۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''أمل الآمل في علماء جبل عامل''' نام ديگر کتاب '''تذكرة المتبحرين في العلماء المتأخرين''' [يادمان متبحران در مورد دانشمندان أخير] كه گاهى قسم دوم کتاب به | '''أمل الآمل في علماء جبل عامل''' نام ديگر کتاب '''تذكرة المتبحرين في العلماء المتأخرين''' [يادمان متبحران در مورد دانشمندان أخير] كه گاهى قسم دوم کتاب به این نام خوانده شده است. | ||
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
تراجم (شرح حال) و رجال (راویان حديث) علماى شيعه برخاسته از جبل عامل و غير آن. | تراجم (شرح حال) و رجال (راویان حديث) علماى شيعه برخاسته از جبل عامل و غير آن. | ||
مؤلف در | مؤلف در این باره مىگوید: «به معاصران شيخ (طوسى) و افراد نزدیک به زمان وى اكتفا كردم و همگى آنان را ذكر نكردم چرا كه مقصود مهمتر ذكر متأخرين از زمان شيخ بود مگر در مورد اهل جبل عامل.» | ||
در فايدۀ دهم در بخش دوم مىگوید: «کتاب ما در واقع مكمل کتاب ميرزا محمد بن على استرآبادى و متمم فوايد آن است چرا كه در بر گيرندۀ اكثر علماى شيعه و بيشتر تأليفات آنهاست اگر کتاب ميرزا محمد اكثر متقدمين را گرد آورده، | در فايدۀ دهم در بخش دوم مىگوید: «کتاب ما در واقع مكمل کتاب ميرزا محمد بن على استرآبادى و متمم فوايد آن است چرا كه در بر گيرندۀ اكثر علماى شيعه و بيشتر تأليفات آنهاست اگر کتاب ميرزا محمد اكثر متقدمين را گرد آورده، این کتاب به اكثر متأخرين پرداخته است.» | ||
==انگيزۀ تأليف== | ==انگيزۀ تأليف== | ||
نخست آنكه مصنف در خواب مردى را ديد كه نشانههاى صلاح و خيرخواهى بر او نمودار بود. آن مرد به وى گفت: «چرا کتابى تأليف نمىكنى كه نامش را أمل الآمل في علماء جبل عامل بگذارى؟!» و در مورد سببهايى كه او را به تأليف | نخست آنكه مصنف در خواب مردى را ديد كه نشانههاى صلاح و خيرخواهى بر او نمودار بود. آن مرد به وى گفت: «چرا کتابى تأليف نمىكنى كه نامش را أمل الآمل في علماء جبل عامل بگذارى؟!» و در مورد سببهايى كه او را به تأليف این کتاب سوق داد در مقدمۀ کتاب مىنویسد: «اين مطلب به ذهنم خطور كرد و فكرم را مشغول ساخت كه نام و شرح حال علماى جبل عامل و تأليفاتشان و نيز ساير علماى متأخر و تصنيفاتشان را گردآورى كنم. چون در کتاب واحدى مجموعۀ آنها را یکجا نيافتم گر چه مىتوان بعضى از آنها را در كتب اصحاب (علماى شيعه) پيدا كرد. | ||
==بخشهاى کتاب== | ==بخشهاى کتاب== | ||
شيخ حرّ عاملى | شيخ حرّ عاملى این کتاب را به دو بخش تقسيم كرده است: | ||
بخش اول: به تراجم و شرح حال علماى جبل عامل اختصاص دارد و مشتمل بر 214 شرح حال است. مؤلف در | بخش اول: به تراجم و شرح حال علماى جبل عامل اختصاص دارد و مشتمل بر 214 شرح حال است. مؤلف در این بخش در نوشتن شرح حال، دامنۀ بحث را گسترش داده و ولادتها و وفاتها و قسمتى از اشعار و نوشتههاى ايشان را نيز ذكر كرده است. | ||
بخش دوم: در | بخش دوم: در این بخش علماى متأخر از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (متوفاى 460 هجرى قمرى) را ذكر مىكند و مشتمل بر 1122 شرح حال است. با این حال شرح حال برخى اشخاص از قلمش افتاده همچنانكه در بخش اول کتاب نيز چنين است. | ||
در نوشتن شرح حال افراد، روش مؤلف در دو بخش کتاب متفاوت است. در بخش اول اهتمام به تفصيل داشته در حالى كه در بخش دوم بعضى از شرح حالها را بسيار مختصر نوشته و در موارد زيادى تاريخ ولادت، وفات، و نكات مهمى كه جا داشت ذكر شود را حذف نموده است. | در نوشتن شرح حال افراد، روش مؤلف در دو بخش کتاب متفاوت است. در بخش اول اهتمام به تفصيل داشته در حالى كه در بخش دوم بعضى از شرح حالها را بسيار مختصر نوشته و در موارد زيادى تاريخ ولادت، وفات، و نكات مهمى كه جا داشت ذكر شود را حذف نموده است. | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
تراجم را به صورت الفبايى مرتب كرده است. در آخر آن بعد از حرف «ى» باب كنيهها را ذكر كرده است. در بخش دوم فصلى را افزوده با عنوان مواردى كه با «ابن» شروع مىشود. در بخش اول دوازده مقدمه و در بخش دوم دوازده فايده آورده است. مطالب موجود در مقدمهها از | تراجم را به صورت الفبايى مرتب كرده است. در آخر آن بعد از حرف «ى» باب كنيهها را ذكر كرده است. در بخش دوم فصلى را افزوده با عنوان مواردى كه با «ابن» شروع مىشود. در بخش اول دوازده مقدمه و در بخش دوم دوازده فايده آورده است. مطالب موجود در مقدمهها از این قرار است: منزلت راویان و محدثان، مجاز بودن بررسى عميق شرح حال اشخاص، چگونگى شناختن عدالت و نكوهش كسى كه در خود برترى مىبيند هنگامى كه در مقايسه با گذشتگان در خود امتيازى قائل است، برترى دادن متقدمين بر متأخرين و بالعكس، علت اهتمام ورزيدن برای جمعآورى شرح حال علماى متأخر از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] ره، علت مقدم داشتن علماى جبل عامل بر ديگران، تتبع بسيار در احوال علماى متأخر | ||
==منابع کتاب== | ==منابع کتاب== | ||
مرحوم مؤلف مىگوید: «منابعى كه در کتاب خود از آنها نقل كردهام از | مرحوم مؤلف مىگوید: «منابعى كه در کتاب خود از آنها نقل كردهام از این قرار است: از فهرست شيخ منتجب الدين على بن بابویه در ذكر متأخرين از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] تا زمان مؤلفش، از کتاب رجال ابن داوود، از کتاب رجال سيدمصطفى بن حسین تفرشى، از رسالۀ ابن العودى در احوال [[شهيد ثانى]] و مشايخ و شاگردانش، از کتاب الدرّ المنثور نوشتۀ شيخ على بن محمد بن حسن بن شهيد ثانى، از کتاب سلافة العصر نوشتۀ سيدعلى بن ميرزا احمد موسوى، از فهرست شيخ محمد بن على بن شهرآشوب معروف به معالم العلماء | ||
و از اجازات علماى شيعه مانند: اجازۀ شيخ حسن بن [[شهيد ثانى]] برای ابن نجم، و اجازۀ پدرش برای شيخ حسین بن عبدالصمد، و اجازۀ [[شهيد اول]] محمد بن مكى برای ابن نجد، و اجازۀ [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] برای بنى زهره، و از کتاب مرُوج الذهب مسعودى، و از کتاب تاريخ ابن خَلكان از نسخهاى به خط خود مؤلف، و از کتاب يتيمة الدهر نوشتۀ ثعالبى، و از کتاب دُمْيَةُ القصر نوشتۀ ابوالحسن باخَرْزى، و از کتاب طبقات الٰادباء نوشتۀ عبدالرحمن بن محمد انبارى... همچنين در موارد كمى از فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و رجال نجّاشى و خلاصۀ [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] نقل كردهام...» | و از اجازات علماى شيعه مانند: اجازۀ شيخ حسن بن [[شهيد ثانى]] برای ابن نجم، و اجازۀ پدرش برای شيخ حسین بن عبدالصمد، و اجازۀ [[شهيد اول]] محمد بن مكى برای ابن نجد، و اجازۀ [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] برای بنى زهره، و از کتاب مرُوج الذهب مسعودى، و از کتاب تاريخ ابن خَلكان از نسخهاى به خط خود مؤلف، و از کتاب يتيمة الدهر نوشتۀ ثعالبى، و از کتاب دُمْيَةُ القصر نوشتۀ ابوالحسن باخَرْزى، و از کتاب طبقات الٰادباء نوشتۀ عبدالرحمن بن محمد انبارى... همچنين در موارد كمى از فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و رجال نجّاشى و خلاصۀ [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] نقل كردهام...» | ||
خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
کتابهايى كه در زمينۀ امل الامل نگاشته شده است | کتابهايى كه در زمينۀ امل الامل نگاشته شده است | ||
# «تكملة أمل الآمل» اثر امام [[صدر، حسن |سيدحسن صدر]](متوفاى 1354ه.ق). مؤلف آن مىنویسد: «بحمد الله موفق شدم ذيل و تكملهاى برای کتاب امل الآمل بنویسم. بسيارى از اشخاصى كه او ذكر نكرده است يا مورد غفلت وى قرار گرفته را ذكر كردم. چه كسانى كه نسبت به او متقدم بودهاند و چه معاصران وى. و متأخرين از وى تا | # «تكملة أمل الآمل» اثر امام [[صدر، حسن |سيدحسن صدر]](متوفاى 1354ه.ق). مؤلف آن مىنویسد: «بحمد الله موفق شدم ذيل و تكملهاى برای کتاب امل الآمل بنویسم. بسيارى از اشخاصى كه او ذكر نكرده است يا مورد غفلت وى قرار گرفته را ذكر كردم. چه كسانى كه نسبت به او متقدم بودهاند و چه معاصران وى. و متأخرين از وى تا این زمان را نام بردهام و در نتيجه کتاب قطورى در 3 مجلّد از كار در آمد: یک جلد در تكملۀ بخش اول کتاب و دو جلد بزرگ در تكملۀ بخش دوم.» | ||
# «تتميم أمل الآمل» اثر استاد محقق شيخ عبدالله قزوینى از بزرگان قرن دوازدهم | # «تتميم أمل الآمل» اثر استاد محقق شيخ عبدالله قزوینى از بزرگان قرن دوازدهم | ||
# «تتميم أمل الآمل» اثر سيدامير ابراهيم تبريزى قزوینى حسینى متوفاى 1141ه.ق | # «تتميم أمل الآمل» اثر سيدامير ابراهيم تبريزى قزوینى حسینى متوفاى 1141ه.ق |
ویرایش