پرش به محتوا

تذكرة الشعراء (بختیشاه سمرقندی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۱ مهٔ ۲۰۲۰
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ط' به 'ه‌ط'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ر' به 'ی‌ر')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ط' به 'ه‌ط')
خط ۴۳: خط ۴۳:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
تذكرة الشعراء دولت‎شاه سمرقندی از جمله تذکره‌های عمومی‌ای است که بعد از لباب الألباب محمد عوفی، دومین تذکره موجود درباره احوال شاعران و اشعار آنان بشمار می‌رود و با وجود اشتباهات تاریخی موجود در آن، پیوسته مورد مراجعه محققان بوده است. دولت‎شاه تألیف این تذکره را در سال 982ق، به پایان رسانید و محتوای آن را بر یک مقدمه، هفت طبقه و یک خاتمه تنظیم کرد؛ به‎طوری‎که شرح احوال شاعران قرن نهم آن مغتنم و حائز اهمیت است. تذكرة الشعراء بارها در ایران و خارج از ایران تصحیح و تجدید چاپ شد و اولین و آخرین تصحیح آن مربوط به سال‎های 1305ق، و 1385ش، است. نسخه‌های خطی فراوانی از این تذکره در کتابخانه‌های دنیا موجود است و به بعضی زبان‎ها هم ترجمه شده است<ref>ر.ک: بیدکی، هادی، ص111</ref>‏.  
تذكرة الشعراء دولت‎شاه سمرقندی از جمله تذکره‌های عمومی‌ای است که بعد از لباب الألباب محمد عوفی، دومین تذکره موجود درباره احوال شاعران و اشعار آنان بشمار می‌رود و با وجود اشتباهات تاریخی موجود در آن، پیوسته مورد مراجعه محققان بوده است. دولت‎شاه تألیف این تذکره را در سال 982ق، به پایان رسانید و محتوای آن را بر یک مقدمه، هفت طبقه و یک خاتمه تنظیم کرد؛ به‌طوری‎که شرح احوال شاعران قرن نهم آن مغتنم و حائز اهمیت است. تذكرة الشعراء بارها در ایران و خارج از ایران تصحیح و تجدید چاپ شد و اولین و آخرین تصحیح آن مربوط به سال‎های 1305ق، و 1385ش، است. نسخه‌های خطی فراوانی از این تذکره در کتابخانه‌های دنیا موجود است و به بعضی زبان‎ها هم ترجمه شده است<ref>ر.ک: بیدکی، هادی، ص111</ref>‏.  


دولت‎شاه اطلاعات مورد نیاز را از دیوان شاعران و کتاب‎های تاریخی گرد آورده و از شنیده‌های خود نیز سود جسته است. او تذکره خود را بر اساس تاریخ و دوره زندگی شعرا مرتب کرده و شرح حال 150 شاعر نامدار را از ظهور اسلام تا زمان زندگی خود آورده است. تذكرة الشعراء با دیباچه مؤلف آغاز می‎شود. پس از مقدمه‌ای در ذکر ده تن از شاعران عرب، شعرای پارسی‎گو به‎لحاظ تاریخی به هفت طبقه تقسیم می‎شوند که آخرین طبقه به شعرای هم‎دوره دولت‎شاه اختصاص دارد. در این ضمن به احوال پادشاهان حامی شعر و رویدادهای تاریخی نیز اشاره شده است. در خاتمه، شرح زندگی و مکارم هفت تن از بزرگان روزگار دولت‎شاه آمده و کتاب با «شطری از مقامات ابوالغازی سلطان حسین بهادر» به پایان رسیده است<ref>ر.ک: ادیب برومند، عبدالعلی، ج6، ص784</ref>‏.
دولت‎شاه اطلاعات مورد نیاز را از دیوان شاعران و کتاب‎های تاریخی گرد آورده و از شنیده‌های خود نیز سود جسته است. او تذکره خود را بر اساس تاریخ و دوره زندگی شعرا مرتب کرده و شرح حال 150 شاعر نامدار را از ظهور اسلام تا زمان زندگی خود آورده است. تذكرة الشعراء با دیباچه مؤلف آغاز می‎شود. پس از مقدمه‌ای در ذکر ده تن از شاعران عرب، شعرای پارسی‎گو به‎لحاظ تاریخی به هفت طبقه تقسیم می‎شوند که آخرین طبقه به شعرای هم‎دوره دولت‎شاه اختصاص دارد. در این ضمن به احوال پادشاهان حامی شعر و رویدادهای تاریخی نیز اشاره شده است. در خاتمه، شرح زندگی و مکارم هفت تن از بزرگان روزگار دولت‎شاه آمده و کتاب با «شطری از مقامات ابوالغازی سلطان حسین بهادر» به پایان رسیده است<ref>ر.ک: ادیب برومند، عبدالعلی، ج6، ص784</ref>‏.


تذكرة الشعراء به جهت در بر داشتن شرح حال بسیاری از شاعران متقدم و معاصر مؤلف اثری ارزنده است، اما در زندگی‎نامه شاعران در چند مورد مطالب دور از واقع نیز آمده که نشان‎دهنده ضعف پژوهش نویسنده است و در حقیقت از تنزل ادبی در این دوره و سطحی شدن تحقیق و تتبع ناشی می‎شود. به‎طور کلی دولت‎شاه در تنظیم و تألیف این تذکره، به خواندنی بودن آن توجه کرده و به جنبه تحقیقی آن چندان نپرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.
تذكرة الشعراء به جهت در بر داشتن شرح حال بسیاری از شاعران متقدم و معاصر مؤلف اثری ارزنده است، اما در زندگی‎نامه شاعران در چند مورد مطالب دور از واقع نیز آمده که نشان‎دهنده ضعف پژوهش نویسنده است و در حقیقت از تنزل ادبی در این دوره و سطحی شدن تحقیق و تتبع ناشی می‎شود. به‌طور کلی دولت‎شاه در تنظیم و تألیف این تذکره، به خواندنی بودن آن توجه کرده و به جنبه تحقیقی آن چندان نپرداخته است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.


او جز نقل احوال شاعران، به نقد شعر آنها نیز می‎پردازد و بنا بر سبک مورد پسند زمان خود، به طنطنه الفاظ و مضمون‎آفرینی و آرایه‌های لفظی توجه می‎کند و شعر را با این ملاک‎ها نقد و ارزیابی می‎کند. وی اشعاری را که فصیح و روان و پیراسته از تکلفات و صنایع باشند، تحسین نمی‎کند؛ چنان‎که ذکر تمامی قصیده «بوی جوی مولیان» رودکی را در تحمل تذکره نمی‎داند. دولت‎شاه، چون در دوره انحطاط ادبی به سر می‎برده، در معرفی چند تن از شعرا، از جمله حافظ، شاعری را دون مرتبه آنان دانسته و به فضایل دیگر آنان پرداخته و توجه نکرده است که تذکره او بر مدار شعر و شاعری است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.
او جز نقل احوال شاعران، به نقد شعر آنها نیز می‎پردازد و بنا بر سبک مورد پسند زمان خود، به طنطنه الفاظ و مضمون‎آفرینی و آرایه‌های لفظی توجه می‎کند و شعر را با این ملاک‎ها نقد و ارزیابی می‎کند. وی اشعاری را که فصیح و روان و پیراسته از تکلفات و صنایع باشند، تحسین نمی‎کند؛ چنان‎که ذکر تمامی قصیده «بوی جوی مولیان» رودکی را در تحمل تذکره نمی‎داند. دولت‎شاه، چون در دوره انحطاط ادبی به سر می‎برده، در معرفی چند تن از شعرا، از جمله حافظ، شاعری را دون مرتبه آنان دانسته و به فضایل دیگر آنان پرداخته و توجه نکرده است که تذکره او بر مدار شعر و شاعری است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش