب بن ربیعه بود. برخی نیز گفته‌اند: وکیع اصالتی نیشابوری داشت. خاندانش از اهل علم بودند. پدرش جراح بن ملیح از روات حدیث بوده و ابن حجر او را در طبقه ششم گنجانده است. او در عصر هارون‌الرشید، ناظر بیت‌المال بود و در سال 175 یا 176ق، از دنیا رفت[۲].
تحصیلات
وکیع بن جراح در کودکی در طلب علم شتافته و به دنبال سماع حدیث رفته است[۳].
ایشان در جستجوی حدیث و فراگیری آن، به دیار مختلف سفر کرده و از علمای آن دیار دانش آموخته است؛ از جمله سفر به انبار، عبادان (آبادان)، واسط، موصل، دمشق، مصیصه و طرطوس، مکه و مدینه، بیت‌المقدس، مصر و...[۴].
اساتید و مشایخ
- اعمش؛
- سفیان ثوری؛
- پدرش جراح بن ملیح؛
- اسماعیل بن ابی‌خالد؛
- هشام بن عروه؛
- جریر بن حازم؛
- مسعر؛
- اوزاعی؛
- ابن جریج؛
- مالک؛
- حسن بن صالح؛
- علی بن صالح؛
- هشام دستوایی؛
- عبیدالله عمری؛
و...[۵].
شاگردان
وکیع بن جراح از سی سالگی به تدریس مشغول شد[۶] و در این مدت شاگردان زیادی را پرورش داد که برخی از آنها نامشان در کتب سته آمده است؛ از جمله:
- ابن مبارک؛
- ابن معین؛
- حمیدی؛
- ابن ابی‌شیبه؛
- احمد، صاحب «المسند»؛
- هناد بن سری؛
- علی بن مدینی؛
- ابوخیثمه؛
- ابن سعد، صاحب کتاب «الطبقات الكبری»؛
- قعنبی؛
- فرزندانش: سفیان، ملیح و عبید؛
و...[۷].
وکیع از نگاه دیگران
صالح بن احمد می‌گوید: درباره وکیع بن جراح، از پدرم [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] سؤال کردم که چگونه فردی بود. او گفت: «ما رأيت أحدا أوعی للعلم من وكيع...».
فضل بن عنبسه می‌گوید: در این سی سال کسی را مثل وکیع ندیدم.
اسحاق بن راهویه می‌گوید: روزی وکیع دستش را روی دیوار گذاشت و هفتصد روایت از حفظ گفت. سهل بن عثمان می‌گوید: من کسی را که در احادیث از وکیع حافظ‌تر باشد، ندیده‌ام.
عجلی می‌گوید: وکیع بن جراح (ابوسفیان کوفی)، ثقه، عابد، صالح، ادیب و از حفاظ حدیث بود.
یحیی بن معین می‌گوید: وکیع، افقه مردم بود...[۸].
در برابر این‌گونه تمجیدات، نکوهش‌هایی نیز درباره او گزارش شده؛ از جمله اینکه وی عادت به نوشیدن مشروبات الکلی از نوع نبیذ داشته و آن را حلال می‌شمرده است. از گزارش‌های موجود در این‌باره برمی‌آید که وی علم و دانش خویش را در مقابل نبیذ می‌فروخت[۹].
وفات
در باره تاریخ وفات او اختلاف است، ولی بیشتر معتقدند که او در سال 197ق، از دنیا رفته است[۱۰].
آثار
- المصنف؛
- السنن؛
- المسند؛
- التفسير؛
- المعرفة و التاريخ؛
- فضائل الصحابة؛
- الهبة؛
- الأشربة؛
- نسخة وكيع (عن الأعمش)؛
- الزهد[۱۱].
پانویس
منابع مقاله
- فریوایی، عبدالرحمن عبدالجبار، مقدمه «كتاب الزهد»، تألیف وکیع بن جراح، مكتبة الدار، مدینه منوره، چاپ اول، 1404ق.
- اصغری‌نژاد، محمد، وکیع بن جراح، کوثر معارف، زمستان 1389، شماره 16، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور.