گنجینه اخلاق جامع الدرر فاطمي
| گنجينه اخلاق جامع الدرر فاطمی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فاطمی، حسین (نویسنده) حسن‌زاده، صادق (تصحیح و تحقیق) |
| ناشر | امير کبير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1384 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-7126-41-7 |
| موضوع | احادیث اخلاقی - قرن 14
اخلاق اسلامی داستانهای اخلاقی - قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 247/8 /ف2گ9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
گنجينه اخلاق، جامع الدرر فاطمى، اثر حاج سيد حسين فاطمى متوفاى (1348ش)، به زبان فارسى است. اين اثر، شبيه به كشكول است و مباحث گوناگون اعتقادى، اخلاقى، اخبار، حكايات، لطايف، خواص داروها و... در آن ذكر شده است.
نویسنده، انگيزه خود را از تأليف اين كتاب، اجابت درخواست دوستان، مبنى بر جمع‌آورى و چاپ مطالب متفرقه مختلفى كه وى در طول عمر خود، براى مراجعه خويش، يادداشت نموده، دانسته است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر دو مقدمه از جناب سيد محمدتقى فاطمى و مؤلف و متن است.
كتاب، دو جلد است كه در يك مجلد به چاپ رسيده است و فاقد هرگونه فصل‌بندى و باب‌بندى است و مطالب آن، به‌صورت متفرق و بدون ترتيب بيان شده است.
گزارش محتوا
كتاب، مشتمل بر مطالب بسيار باارزش و سودمند است كه مى‌تواند براى هر فردى مفيد باشد. اين كتاب، به شيوه‌اى روان و قديمى به شكل كشكول نوشته شده است، ولى امتيازى كه بر كتاب‌هاى كشكول دارد اين است كه قسمت عمده آن، درس‌هاى آموزنده اخلاقى و درمان صفات رذيله باطنى است.
در كتاب، تفسير بعضى از آيات قرآنى و پاره‌اى از روايات اهل‌بيت(ع) كه متضمن اخلاق و موعظه مى‌باشد، ذكر شده است. يكى از آياتى كه مؤلف تفسير نموده است آيه 87 و 88 سوره شعراء است: «يوم لا ينفع مال و لا بنون الا من اتى الله بقلب سليم».
همچنين حالات بعضى از اولياء و اهل معرفت و حكايات و كراماتى از بعضى علماء و اهل كمال، بى‌واسطه يا باواسطه بيان شده است.
از جمله مطالب ديگرى كه در كتاب از آن سخن گفته شده است، ذكر پاره‌اى از خواص ادويه و گياهان طبى است كه از معصومين وارده شده است. برخى از مواردى كه مؤلف در اين قسمت بيان نموده است، عبارت است از:
خواص سبزى‌ها؛ خواص انار؛ خواص انگور؛ خواص خرما؛ خواص ترب؛ خواص عدس؛ خواص كرفس؛ خواص آويشن، نان، گردو و كشمش؛ در كراهت نخوردن چيزى در شب؛ خواص كشمش قرمز و...
مؤلف، در كتاب، اشعار زيبايى در مدح و منقبت معصومين و اشعارى كه حاوى مطالب اخلاقى و عرفانى است بيان نموده است. برخى از اين اشعار، به زبان عربى و برخى، به زبان فارسى است؛ براى نمونه، اولين مطلبى كه در ابتداى كتاب آورده شده، اشعارى است در شرافت و منقبت پيامبر اسلام(ص) و پس از آن دو بيت شعر در مورد ولادت امیرالمؤمنین(ع) به قرار زير:
| از جود، نمود حق، على را موجود | موجود شد از وجود او مصدر جود | |
| در خلقت مرتضى خدايى فرمود | فرمود كمال جود بذل الموجود |
آخرين مطلبى كه در جلد اول كتاب بيان شده، ذكر برخى از فضايل سادات است. مؤلف، اين مطلب را به نقل از حاج ملا باقر و از كتاب «روح و ريحان» نقل مى‌كند. برخى از فضيلت‌هايى كه مؤلف بيان كرده عبارت است از:
- كثرت اولاد اين سلسله در شرق و غرب عالم؛
- خداوند، امر به دوستى با آنان فرموده است؛
- خداوند، محبت ايشان را عين محبت پيامبر و محبت پيامبر را عين محبت خود قرار داده است؛
- هركس منكر حق ايشان شود، نماز و روزه او قبول نيست.
جلد دوم كتاب، با مطلبى مفصل پيرامون فضايل حضرت على(ع) شروع مى‌شود و در اين مورد، قضاياى مختلفى از زندگى آن حضرت بيان مى‌گردد.
آخرين مطلبى كه در كتاب بيان مى‌شود، آمدن ذو الجناح به خيمه‌گاه است. مؤلف، اين واقعه را شرح مى‌دهد و اشعارى را در اين زمينه نقل مى‌كند.
مؤلف، كتاب را با اين رباعى به پايان مى‌رساند:
| من به ظل رحمتت يا رب پناه آورده‌ام | دست خالى نامدم زادى ز راه آورده‌ام | |
| چون نبود اندر خزينه هست تو اين چار چيز | احتياج و نيستى، عجز و گناه آورده‌ام |
محقق كتاب، جناب آقاى صادق حسن‌زاده، در مقدمه خويش بر كتاب، در مورد شرح زندگى مؤلف و سلسله نسب شريف وى، سخن گفته شده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و موضوعات، در پايان هر جلد بيان شده است. توضيحات، منابع روايات و آدرس آيات، در پاورقى ذكر شده است. كار تحقيق و تصحيح كتاب را آقاى صادق حسن‌زاده انجام داده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.